Nhiễm giun tóc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nhiễm giun tóc là bệnh lý nhiễm ký sinh trùng phổ biến, bệnh có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng, đi tiêu nhiều lần trong ngày có phân lẫn máu, mót rặn. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị nhiễm giun tóc qua bài viết dưới đây nhé!

1Nhiễm giun tóc là gì?

Nhiễm giun tóc hay còn gọi là bệnh giun tóc là bệnh lý nhiễm ký sinh trùng phổ biến, gây ra bởi Giun tóc (Trichuris trichiura).

Bệnh xảy ra khi chúng ta uống, ăn phải thức ăn có chứa trứng giun tóc. Khi nhiễm giun tóc, cơ thể chúng ta có thể không có biểu hiện đặc trưng nào, để nhận biết vì vậy chúng ta dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác.[1]

Do đó, nhiễm giun tóc thường dẫn đến những tác hại đối với sức khoẻ một cách âm thầm, kín đáo, lâu dài. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm, trầm trọng hơn.[2]

Nhiễm giun tóc là bệnh lý nhiễm ký sinh trùng phổ biến

2Đặc điểm của giun tóc

Giun tóc (Trichuris trichiura) là loại giun tròn hình ống, con trưởng thành có hình dạng giống như sợi tóc. Giun tóc thường dài từ 30 đến 50 mm, cơ thể chúng được chia thành 2 phần, gồm: phần đầu dài, nhỏ và phần thân ngắn, phình to. Bên cạnh đó, giun tóc còn một số đặc tính sinh học đặc trưng riêng như:

• Vật chủ: người là vật chủ chính để giun tóc bám vào để sống. Ngoài ra, giun tóc còn có thể kí sinh ở một số vật chủ khác như: lợn, chim, quạ...
• Vị trí ký sinh: đại tràng và manh tràng là nơi giun tóc trưởng thành thường ký sinh. Tại đây, giun tóc sẽ cắm phần đầu vào bề mặt niêm mạc ruột để hút máu và phần đuôi nằm trong lòng ruột. Trong một số ít trường hợp, giun tóc có thể ký sinh ở ruột thừa hoặc ruột non.
• Vòng đời: giun cái đẻ trứng, trứng theo phân của vật chủ ra ngoài môi trường. Ở bên ngoài môi trường khi gặp điều kiện thuận lợi, các trứng giun tóc trên sẽ phát triển thành trứng mang ấu trùng có khả năng lây bệnh, thời gian này từ 17 đến 30 ngày, trứng giun tóc bắt buộc phải trải qua giai đoạn này mới có khả năng lây bệnh.
• Sau đó, các trứng mang ấu trùng giun này nhiễm lại vào cơ thể người qua đường phân-miệng. Khi vào cơ thể, các ấu trùng nở ra tại ruột non và di chuyển dần xuống đại tràng, manh tràng và phát triển thành giun trưởng thành, tiếp tục vòng đời ở đó.[1]

Người là vật chủ chính của giun tóc

3Nguyên nhân gây bệnh giun tóc

Nhiễm giun tóc chủ yếu qua đường ăn uống, đường phân – miệng. Do một số thói quen sinh hoạt thiếu khoa học, thiếu kiến thức về bệnh và chủ quan đã dẫn đến tình trạng nhiễm giun tóc ngày càng phổ biển trong cộng đồng. Một số nguyên nhân chính gây nhiễm giun tóc, có thể kể đến như:

• Do nuốt phải trứng giun khi uống, ăn thực phẩm nhiễm trứng mang ấu trung giun tóc hoặc thói quen ăn rau, trái cây chưa được rửa cẩn thận, gọt vỏ, nấu chín, chế biến kĩ.
• Thói quen vệ sinh kém, đặc biệt là thói quen đi đại tiện ngoài trời và sử dụng phân người làm phân bón cho cải, cho các loại rau xanh.
• Ở trẻ em, do chưa có thói quen rửa tay thường xuyên và cho tay vào miệng nên thường nhiễm giun tóc.

Ngoài ra, một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò nhất định khiến cho một số người dễ nhiễm giun hơn[2]

hói quen ăn rau, trái cây chưa được rửa cẩn thận, gọt vỏ, nấu chín hay chế biến kĩ có thể là nguyên nhân gây nhiễm giun tóc

4Triệu chứng nhiễm giun tóc

Triệu chứng tại chỗ

Các triệu chứng tại chỗ do nhiễm giun tóc chủ yếu liên quan đến tình trạng tổn thương niêm mạc đại tràng và có thể có sự khác biệt tùy vào mức độ của bệnh, chẳng hạn như:

