Lá khôi có tác dụng gì? 4 tác dụng của lá khôi đối với sức khỏe

Lá khôi là thực vật thuộc danh sách những loại dược liệu tốt trong Đông Y dùng để chữa một số bệnh lý về dạ dày. Hãy cùng tìm hiểu lá khôi có tác dụng gì và những lưu ý khi sử dụng qua bài viết dưới đây nhé.

1Giới thiệu chung về lá khôi

Lá khôi là gì?

Lá khôi hay còn được gọi là khôi tía, chẩu mã thái (Tày) có tên khoa học là Ardisia sylvestris Pitard thuộc họ Myrsinaceae (Đơn nem). Cây khôi mọc hoang tại những khu rừng rậm miền thượng du các tỉnh như Hà Tây (Ba Vì), Nghệ An (Phủ Quỳ), Thanh Hóa (Thạch Thành - Ngọc Lặc - Lang Chánh), Ninh Bình (Nho Quan).

Cây khôi là một giống thực vật nhỏ, mọc thẳng đứng, chiều cao trung bình từ 1,5 – 2m với thân cây bên ngoài màu xanh còn bên trong rỗng xốp. Cây thường ít phân nhánh hay không phân nhánh, mọc ở những nơi có bóng râm hoặc dưới tán lá của những cây to khác.

Lá cây mọc tập trung dần về phía ngọn và so le nhau. Lá dài 25 - 40cm, rộng 10 - 60cm, phiến lá nguyên, mép có răng cưa nhỏ và mịn. Phiến lá có lông mịn với mặt trên màu xanh lục, mặt dưới màu tím, gân nổi hình mạng lưới. Hoa của cây khôi mọc thành chùm, có kích thước khá nhỏ. Quả mọng, chuyển sang màu đỏ khi chín.

Lá khôi thường được thu hoạch vào mùa hạ, khoảng tháng 8 - 9 khi cây đã đơm trái. Lá sau khi thu hoạch sẽ được đem rửa sạch, phơi nắng cho đến khi mềm lại rồi ủ trong bóng râm. Để đảm bảo tính chất dược lý của lá khôi, bạn nên bảo quản lá ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, khô ráo. Khi sử dụng, có thể đem lá sao lên trước khi dùng.[1]

Lá khôi có tên khoa học là Ardisia sylvestris Pitard thuộc họ Myrsinaceae

Thành phần hóa học của lá khôi

Một nghiên cứu năm 2020 nhận định rằng lá cây khôi có chứa các hợp chất như:[2]

• Tinh dầu.
• Chất béo.
• Alkaloid.
• Flavonoid với hàm lượng 1,442 mg/g.
• Coumarin.
• Tanin với hàm lượng 8,80%.
• Anthocyanoid.
• Carotenoid.
• Các acid hữu cơ, chất khử.
• Proanthocyanidin.
• Saponin.
• Anthraquinon.
• Hàm lượng polyphenol có trong lá khôi là 0,26% chất khô.

Lá khôi có thành phần hóa học đa dạng và phong phú như alkaloid, flavonoid, tinh dầu,...

2Lá khôi có tác dụng theo Y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh

Lá khôi có vị chua, tính hàn, thường được dùng để hỗ trợ các vấn đề liên quan đến kinh tỳ và vị nhờ khả năng thanh nhiệt và điều hòa chức năng tiêu hóa.[3]

Lá khôi có vị chua, tính hàn, quy kinh tỳ và vị

Công năng

Theo Y học cổ truyền, lá khôi có thể được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Trị đau dạ dày.
• Cải thiện triệu chứng viêm họng.
• Thanh nhiệt, làm mát cơ thể, giải độc.
• Trị các bệnh về da.
• Giảm tình trạng dị ứng, nổi mề đay, bệnh viêm loét, ghẻ lở ngoài da.
• Hỗ trợ trị thấp khớp.

Lá khôi có thể được sử dụng trị đau dạ dày

3Lá khôi có tác dụng theo Y học hiện đại

Cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa

Lá khôi có tác dụng cải thiện các triệu chứng như chướng bụng, khó tiêu, hấp thu các chất dinh dưỡng kém, ăn uống không ngon miệng. Từ đó, hỗ trợ tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa.

Lá khôi có tác dụng cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa

Hỗ trợ điều trị các vấn đề về dạ dày

Các hoạt chất có trong lá khôi có thể làm giảm và kiểm soát độ axit trong dịch vị dạ dày, đồng thời giảm viêm và các cơn đau do viêm loét dạ dày. Từ đó giúp cải thiện các triệu chứng của trào ngược như ợ hơi, buồn nôn, chướng bụng, tức ngực,… và hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan đến bệnh dạ dày.

