Xơ phổi vô căn: Dấu hiệu nhận biết và các cách chữa trị hiệu quả

Xơ phổi vô căn là bệnh xơ hóa nhu mô hoặc các mạch máu của phổi khiến cho thể tích trao đổi khí bị thu hẹp gây nên những ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Đây là căn bệnh có nhiều nguyên nhân, tuy nhiên trong một số trường hợp vẫn không xác định được chính xác căn nguyên gây nên tình trạng này. Cùng tìm hiểu dấu hiệu nhận biết và cách điều trị bệnh xơ phổi vô căn qua bài viết này nhé!

1Xơ phổi vô căn là gì?

Xơ phổi vô căn là tình trạng tổn thương phổi mạn tính, diễn ra trong thời gian dài. Đặc trưng của bệnh này là hình thành cấu trúc xơ thay thế cho nhu mô ở phổi và mạch máu gây cản trở việc trao đổi khí ở cơ quan này.

Bệnh thường gặp ở tuổi trung niên từ 50 đến 70 tuổi. Theo phân loại, bệnh nằm trong nhóm những bệnh liên quan đến tổn thương phổi kẽ.

Bệnh tiến triển âm thầm, tăng phản ứng tạo xơ theo thời gian cho đến khi các cấu trúc của phổi không còn đủ để thực hiện đầy đủ chức năng trao đổi khí làm xuất hiện những triệu chứng như khó thở, thiếu máu.[1]

Xơ phổi vô căn là tình trạng phổi bị xơ nhưng chưa xác định được nguyên nhân

2Nguyên nhân

Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây nên tình trạng bệnh này. Một vài giả thuyết cho rằng bệnh bắt nguồn từ môi trường ô nhiễm, tác dụng phụ của một số loại thuốc hoặc tình trạng viêm tái diễn tại phổi.

Một số yếu tố nguy cơ khiến người bệnh dễ bị xơ phổi hơn là:

• Tuổi cao: người trên 50 tuổi.
• Hít phải những chất độc hại như mạt gỗ, kim loại, asen...
• Giới tính nam.
• Di truyền: được ghi nhận khoảng 20% có tính chất gia đình.
• Người hút thuốc lá.
• Người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản.[2]

3Dấu hiệu

Ban đầu có thể không xuất hiện triệu chứng nào. Khi tình trạng xơ phổi kéo dài sẽ ảnh hưởng đến thể tích trao đổi khí trong phổi và gây nên những dấu hiệu như:

• Ho khan, ho dai dẳng lâu ngày không khỏi.
• Đau ngực âm ỉ.
• Khó thở, tình trạng này tăng khi hoạt động thể lực.
• Chán ăn, ăn không ngon miệng, luôn cảm thấy cơ thể mệt mỏi.
• Xuất hiện tình trạng phù cả hai chân.
• Khi trao đổi oxy không đủ có thể dẫn tới tình trạng móng tay có đường cong lồi (club), nặng hơn là ngón tay dùi trống.

Xơ phổi có thể gây nên tình trạng khó thở

4Biến chứng nguy hiểm

Khi tình trạng xơ hóa kéo dài kiến cho nhu mô phổi và các mạch máu của phổi bị thay thế bằng những tế bào xơ có thể gây nên những biến chứng như:

• Suy tim: ban đầu là suy tim phải do phổi không thực hiện được chức năng khiến máu về tim không đủ để nuôi cơ thể, điều này làm cho thất phải tăng hoạt động gây ra suy tim. Khi tim phải không hoạt động được tốt sẽ dẫn tới suy tim toàn bộ.
• Tăng áp động mạch phổi: tình trạng xơ khiến cho áp lực động mạch phổi gia tăng.
• Thuyên tắc phổi: khi máu đọng lại lâu ở mạch máu phổi có thể hình thành cục máu đông gây ra tắc nghẽn mạch máu.
• Suy hô hấp: do nhu mô phổi bị thay thế bởi tế bào xơ nên sẽ dẫn tới tình trạng lượng oxy giảm thấp gây nên tình trạng suy hô hấp.
• Ung thư phổi: xơ phổi khiến cho các chất độc hại lắng đọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các chất này làm biến tính tế bào phổi gây ung thư.

Ung thư phổi là một trong những biến chứng của xơ phổi

5Cách chẩn đoán

Khám lâm sàng

Các triệu chứng lâm sàng của bệnh rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý về phổi khác. Chính vì vậy bác sĩ phải thăm khám kỹ càng mới chẩn đoán được bệnh này.

Bác sĩ thăm khám xoay quanh những dấu hiệu như khó thở, ho cũng như tình trạng thông khí phổi thực tế. Các câu hỏi bác sĩ có thể đưa ra để khai thác triệu chứng bao gồm:

• Khó thở xuất hiện từ bao giờ, có tăng lên trong trường hợp nào không?
• Ho xuất hiện từ bao giờ, ho khan hay ho có đờm?
• Có tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá hay hóa chất độc hại không?
• Gia đình có ai mắc xơ phổi vô căn hay chưa?
• Đã từng mắc các bệnh lý liên quan đến phổi trước đây hay chưa?