• Phần lớn các trường hợp: người bệnh nhiễm giun tóc thường có biểu hiện đau bụng, đi cầu nhiều lần trong ngày, lượng phân ít và có thể nhầy máu tương tự với các triệu chứng của lị amíp.
• Trường hợp nhiễm nặng: giun tóc có thể sinh sản và kí sinh trong toàn bộ khung đại tràng. Lúc này, người bệnh có thể đi ngoài 20-30 lần/ngày, mót rặn do kí sinh trùng bám vào gây viêm và kích thích niêm mạc đại tràng nặng.[1]

Người bị nhiễm giun tóc có thể bị đau bụng và mót rặn

Triệu chứng toàn thân

Chỉ khi nhiễm giun tóc nặng, người bệnh mới xuất hiện các triệu chứng thiếu máu rõ rệt với hồng cầu giảm dưới 1 triệu/ml máu và huyết sắc tố dưới 40%, bạch cầu giảm kèm mệt mỏi, phù nề. Tuy nhiên, điều này thường chỉ xuất hiện ở trẻ em và thường hiếm gặp.

Biểu hiện thiếu máu rõ chỉ xuất hiện ở người bệnh bị nhiễm giun tóc nặng

5Biến chứng nguy hiểm

Bệnh giun tóc tác động đến sức khoẻ của người bệnh một cách âm thầm, nếu bệnh không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như:

• Hội chứng kiết lỵ : do nhiễm giun tóc ở trẻ em với số lượng giun rất lớn. Tình trạng này đôi khi dẫn tới các vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng như tiêu chảy kéo dài, thiếu máu, suy dinh dưỡng và chậm phát triển ở trẻ.
• Nhiễm giun tóc có thể gây sa trực tràng (trực tràng sa xuống và sa ra ngoài hậu môn) và tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát.[1]

Ở trẻ em, nhiễm giun tóc nặng có thể dẫn tới biến chứng suy dinh dưỡng

6Cách chẩn đoán

Nhiễm giun tóc thường được chẩn đoán thông qua kết quả của các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm phân tìm trứng giun tóc.
• Công thức máu toàn phần (CBC) phát hiện tình trạng thiếu máu trong trương hợp nhiễm trùng giun tóc nặng.
• Nội soi hậu môn-trực tràng hoặc nội soi đại tràng có thể được chỉ định và nhìn thấy giun trưởng thành ngọ ngậy nhô ra phía trong lòng ruột.

Xét nghiệm phân tìm trứng giun tóc có thể giúp chẩn đoán bệnh

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Tất cả mọi người đều có thể nhiễm giun tóc. Do đó, người lớn và trẻ em có thói quen ăn rau, thực phẩm sống kém vệ sinh hoặc sinh hoạt trong môi trường bị ô nhiễm nên thường xuyên kiểm tra sức khoẻ định kỳ.

Đặc biệt, khi nhận thấy cơ thể có các biểu hiện của nhiễm giun tóc, người bệnh cần nên đến ngay các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Trẻ em sống ở môi trường ô nhiễm cần được kiểm tra giun sán thường xuyên

Nơi khám chữa khi bị nhiễm giun tóc

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Truyền nhiễm hay chuyên khoa Tiêu hóa. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại TP. HCM: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP. HCM, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Y Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

8Các phương pháp điều trị nhiễm giun tóc

Nhiễm giun tóc (Trichuris trichiura) thường được điều trị nội khoa bằng các thuốc như:

• Điều trị giun tóc đơn thuần: Albendazol 400 mg uống 1 lần/ngày trong 3 ngày hoặc Mebendazol 100 mg uống 2 lần/ngày trong 3 ngày
• Điều trị giun tóc phổi hợp giun móc/ giun mỏ: Albendazole 400 mg/ ngày x 3 ngày hoặc dùng mebendazole 500 mg/ ngày x 3 ngày.

Nhiễm giun tóc thường được điều trị nội khoa bằng thuốc

9Biện pháp phòng ngừa nhiễm giun tóc

Để phòng ngừa bệnh giun tóc hiệu quả, mọi người nên thực hiện một số biện pháp sau:

• Tuyên truyền và giáo dục về vệ sinh an toàn thực phẩm, nâng cao ý thức chung của cộng đồng trong công tác vệ sinh cá nhân và cộng đồng.
• Xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh, không sử dụng phân tươi bón cây, thường xuyên dọn dẹp vệ sinh môi trường xung quanh.
• Rửa tay thật sạch bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Ăn chín uống sôi, rửa sạch rau sống trước khi ăn.
• Tẩy giun định kỳ mỗi 4 - 6 tháng.

Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh giúp phòng ngừa nhiễm giun tóc

Bệnh nhiễm giun tóc là một bệnh lý da liễu phổ biến, gây ngứa ngáy khó chịu và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Phòng ngừa bằng cách giữ vệ sinh cá nhân tốt, tránh tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan và biến chứng.