Lão thị là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục

Lão thị là một tật khúc xạ phổ biến, xảy ra do quá trình lão hóa khi ngoài 40 tuổi. Nó thể hiện tình trạng kém linh hoạt thủy tinh thể, gây ảnh hưởng đến thị lực khi nhìn vật ở khoảng cách gần. Cùng tìm hiểu về tật lão thị qua bài viết dưới đây nhé!

1Lão thị là gì?

Lão thị là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên và không được xem là một tình trạng bệnh lý. Đây là tật khúc xạ phổ biến xảy ra ở độ tuổi ngoài 40, khi mà thủy tinh thể (thấu kính của mắt) giảm đi sự linh hoạt làm ảnh hưởng đến thị lực của mắt khi nhìn các vật ở khoảng cách gần.[1]

Lão thị là tật khúc xạ phổ biến xảy ra ở độ tuổi ngoài 40

2Nguyên nhân gây lão thị

Giác mạc và thủy tinh thể là 2 cấu trúc quan trọng, chúng hoạt động như thấu kính giúp hội tụ hình ảnh của vật lên võng mạc ở thành sau mắt. Tuy nhiên, khác với thấu kính thông thường, thủy tinh thể có khả năng co giãn để mắt luôn nhìn rõ các vật dù ở khoảng cách gần hay xa.

Tính linh hoạt của thủy tinh thể được thể hiện qua việc nó có thể giãn ra khi nhìn vật ở xa và co lại khi nhìn vật ở cự ly gần.

Theo tuổi tác, khi trải qua quá trình lão hóa, tính linh hoạt của thủy tinh thể dần kém đi, nó không còn khả năng co lại để thu lại rõ nét hình ảnh của vật ở khoảng cách gần và gây ra tật lão thị.[2]

Thủy tinh thể co hồi do lão hóa là nguyên nhân gây ra tật lão thị

3 Ai có nguy cơ bị lão thị?

Độ tuổi

Lão thị là một biểu hiện của quá trình lão hóa xảy ra ở mắt. Do đó, tuổi tác là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến nguy cơ bị lão thị. Hầu hết mọi người đều ít nhiều bị ảnh hưởng bởi tật lão thị khi ngoài 40 tuổi.

Tuổi tác là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến nguy cơ bị lão thị

Bệnh lý

Ngoài yếu tố tuổi tác thì một số bệnh lý có thể làm tật lão thị xảy ra sớm hơn bình thường (trước 40 tuổi) chẳng hạn như: tiểu đường, bệnh đa xơ cứng, thiếu máu, viễn thị.[3]

Những bệnh lý này có thể gây ảnh hưởng đến khả năng lưu thông máu và nuôi dưỡng mô ở mắt dẫn đến sự lão hóa sớm hoặc tác động lên khả năng co cơ làm cho thủy tinh thể kém đàn hồi.

Bệnh tiểu đường kiểm soát kém làm tăng nguy cơ mắc tật lão thị sớm

Sử dụng thuốc

Một số thuốc có thể tác động đến nguy cơ mắc tật lão thị sớm, bao gồm: thuốc chống dị ứng (kháng histamin), thuốc giải lo âu, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc chống co thắt và thuốc lợi tiểu. Đặc biệt là khi sử dụng các thuốc trên kéo dài.

Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc tật lão thị sớm

4Triệu chứng lão thị

Một số triệu chứng đặc trưng liên quan đến tật lão thị, bao gồm:

• Khó lấy nét (nhìn mờ) các vật ở khoảng cách gần (dưới 1m).
• Cần di chuyển sách báo, điện thoại ra xa để có thể nhìn rõ hơn.
• Cảm giác các chữ trong văn bản như đang nhảy múa trên trang giấy hoặc nhìn bị mờ.
• Cảm thấy đau đầu khi đọc lâu.
• Mắt nhanh đỏ, khô và nhức mỏi mắt, chảy nước mắt khi xem lâu, đặc biệt là vào cuối ngày hoặc trong điều kiện thiếu ánh sáng.

