Mụn là nỗi ám ảnh của rất nhiều người vì chúng khiến ta cảm thấy tự ti, ngại ngùng khi giao tiếp. Vậy làm thế nào để loại bỏ nỗi sợ này? Hãy cùng tìm hiểu các cách điều trị mụn hiệu quả qua bài viết dưới đây nhé!
Mụn là hiện tượng lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, vi khuẩn, tế bào da chết và bụi bẩn. Mặc dù các nốt mụn không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ nhưng chúng gây đau đớn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và có thể để lại sẹo vĩnh viễn.
Mụn là bệnh lý da liễu phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nhiều nhất và nặng nhất là ở tuổi dậy thì do sự thay đổi hormon trong cơ thể. Và mọi nơi trên cơ thể đều có thể mọc mụn nhưng chủ yếu là ở vùng mặt, lưng, ngực, mông, cánh tay trên.
Thông thường, trên da sẽ có sự xuất hiện của nhiều loại mụn cùng lúc thay vì một loại. Mụn đầu đen và mụn đầu trắng là hai loại mụn trứng cá phổ biến nhất.
- Mụn đầu đen hay mụn trứng cá có nhân trồi lên bề mặt da. Oxy trong không khí (không phải bụi bẩn) làm cho phần đầu của nốt mụn này trở nên thẫm hơn.
- Mụn đầu trắng hay mụn bọc, hình thành những nốt mụn nhô lên dưới bề mặt da.
Các tổn thương viêm có nhiều khả năng để lại sẹo trên da:
- Các nốt sần: là những mụn nhỏ, đỏ, nổi lên do nang lông bị viêm hoặc nhiễm trùng.
- Mụn mủ: là những mụn nhỏ, đỏ, có mủ ở đầu mụn.
- Nốt: là những cục rắn phát triển dưới bề mặt da và thường gây đau.
- U nang: là những cục u bên dưới da, có chứa mủ và thường gây đau đớn. [1], [2], [3], [4]
Các nguyên nhân gây mụn
Mụn được hình thành chủ yếu là lỗ chân lông bị bít tắc và viêm nhiễm trong da. Chúng bắt nguồn từ các yếu tố như da tiết quá nhiều bã nhờn hoặc tế bào chết tích tụ nhiều khiến da không được thông thoáng, từ đó dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn. Ngoài ra, sự phát triển quá mức một số vi khuẩn như Propionibacterium acnes hoặc nấm men Pityrosporum cũng làm tăng nguy cơ viêm da và hình thành mụn. [1], [2]
Bên cạnh đó, một số yếu tố nội sinh và ngoại sinh cũng góp phần làm tăng tình trạng mụn nghiêm trọng hơn. Các yếu tố này có thể là sự thay đổi nội tiết tố khi đến tuổi dậy thì, di truyền từ bố mẹ, sử dụng thuốc corticosteroid, lithium, thuốc chứa hormon hoặc chế độ ăn uống chứa chỉ số đường huyết cao như sữa cũng như là môi trường và một số thói quen cá nhân như chạm tay vào mặt, nặn mụn, rửa mặt quá nhiều hay dùng mỹ phẩm không phù hợp cũng làm nghiêm trọng tình trạng mụn. [1], [3]
1Thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mụn trên da, nhờ đó cải thiện tình trạng da như giảm sưng đỏ và giảm viêm. Tùy vào mức độ nặng hay nhẹ của tình trạng mụn, bác sĩ sẽ kê đơn cho bạn kháng sinh dạng bôi hoặc dạng uống.
Kháng sinh bôi ngoài da giúp tiêu diệt các vi khuẩn gây nhiễm làm tắc nghẽn nang lông. Liệu trình điều trị thường kéo dài trong 6 - 8 tuần, có thể sử dụng kết hợp kháng sinh (buổi sáng) và retinoids (buổi tối). Sau thời gian này, quá trình trị liệu sẽ dừng lại vì nguy cơ kháng kháng sinh có thể xảy ra. Một số kháng sinh như clindamycin, erythromycin thường được kết hợp với benzoyl peroxide để giảm khả năng kháng thuốc. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể xảy ra như kích ứng da nhẹ, da bị đỏ, rát hoặc bong tróc.
