Thuốc mỡ tra mắt: Công dụng, cách sử dụng và lưu ý quan trọng

Thuốc mỡ tra mắt giúp điều trị nhiễm trùng, khô mắt và nhiều vấn đề khác liên quan đến mắt. Việc sử dụng đúng cách không chỉ tối ưu hiệu quả điều trị mà còn hạn chế tác dụng phụ. Hãy cùng tìm hiểu công dụng và những lưu ý khi sử dụng thuốc mỡ tra mắt trong bài viết dưới đây!

1Giới thiệu chung về thuốc mỡ tra mắt

Thuốc mỡ tra mắt là gì?

Thuốc mỡ tra mắt là một dạng thuốc bôi đặc biệt, thường được sử dụng cùng với thuốc nhỏ mắt để điều trị nhiều vấn đề về mắt.

• Dạng bào chế: Thuốc mỡ.
• Cơ chế hoạt động: Nhiệt độ cơ thể giúp thuốc tan ra, tạo thành các giọt nhỏ bám vào bề mặt mắt giữa nhãn cầu và mí mắt giúp thuốc phát huy hiệu quả.
• Ưu điểm: Do thuốc mỡ được bôi trực tiếp lên mắt nên tác dụng nhanh hơn so với thuốc uống.
• Lưu ý khi sử dụng: Một số người có thể cảm thấy cay mắt hoặc mờ mắt tạm thời sau khi dùng. Do đó, bác sĩ khuyến nghị sử dụng thuốc trước khi đi ngủ để hạn chế ảnh hưởng đến tầm nhìn ban ngày.[1]

Thuốc mỡ tra mắt là một dạng thuốc bôi đặc biệt điều trị các bệnh về mắt

Phân loại thuốc mỡ tra mắt

Thuốc mỡ tra mắt có thể được chia thành hai nhóm chính dựa trên công dụng:

Thuốc mỡ kháng sinh

• Công dụng: Điều trị nhiễm trùng mắt do vi khuẩn như viêm bờ mi, viêm kết mạc, viêm nội nhãn, viêm giác mạc hoặc chắp và lẹo mắt.
• Cơ chế hoạt động: Thuốc có thể tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn theo các cơ chế khác nhau tùy vào nhóm kháng sinh.
• Lưu ý: Thuốc chỉ có hiệu quả với nhiễm khuẩn, không điều trị được nhiễm virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Nếu bệnh không cải thiện, có thể cần xét nghiệm để xác định đúng tác nhân gây bệnh.
• Một số loại phổ biến: Bacitracin, ciprofloxacin, erythromycin, gentamicin, neosporin...[2]

Thuốc mỡ bôi trơn

• Công dụng: Giữ ẩm, bảo vệ mắt khỏi kích ứng do gió, bụi hoặc ánh sáng xanh từ màn hình thiết bị điện tử.
• Thành phần chính: Gồm các chất giữ ẩm như carboxymethylcellulose, glycerin, polyethylene glycol 400 (PEG 400), polysorbate, polyvinyl alcohol, povidone, propylene glycol,...
• Cơ chế hoạt động: Tạo lớp màng bảo vệ trên bề mặt mắt giúp giảm khô rát, ngứa hoặc cảm giác có dị vật trong mắt.
• Lưu ý: Một số loại có thể gây mờ tạm thời sau khi bôi, do đó không nên lái xe hoặc vận hành máy móc ngay sau khi sử dụng thuốc. Nếu cảm giác mờ mắt không cải thiện sau 3 ngày, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.[3]

Thuốc mỡ tra mắt được chia thành hai nhóm chính là thuốc mỡ kháng sinh và thuốc mỡ bôi trơn

Đối tượng nên sử dụng thuốc mỡ tra mắt

Thuốc mỡ tra mắt được chỉ định cho nhiều trường hợp khác nhau, tùy vào mục đích điều trị và tình trạng mắt. Cụ thể:

• Người mắc các vấn đề về mắt cấp tính hoặc mãn tính bao gồm nhiễm trùng hoặc viêm.
• Bệnh nhân bị viêm mắt cần sử dụng thuốc để giảm viêm và kiểm soát triệu chứng.
• Bệnh nhân bị nhiễm trùng mắt cần dùng thuốc mỡ kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Người bị khô mắt hoặc đau nhức mắt dùng thuốc mỡ bôi trơn để giảm kích ứng, cải thiện độ ẩm cho mắt.
• Những người cần phòng ngừa nhiễm trùng mắt, chẳng hạn như sau phẫu thuật hoặc trong một số tình huống đặc biệt.[1]

Hầu hết các loại thuốc mỡ tra mắt đều cần được bác sĩ kê đơn. Tuy nhiên, một số loại thuốc có tác dụng nhẹ như thuốc bôi trơn mắt hay thuốc điều trị khô mắt có thể mua không cần đơn.