Vào những năm đầu xuất hiện triệu chứng, ở một số người các triệu chứng này có thể xảy ra không thường xuyên và có những thời điểm cải thiện. Tuy nhiên, theo thời gian khi tật lão thị tiến triển các triệu chứng trên có thể ngày càng rõ ràng và gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống hàng ngày.[4]

Nhìn mờ khi đọc sách có thể là dấu hiệu của tật lão thị

5Sự khác nhau giữa lão thị và viễn thị

Lão thị hay viễn thị đều là các tật khúc xạ làm cho mắt khó có thể nhìn rõ các vật ở khoảng cách gần. Tuy nhiên, đây là 2 tật khúc xạ khác nhau và có thể xảy ra đồng thời trên cùng một người bệnh. Về cơ bản, lão thị và viễn thị có 2 điểm khác biệt như sau:

• Lão thị không phải là bệnh lý mà là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, xảy ra do tuổi tác. Do đó, hầu hết mọi người dù sớm hay muộn cũng sẽ bị lão thị. Trong khi đó, viễn thị lại xảy ra do yếu tố di truyền hoặc lối sống nên không hẳn ai cũng mắc phải.
• Lão thị là tật khúc xạ do sự kém linh hoạt của thủy tinh thể còn viễn thị lại liên quan đến sự bất thường của giác mạc.[5]

Tật viễn thị xảy ra do bất thường giác mạc còn lão thị là do thủy tinh thể kém co hồi

6Cách chẩn đoán lão thị

Lão thị là một tật khúc xạ, do đó trong chẩn đoán lão thị thì việc khám mắt và đo khúc xạ được xem như tiêu chuẩn chính. Bên cạnh đó, kết quả đo khúc xạ cũng giúp bác sĩ kiểm tra các tật khúc xạ khác của mắt bao gồm viễn thị, cận thị.

Đo khúc xạ mắt giúp chẩn đoán lão thị

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu gợi ý tật lão thị như nhìn bị mờ, nhanh nhức mắt khi đọc sách, xem điện thoại hay nhìn các vật ở khoảng cách gần hoặc có các dấu hiệu cảnh báo khác như:

• Mất thị lực đột ngột ở một bên mắt, có thể kèm đau mắt.
• Tầm nhìn bị mờ đột ngột.
• Xuất hiện vệt sáng, đốm đen trong tầm nhìn.
• Nhìn đôi (nhìn một mà ra hai).

Bạn nên đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu nhìn đôi, nhìn mờ

Nơi khám bệnh

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nhãn khoa. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại TP.HCM: Bệnh viện Mắt TP.HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Mắt Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

8Cách điều chỉnh tật lão thị

Hiệu chỉnh quang học bằng kính mắt

Hiệu chỉnh quang học bằng kính mắt là phương pháp đơn giản và hiệu quả giúp khắc phục tật lão thị. Một số loại kính mắt mà bạn có thể tham khảo như:

• Kính đọc sách: phù hợp với người chưa mắc tật khúc xạ nào và sử dụng kính với mục đích tăng kích thước chữ khi đọc sách, văn bản để giảm mỏi mắt. Kính đọc sách không phải là kính kê đơn.
• Kính hai tròng: là loại kính phổ biến dành cho người bị lão thị. Kính được cấu tạo gồm 2 tròng, phần trên của mắt kính giúp nhìn rõ vật ở khoảng cách xa và phần dưới giúp nhìn rõ vật ở khoảng cách gần.
• Kính ba tròng: gồm 3 phần, phần trên của mắt kính giúp nhìn vật ở xa, phần giữa kính giúp nhìn vật ở khoảng cách trung bình như khi xem máy tính và phần dưới của kính đảm bảo cho người dùng nhìn rõ vật ở khoảng cách gần.
• Kính đa tròng: được thiết kế phù hợp với những người làm việc văn phòng, thường xuyên sử dụng máy tính hay đọc văn bản ở khoảng cách gần và trung bình. Tuy nhiên, kính đa tròng không có tác dụng hiệu chỉnh khi nhìn vật ở xa.

Kính đọc sách giúp phóng to chữ cái trong văn bản để giảm mỏi mắt

Hiệu chỉnh quang học bằng kính áp tròng

Trong một số điều kiện kính mắt thông thường có thể gây ra nhiều bất tiện thì kính áp tròng có thể là một giải pháp tốt dành cho người bị lão thị. Một số loại kính áp tròng giúp hiệu chỉnh quang học mà bạn có thể tham khảo như:

• Kính áp tròng hai tròng: giúp nhìn rõ vật ở cả khoảng cách gần và xa với 2 tiêu điểm.
• Kính áp tròng đa tròng: là loại kính áp tròng có nhiều hơn 2 tròng hay nhiều hơn 2 tiêu điểm, điều này cho phép sự hiệu chỉnh linh hoạt của kính khi nhìn vật ở nhiều khoảng cách khác nhau.
• Kính áp tròng monovision: sử dụng hai loại kính áp tròng khác nhau cho 2 mắt, ví dụ mắt trái dùng thấu kính giúp nhìn vật ở gần, mắt phải dùng thấu kính giúp nhìn vật ở xa hoặc thấu kính đa tròng. Việc phối hợp tầm nhìn giữa hai mắt có thể phải mất 2 tuần để có thể cảm thấy thoải mái.[6]

Kính áp tròng có thể giảm bớt một số bất tiện ở kính mắt thông thường

Phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật giúp can thiệp chỉnh sửa hình dạng phần giác mạc của mắt giúp cải thiện thị lực khi nhìn vật ở gần. Một số phương pháp phẫu thuật giúp điều chỉnh tật lão thị như:

• Keratoplasty dẫn điện: sử dụng sóng vô tuyến để truyền nhiệt lên các điểm nhỏ xung quanh giác mạc, làm cho giác mạc co lại để tạo độ cong. Kết quả của phương pháp phẫu thuật này tùy thuộc vào từng đối tượng và có thể không kéo dài.
• Keratomileusis tại chỗ được hỗ trợ bằng laser (LASIK): bác sĩ sẽ tạo một vạt giác mạc, sau đó lật lên và sử dùng tia laser bào mòn xung quanh giác mạc nhằm tạo độ cong cho giác mạc, sau đó phủ lại giác mạc về vị trí cũ.
• Phẫu thuật cắt giác mạc dưới biểu mô được hỗ trợ bằng laser (LASEK): bác sĩ sẽ vạt một lớp siêu mỏng ở biểu mô xung quanh giác mạc, sau đó sử dụng tia laser để điều chỉnh lại giúp tăng độ cong của giác mạc và rồi thay thế lớp biểu mô đó.
• Phẫu thuật cắt giác mạc bằng quang học (PRK): tương tự với LASEK, tuy nhiên ở phương pháp này bác sĩ sẽ loại bỏ hoàn toàn lớp biểu mô mỏng quanh giác mạc và dùng laser để định hình lại giác mạc. Tại vị trí lớp biểu mô bị loại bỏ sẽ dần hồi phục tự nhiên.

Ngoài ra, hiện nay còn có 2 phương pháp phẫu thuật mới giúp khắc phục tật lão thị là cấy ghép thấu kính (kính nội nhãn) và lớp lót giác mạc. Hai phương pháp này có hiệu quả tương đối tốt nhưng cũng có thể để lại nhiều biến chứng như viêm, nhiễm trùng, tăng nhãn áp.

Phương pháp phẫu thuật giúp chỉnh sửa hình dạng giác mạc của mắt

Dùng thuốc nhỏ mắt

Thuốc nhỏ mắt là một lựa chọn tốt cho người bị lão thị. Thuốc có tác dụng làm đồng tử co lại tạo độ nét cho khi thu lại hình ảnh của vật ở khoảng cách gần.

Thuốc nhỏ mắt là một lựa chọn tốt cho người bị lão thị

9Biện pháp phòng ngừa

Lão thị là một tật khúc xạ xảy ra do quá trình lão hóa do đó bạn không thể ngăn ngừa hoàn toàn tật lão thị. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể hạn chế sự ảnh hưởng cũng như cải thiện tật lão thị bằng một số biện pháp sau:

• Đọc sách, xem điện thoại, máy tính dưới ánh sáng thích hợp.
• Đeo kính thuốc đúng độ.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và tốt cho sức khỏe mắt bao gồm vitamin A, beta carotene.
• Đeo kính râm để bảo vệ đôi mắt và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời (tia UV).
• Đeo kính bảo hộ để ngăn ngừa tổn thương mắt khi tham gia các hoạt động có nguy cơ cao như chơi thể thao, cắt cỏ, phun hóa chất.
• Kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp.
• Khám mắt định kỳ.
• Đến gặp bác sĩ ngày khi có các dấu hiệu cảnh báo về thị giác.

Làm việc ở nơi có ánh sáng thích hợp giúp giảm bảo vệ sức khỏe mắt

Lão thị là tật khúc xạ xảy ra do quá trình lão hóa và không thể tránh khỏi, tuy nhiên có rất nhiều biện pháp có thể giúp hạn chế ảnh hưởng cũng như cải thiện tật lão thị. Bạn hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích nhé!