Kháng sinh dạng uống được dùng cho tình trạng mụn trứng cá ở mức độ từ trung bình đến nặng và thường được kết hợp với điều trị tại chỗ. Tùy thuộc vào mức độ đáp ứng trị liệu, một liệu trình thường kéo dài từ 4 - 6 tháng và hiệu quả thường xuất hiện sau khoảng 6 tuần đầu. Thông thường, lựa chọn phổ biến được dùng là tetracycline (minocycline, doxycycline) hoặc macrolide (erythromycin, azithromycin).
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng tetracycline không phù hợp với phụ nữ có thai hoặc cho con bú, do đó một sự lựa chọn khác phù hợp cho đối tượng này là erythromycin. Ngoài ra, tetracycline có thể làm da trở nên nhạy cảm với ánh sáng hơn nên cần có biện pháp bảo vệ da trước ánh nắng mặt trời, đồng thời nó cũng làm giảm hiệu quả thuốc tránh thai đường uống, vì vậy khi điều trị bạn nên sử dụng các biện pháp tránh thai khác như bao cao su. [5], [6]
Tuỳ thuộc vào tình trạng mụn mà bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh dạng uống hay dạng bôi
2Thuốc tránh thai phối hợp
Thuốc tránh thai phối hợp là sản phẩm kết hợp giữa progestin và estrogen thường được sử dụng để điều trị mụn trứng cá ở những phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Hiện nay, có 4 loại thuốc tránh thai đường uống được Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để điều trị mụn trứng cá cho phụ nữ bao gồm Beyaz, Yaz, Estrostep FE và Ortho Tri-Cyclen. [7]
Một nghiên cứu tổng hợp bao gồm 31 thử nghiệm với 12.579 người tham gia đã cho thấy hiệu quả của thuốc tránh thai kết hợp đường uống (COC) trong việc điều trị mụn trứng cá. Cụ thể là, chúng làm giảm đáng kể số lượng và mức độ tổn thương do mụn trứng cá gây ra, bao gồm cả tình trạng mụn viêm và mụn không viêm so với nhóm chỉ dùng giả dược. Hiệu quả có thể khác nhau tùy thuộc vào thành phần progestin cụ thể trong COC, nhưng cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ sự khác biệt này. [8]
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc tránh thai phối hợp dạng uống có thể gây ra một số tác dụng phụ như tăng cân, đau ngực, buồn nôn, chứng rậm lông, thay đổi tâm trạng hay ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Do đó, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để có liệu trình điều trị mụn phù hợp nhất.
Thuốc tránh thai phối hợp được sử dụng để điều trị mụn trứng cá cho phụ nữ
3Thuốc chống androgen
Thuốc kháng androgen có tác dụng giảm mụn và kiểm soát lượng dầu thừa bằng cách ngăn chặn tác động của nội tiết tố androgen lên các tuyến sản xuất dầu trên da. Nhóm thuốc này thường được sử dụng cho trẻ em và phụ nữ khi thuốc kháng sinh đường uống không phát huy hiệu quả.
Trong đó, thuốc Spironolactone thường được bác sĩ chỉ định để điều trị mụn do nội tiết tố. Khi sử dụng bạn có thể gặp một số tác dụng phụ như đau ngực, đau bụng kinh, trầm cảm, ham muốn tình dục thấp hay tổn thương tế bào gan. [9]
Spironolactone được dùng để điều trị mụn trứng cá khi không đáp ứng với kháng sinh đường uống
4Isotretinoin
Isotretinoin (Amnesteem, Claravis, ...) là một dẫn xuất của vitamin A và được kê đơn trong trường hợp mụn trứng cá ở mức độ vừa hoặc nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Đây là liệu pháp duy nhất tác động cùng lúc lên tất cả các yếu tố gây mụn là bã nhờn - nhân mụn - vi khuẩn.