Thuốc mỡ tra mắt có tác dụng điều trị nhiễm trùng mắt và giảm viêm

2Các tác dụng của thuốc mỡ tra mắt đối với sức khỏe

Trị nhiễm trùng mắt

Thuốc mỡ tra mắt được sử dụng phổ biến trong điều trị nhiễm trùng mắt do vi khuẩn. Bác sĩ thường kê đơn thuốc này để bôi vào ban đêm, giúp thuốc lưu lại trên bề mặt mắt lâu hơn và phát huy tối đa tác dụng. Một số loại thuốc mỡ kháng sinh thường được sử dụng gồm:

• Bacitracin: Điều trị nhiễm trùng mắt do vi khuẩn ở người lớn.
• Erythromycin: Dùng cho các trường hợp viêm kết mạc ở người lớn và ngăn ngừa viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh.
• Ciprofloxacin: Kháng sinh phổ rộng phù hợp với nhiều loại nhiễm trùng mắt do vi khuẩn và có thể dùng cho trẻ trên 2 tuổi.
• Polymyxin B-bacitracin (Polysporin): Kháng sinh phối hợp được kê đơn cho hầu hết các trường hợp nhiễm trùng mắt do vi khuẩn.
• Tobramycin: Hiệu quả với nhiều loại nhiễm trùng mắt do vi khuẩn và có thể dùng cho trẻ trên 2 tuổi.[4]

Thuốc mỡ tra mắt được sử dụng phổ biến trong điều trị nhiễm trùng mắt do vi khuẩn

Giảm khô mắt

Khô mắt xảy ra do giảm sản xuất nước mắt bởi bệnh lý, thuốc và quá trình lão hóa hoặc do hiện tượng bay hơi nước bởi ngồi làm việc quá lâu ít chớp mắt... Tình trạng này có thể gây ra cảm giác khó chịu như mắt đỏ, châm chích, nóng rát, tiết dịch nhầy, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng.

Để cải thiện tình trạng này, thuốc nhỏ mắt là phương pháp điều trị phổ biến nhất. Tuy nhiên, đối với những trường hợp khô mắt nặng, các loại gel hoặc thuốc mỡ bôi trơn mắt thường được khuyến nghị sử dụng vì kết cấu của thuốc có thể lưu giữ trên mắt lâu hơn và phát huy tác dụng tốt hơn.[4]

Thuốc mỡ tra mắt giúp bôi trơn mắt, giảm khô mắt

Trị lẹo mắt

Lẹo mắt thường tự khỏi mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, để giảm triệu chứng, có thể áp dụng các biện pháp tại nhà như chườm ấm.

Trong trường hợp lẹo kéo dài hoặc không tự cải thiện, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ tra mắt chứa kháng sinh kết hợp với steroid (như TobraDex hoặc Maxitrol) để giúp kiểm soát nhiễm trùng và viêm, đẩy nhanh quá trình hồi phục.[4]

Thuốc mỡ tra mắt chứa kháng sinh giúp điều trị lẹo mắt

3Hướng dẫn cách sử dụng thuốc mỡ tra mắt an toàn, hiệu quả

Tần suất sử dụng thuốc mỡ tra mắt

Thuốc mỡ tra mắt thường được kê đơn để sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định, với tần suất vài giờ một lần. Điều quan trọng là phải dùng thuốc đúng theo hướng dẫn, ngay cả khi triệu chứng đã thuyên giảm để tránh tình trạng kháng thuốc.

Thông thường, thuốc được bôi vào bên trong mi dưới của mắt, khoảng 3 - 4 giờ một lần, kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Tuy nhiên, liều lượng cụ thể sẽ do bác sĩ chỉ định tùy theo tình trạng bệnh lý.[5]

Lưu ý: Nếu tình trạng mắt không cải thiện sau vài ngày hoặc triệu chứng trở nên nặng hơn, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn.

Bôi thuốc mỡ tra mắt 3 - 4 giờ một lần, liệu trình kéo dài từ 7 đến 10 ngày

Cách sử dụng thuốc mỡ tra mắt an toàn, hiệu quả

Để sử dụng thuốc mỡ tra mắt đúng cách, hãy làm theo các bước sau:[1][4]

(1) Chuẩn bị trước khi bôi thuốc

• Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước để tránh nhiễm khuẩn. Nếu cần, có thể đeo găng tay y tế sạch.
• Làm ấm tuýp thuốc bằng cách cầm trong tay vài phút để thuốc chảy ra dễ dàng hơn.
• Mở nắp tuýp thuốc và đặt trên một bề mặt sạch. Tránh để đầu tuýp tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào để giữ vệ sinh.

(2) Cách bôi thuốc mỡ tra mắt

• Nghiêng đầu nhẹ ra sau và nhìn lên trần nhà.
• Dùng tay thuận giữ tuýp thuốc, đặt đầu tuýp cách mắt khoảng 1cm.
• Dùng ngón trỏ kéo nhẹ mi dưới xuống để tạo một khoảng trống giống như túi nhỏ để bôi thuốc.
• Bóp nhẹ tuýp thuốc để lấy một lượng nhỏ bằng hạt gạo vào túi kết mạc dưới.
• Xoay nhẹ tuýp thuốc để thuốc rơi xuống mắt, tránh để đầu tuýp chạm vào mắt.