Cận lâm sàng

Khi đã định hướng đến tổn thương phổi, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm như:

• X-quang ngực: chiếu tia X qua ngực để thu được hình ảnh tim và phổi nhằm đánh giá những tổn thương của các cơ quan này.
• Chụp CT ngực: cho phép nhận biết các hình ảnh có độ chính xác cao hơn X-quang ngực, giúp nhận biết các tổn thương nhỏ hơn.
• Đánh giá khả năng gắng sức: đo mức độ trao đổi oxy của mô bằng SpO2 trong khi người bệnh hoạt động thể lực.
• Sinh thiết: dùng các thiết bị để lấy một mẫu mô ở phổi nhằm đánh giá cấu trúc tế bào của phổi. Ngoài ra có thể dùng nội soi phế quản để thu được dịch xét nghiệm và tiến hành phân tích tính chất tế bào.
• Đánh giá độ bão hòa oxy trong máu: có thể sử dụng SpO2 để đánh giá mức độ trao đổi oxy đến các cơ quan hoặc dùng khí máu động mạch (lấy máu động mạch để phân tích các chỉ số) để đo chính xác độ bão hòa oxy trong máu.
• Đo chức năng hô hấp: sử dụng một ống sau đó yêu cầu người bệnh hít vào hết sức, thở ra hết sức để đánh giá chức năng phổi của người bệnh.

Đo chức năng hô hấp để xác định tình trạng phổi hiện tại

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Do các triệu chứng không đặc hiệu nên rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác ở phổi. Chính vì vậy, khi xuất hiện các dấu hiệu sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám:

• Ho khan kéo dài trong nhiều tuần, nhiều tháng.
• Đau ngực âm ỉ kéo dài.
• Khó thở khi gắng sức hoặc nặng hơn là xuất hiện khó thở kể cả khi nằm.
• Luôn trong tình trạng chán ăn, ăn không ngon miệng trong thời gian dài.
• Móng tay, móng chân yếu, tóc dễ gãy rụng.
• Hai chân sưng phù.

Khi xuất hiện tình trạng móng tay lồi nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị

Nơi khám chữa xơ phổi vô căn

Khi xuất hiện những đặc điểm của xơ phổi vô căn, người bệnh nên đến các cơ sở chuyên khoa Nội Hô hấp hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tưa vấn điều trị phù hợp

• Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn.

7Các phương pháp chữa xơ phổi vô căn

Sử dụng thuốc

Hai thuốc được khuyến cáo sử dụng trong trường hợp này là nintedanib (Ofev) và pirfenidone (Esbriet). Các nhà khoa học cho rằng chúng có thể làm chậm khả năng hình thành xơ và tổn thương phổi.

Ngoài ra, Corticosteroid cũng được sử dụng để làm giảm quá trình viêm vào những đợt các triệu chứng diễn ra rầm rộ, xuất hiện nhiều triệu chứng khó kiểm soát.

Phục hồi chức năng phổi và liệu pháp oxy

Song song với việc dùng thuốc, một số các biện pháp được dùng để hỗ trợ hô hấp của phổi bao gồm:

• Phục hồi chức năng phổi: tập thở kết hợp với rèn luyện sức khỏe, ăn uống hiệu quả để làm phổi có thể đảm bảo thực hiện tốt chức năng.
• Liệu pháp oxy: cung cấp oxy để giúp người bệnh giảm tình trạng khó thở, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ghép phổi

Khi các phương pháp điều trị khác không giúp cải thiện các triệu chứng của cơ thể, bác sĩ có thể cân nhắc đến việc ghép phổi.

Thông thường, ghép phổi cần phải thực hiện ở bệnh nhân có những chỉ số khác khỏe mạnh nên các bệnh nhân dưới 65 tuổi có thể được chỉ định phương pháp này.

Lưu ý, người bệnh cần phải uống thuốc chống thải ghép (thuốc ức chế miễn dịch) suốt đời nên dễ mắc phải các bệnh truyền nhiễm.[3]

8Biện pháp phòng ngừa

Mặc dù chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng xơ phổi vô căn nhưng bạn có thể thực hiện những biện pháp sau để ngăn ngừa tình trạng bệnh:

• Ăn uống lành mạnh: ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường bổ sung rau xanh và hoa quả. Tránh ăn quá no để tránh tình trạng khó thở ở phổi.
• Tập thể dục: rèn luyện thể dục thể thao hàng ngày giúp nâng cao sức khỏe của phổi.
• Bỏ thuốc lá: bỏ ngay thuốc lá để hạn chế ảnh hưởng của chất độc đối với phổi.
• Tiêm vaccine: tiêm phòng các loại vaccine như cúm, phế cầu, covid-19, lao để giảm khả năng mắc viêm phổi.
• Khám sức khỏe định kỳ: để phát hiện sớm những bệnh lý liên quan đến phổi.

Xơ phổi vô căn là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của cơ thể. Mặc dù chưa biết rõ căn nguyên gây nên tình trạng này nhưng bạn nên thực hiện những biện pháp phòng ngừa để giữ cho lá phổi khỏe mạnh. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!