Các hoạt chất trong lá khôi giúp kiểm soát độ axit trong dịch vị và hỗ trợ các vấn đề dạ dày

Diệt vi khuẩn H. pylori

Vi khuẩn H.pylori là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng viêm loét dạ dày. Lá khôi khi được sử dụng với liều lượng hợp lý có thể giúp tiêu diệt vi khuẩn H.pylori gây phá hủy niêm mạc dạ dày, đồng thời ngăn ngừa tình trạng oxy hóa, hạn chế nguy cơ hình thành khối u và khôi phục chức năng dạ dày của cơ thể.

Lá khôi giúp tiêu diệt vi khuẩn H.pylori gây bệnh về dạ dày

Làm lành vết thương

Lá khôi có đặc tính chống viêm, kháng khuẩn nhờ các hoạt chất như tanin, polyphenol, glycosid,... Do đó, chúng được ứng dụng rộng rãi trong việc phòng ngừa và hạn chế nguy cơ nhiễm trùng ở những vùng da có vết thương hở, giúp làm lành sẹo nhanh chóng.

Lá khôi có đặc tính chống viêm, kháng khuẩn, làm lành vết thương nhanh chóng

4Hướng dẫn sử dụng lá khôi an toàn, hiệu quả

Lá khôi thường được dùng ở cả dạng sắc uống hoặc dùng ngoài. Bạn có thể chỉ sử dụng một mình lá khôi hoặc phối hợp với các vị thuốc khác với liều lượng từ 40 – 80g/ngày.[1]

Lá khôi thường được dùng ở cả dạng sắc uống hoặc dùng ngoài

5Một số bài thuốc có sử dụng lá khôi

Bài thuốc chữa đau bụng

• Chuẩn bị: Lá khôi đã chế biến.
• Thực hiện: Đem sắc lấy nước uống chữa đau bụng.

Sắc lá khôi lấy nước uống giúp chữa đau bụng

Bài thuốc trị viêm loét dạ dày - tá tràng

Để điều trị viêm loét dạ dày - tá tràng, bạn có thể sử dụng 10g lá khôi khô hoặc 20g lá tươi rửa sạch. Sau đó, đun sôi hoặc hãm với nước, dùng vào buổi sáng.
Bên cạnh đó, lá khôi có thể được kết hợp trong các bài thuốc như:[4]

• Bài thuốc 1: 20g lá khôi, 20g bồ công anh, 16g khổ sâm, 16g cam thảo nam, 8g các vị gồm uất kim, hương phụ, hậu phác. Đem tất cả sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang.
• Bài thuốc 2: 10g lá khôi, 10g chút chít, 12g các vị bồ công anh, lá khổ sâm và nhân trần. Đem các vị tán thành bột mịn, mỗi lần dùng 30g uống với nước sôi để nguội.

Lá khôi được kết hợp trong các bài thuốc trị viêm loét dạ dày

Bài thuốc trị ghẻ lở

Khi điều trị ghẻ lở, bạn cần:[3]

• Chuẩn bị: Lá khôi tươi đã rửa sạch.
• Thực hiện: Đun lá khôi lấy nước. Sau đó, pha loãng nước ở nhiệt độ vừa phải rồi dùng để tắm. Bên cạnh đó, có thể dùng bã lá sau khi lược bỏ chà xát trực tiếp vào vùng da bị bệnh hoặc ngâm rửa các vùng da bị ghẻ lở.

Dùng nước lá khôi tắm giúp điều trị ghẻ lở

Bài thuốc trị mẩn ngứa, mề đay, dị ứng

Một số bài thuốc sử dụng lá khôi trị mẩn ngứa, dị ứng, mề đay:[4]

• Bài thuốc 1: Chuẩn bị tầm phỏng và lá khôi 100g mỗi vị. Sau đó, đem sắc lấy nước uống. Đồng thời tắm hàng ngày với nước lá khôi.
• Bài thuốc 2: Băm nhỏ 10g lá khôi, sau đó sắc với 400ml nước đến khi còn lại 100ml. Chia thành 2 lần uống và sử dụng trong ngày.
• Bài thuốc 3: Chuẩn bị 12g mỗi vị gồm lá khôi, lá mã đề, ké đầu ngựa và kim ngân hoa, 25g đơn đỏ sắc lấy nước uống. Lượng nước thuốc chia thành 3 lần và dùng trước khi ăn.