(3) Sau khi bôi thuốc

• Nhắm mắt khoảng 1 phút, không chớp mắt để thuốc lan đều. Thuốc có thể gây cảm giác cay mắt hoặc mờ tạm thời - đây là phản ứng bình thường.
• Dùng khăn giấy sạch lau phần thuốc dư xung quanh mắt.
• Lau sạch đầu tuýp thuốc bằng khăn giấy sạch hoặc gạc vô trùng trước khi đậy nắp lại.
• Rửa tay lại một lần nữa để loại bỏ thuốc còn dính trên tay.

Lưu ý:

• Nếu đang sử dụng cả thuốc nhỏ mắt và thuốc mỡ, hãy nhỏ thuốc nhỏ mắt trước rồi đợi 10 phút trước khi bôi thuốc mỡ.
• Không chạm đầu tuýp vào mắt, tay hoặc bề mặt khác để tránh nhiễm khuẩn.
• Tuân thủ liệu trình điều trị được bác sĩ chỉ định, ngay cả khi triệu chứng đã cải thiện để đảm bảo hiệu quả điều trị.
• Bảo quản thuốc trong hộp kín, ở nhiệt độ phòng, tránh nơi có nhiệt độ cao hoặc ẩm ướt như phòng tắm.
• Không dùng chung thuốc với người khác để tránh lây nhiễm.

Bôi thuốc mỡ tra mắt vào bên trong mi dưới của mắt

4Các tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc mỡ tra mắt

Thuốc mỡ tra mắt thường an toàn khi sử dụng nhưng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ.

Tác dụng phụ thường gặp:

• Mờ mắt tạm thời ngay sau khi bôi thuốc.
• Cảm giác nóng rát, châm chích hoặc kích ứng nhẹ ở mắt.
• Chảy dịch mắt, kích ứng mi mắt, có thể kèm theo ngứa, đỏ hoặc sưng nhẹ.
• Xuất hiện vảy hoặc mảng đỏ quanh mắt hoặc mi mắt.

Những tác dụng phụ này thường nhẹ và sẽ tự hết sau một thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, hãy thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng hiếm gặp nhưng một số người có thể gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng như:

• Đau mắt dữ dội hoặc suy giảm thị lực.
• Kích ứng, đỏ mắt kéo dài không thuyên giảm.[3]

Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) hiếm gặp nhưng nguy hiểm cần cấp cứu ngay lập tức. Dấu hiệu của phản ứng này bao gồm:

• Phát ban, nổi mề đay.
• Sưng mặt, môi, lưỡi, cổ họng hoặc mắt.
• Khó thở, khó nuốt, khàn giọng.
• Choáng váng, chóng mặt, ngất xỉu.
• Đau tức ngực, phù tay chân.[5]

Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào kể trên, hãy ngừng sử dụng thuốc và đến ngay cơ sở y tế gần nhất.

Tác dụng phụ thường gặp như cay mắt và mờ mắt sẽ tự khỏi sau một thời gian ngắn

5Một số lưu ý khi sử dụng thuốc mỡ tra mắt

Dưới đây là những lưu ý quan trọng bạn cần biết để sử dụng thuốc mỡ tra mắt an toàn và hiệu quả:

• Vệ sinh mắt sạch sẽ: Thuốc có thể khiến lông mi và mí mắt dính lại. Sau khi dùng thuốc, bạn có thể nhẹ nhàng lau sạch bằng khăn ấm hoặc rửa với nước.
• Không dùng kính áp tròng: Khi đang điều trị bằng thuốc mỡ, không nên đeo kính áp tròng vì thuốc có thể làm hỏng kính và gây kích ứng mắt.
• Theo dõi phản ứng của mắt: Nếu tình trạng mắt không cải thiện hoặc tệ hơn, hãy báo ngay cho bác sĩ. Một số thuốc mỡ bôi trơn nếu dùng quá lâu có thể làm tắc tuyến lệ và khiến tình trạng khô mắt nặng hơn.
• Không tự ý dùng thuốc cũ: Thuốc còn thừa từ lần điều trị trước có thể không còn phù hợp với tình trạng nhiễm trùng hiện tại và thậm chí đã mất tác dụng do vi khuẩn kháng thuốc hoặc bị nhiễm bẩn.
• Hạn sử dụng và bảo quản: Thuốc mỡ kê đơn không nên dùng quá 28 ngày sau khi mở nắp.
• Khi quên liều: Hãy bôi ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần đến liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp như bình thường. Không bôi gấp đôi lượng thuốc để bù cho liều đã quên.
• Thông báo đầy đủ tình trạng sức khỏe cho bác sĩ để tránh tương tác bất lợi.
• Hoàn thành liệu trình điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ.[1][3][5]

Nếu gặp dấu hiệu bất thường nào sau khi dùng thuốc mỡ tra mắt, hãy liên hệ ngay với bác sĩ hoặc dược sĩ

Thuốc mỡ tra mắt giúp điều trị hiệu quả các bệnh về mắt, nhưng bạn cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong khi dùng thuốc mỡ tra mắt, hãy hỏi ý kiến bác sĩ ngay để được hỗ trợ kịp thời.