Một số bài thuốc sử dụng lá khôi kết hợp cùng dược liệu khác trị mẩn ngứa, dị ứng, mề đay

Bài thuốc chữa thấp khớp

Khi điều trị thấp khớp, bạn có thể sử dụng 12g lá khôi, 12g lá đơn mặt trời, 12g lá bạc thau (sao) đem sắc cùng 8g lá thông, 16g ké đầu ngựa, 10g dây kim ngân, 16g rễ gối hạc với 600ml nước. Đến khi còn lại 200ml, đem chia thành 3 lần uống trong ngày trước khi ăn và trước khi đi ngủ.

Để mang lại hiệu quả cải thiện rõ rệt, bạn nên sử dụng khoảng 3 – 5 liệu trình, mỗi liệu trình kéo dài 10 ngày.

Sử dụng bài thuốc lá khôi và các dược liệu liên tục 10 ngày, 3 - 5 liệu trình giúp cải thiện thấp khớp

Bài thuốc trị viêm họng, viêm phế quản

• Chuẩn bị: Bột nếp, mật ong, 100g lá khôi.
• Thực hiện: Băm nhỏ lá khôi và nấu với 1 lít nước cho đến khi sôi. Lọc bỏ bã và tiếp tục đun đến khi nước sền sệt. Trộn đều lượng nước còn lại với mật ong và bột nếp, làm thành 20 viên. Sử dụng liên tục mỗi ngày 2 viên, trong 3 – 4 ngày giúp cải thiện viêm họng, viêm phế quản.

Lá khôi được sử dụng trong bài thuốc trị viêm họng, viêm phế quản

Bài thuốc trị nổi mề đay do huyết trệ

• Chuẩn bị: 15g lá khôi, 12g mỗi vị gồm sài đất, kim ngân hoa, cỏ nhọ nồi, 10g mỗi vị đan bì, đương quy vĩ và xích thược.
• Thực hiện: Đem tất cả sắc lấy nước uống, mỗi ngày một thang.

Sắc lá khôi cùng một số vị thuốc khác điều trị nổi mề đay do huyết trệ

Bài thuốc trị phát ban do bỏng nhiệt

• Chuẩn bị: 20g mỗi vị nhẫn đông đằng, thổ phục linh, thương nhĩ tử và lá khôi tía.
• Thực hiện: Mỗi ngày dùng một thang thuốc để sắc uống.

Lá khôi được sử dụng kết hợp trong bài thuốc trị phát ban do bỏng nhiệt

6Lưu ý khi sử dụng lá khôi

Tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng lá khôi

Lá khôi khi được sử dụng đúng với đủ liều lượng giúp mang lại hiệu quả tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, dùng lá khôi quá liều, hơn 250g/ngày có thể gây ra một số tác dụng phụ như cơ thể mệt mỏi, da tái xanh, cảm giác uể oải.

Dùng lá khôi quá liều có thể khiến cơ thể mệt mỏi, da tái xanh, uể oải

Lưu ý khi dùng lá khôi

Trong quá trình sử dụng lá khôi để điều trị bệnh, bạn cần lưu ý:

• Dùng thuốc kiên trì, đều đặn, không bỏ dở giữa chừng để mang lại hiệu quả cao, tránh mất nhiều thời gian.
• Bài thuốc dân gian thường hữu ích cho người bị bệnh mức độ nhẹ hoặc mới chớm bệnh, các triệu chứng chưa phát triển nghiêm trọng. Đối với những trường hợp bệnh vừa và mãn tính, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để phối hợp với những vị thuốc khác đạt hiệu quả điều trị cao hơn.
• Khi sử dụng lá khôi tươi, nên chọn những lá không sâu bệnh và sơ chế sạch sẽ trước khi sử dụng.
• Trong quá trình điều trị, cần hạn chế sử dụng rượu, bia, thuốc lá, đồ uống có gas, đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ có hại cho đường tiêu hóa.
• Uống đủ lượng nước mỗi ngày (2-2,5 lít).
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học với đầy đủ thực phẩm giàu protein, vitamin, khoáng chất cần thiết. Đồng thời, ăn đúng bữa với lượng vừa phải, trước khi đi ngủ ít nhất 60 phút.
• Sau mỗi bữa ăn, có thể thực hiện những bài tập vận động nhẹ nhàng để hỗ trợ dạ dày tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
• Duy trì cân nặng ổn định, tránh tình trạng béo phì gây trào ngược dạ dày.
• Kê cao gối hoặc đầu giường khoảng 15 – 20cm khi ngủ để hạn chế các vấn đề về dạ dày.

Bạn cần dùng thuốc kiên trì, đều đặn, không bỏ dở giữa chừng để mang lại hiệu quả cao

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tác dụng của lá khôi đối với sức khỏe và các bài thuốc điều trị bệnh có sử dụng thành phần này. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!