Isotretinoin hoạt động bằng cách tác động vào chu trình apoptosis của tuyến bã nhờn. Với liều 0,5 - 1 mg/kg/ngày theo trọng lượng cơ thể, thuốc cải thiện tình trạng tăng tiết bã nhờn tới 90% chỉ trong vòng 6 tuần điều trị. Bên cạnh đó, nó còn giúp giảm tình trạng sừng hóa lỗ chân lông, từ đó hạn chế hình thành nhân mụn.
Mặc dù, isotretinoin không có tác dụng kháng khuẩn trực tiếp, nhưng nó vẫn giúp giảm 1000 lần vi khuẩn Propionibacterium acnes gây nhiễm trên da bằng cách giảm tiết bã nhờn và kích thước nang lông. Từ đó, vi khuẩn không còn môi trường thuận lợi để phát triển, đồng thời nó cũng giúp giảm viêm, mẩn đỏ và sưng tấy ở các nốt mụn nhờ giảm số lượng vi khuẩn trên da.
Tuy nhiên, isotretinoin cũng có một số tác dụng phụ tiềm ẩn như gây quái thai, trầm cảm, viêm da thứ cấp. Do đó, nó không được sử dụng cho phụ nữ có thai, đồng thời không được kê đơn isotretinoin cùng lúc với tetracycline (doxycycline, minocycline) vì cả hai thuốc đều có thể gây tăng áp lực nội sọ lành tính. [10]
Isotretinoin được dùng để điều trị mụn trứng cá ở mức vừa và nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác
5Retinoid
Retinoid là một dẫn xuất của vitamin A, có tác dụng ngăn chặn sự tắc nghẽn nang lông nhờ vào thúc đẩy quá trình bong tróc tế bào sừng và thay mới biểu mô các tế bào nang lông. Từ đó, nó giúp loại bỏ nhân mụn đầu đen trưởng thành và ức chế sự hình thành nhân mụn nhỏ. Để sử dụng hiệu quả, bạn nên bôi retinoid vào buổi tối 3 lần/ tuần, sau khi da đã quen thì có thể tăng dần lên hàng ngày. [5], [2], [11]
Hiện nay, các chế phẩm retinoid trên thị trường bao gồm tretinoin, adapalene, tazarotene. Dưới đây là bảng phân biệt 3 hoạt chất giúp bạn hiểu rõ hiệu quả trị mụn cũng như mức độ kích ứng của từng loại để lựa chọn sản phẩm phù hợp:
| Đặc điểm | Tretinoin | Adapalene | Tazarotene |
| Thế hệ retionid | Thế hệ thứ nhất. | Thế hệ thứ ba. | Thế hệ thứ ba. |
| Dạng bào chế |
Tretinoin có nhiều dạng bào chế khác nhau như dạng kem hoặc dạng gel. Tretinoin thường được kết hợp với clindamycin để điều trị mụn trứng cá. |
Adapalene được bào chế với 2 nồng độ: dạng kem, gel 0,2% và dạng gel 0,3%. Adapalene thường kết hợp với benzoyl peroxide để điều trị mụn trứng cá. |
Tazarotene được bào chế dưới dạng kem và gel (0,05% và 0,1%). Tazarotene là một liệu pháp đơn trị liệu và là một trong những retinoid mạnh nhất. |
| Hiệu quả điều trị | Hiệu quả cao trong điều trị mụn trứng cá (từ nhẹ đến nặng), lão hóa da, tăng sắc tố (nám da, đồi mồi), sừng hóa nang lông. |
Hiệu quả tốt trong điều trị mụn trứng cá (từ nhẹ đến trung bình). |
Hiệu quả mạnh mẽ trong điều trị mụn trứng cá (từ nhẹ đến nặng), vảy nến. |
| Mức độ kích ứng da | Thường gây kích ứng cao như đỏ da, bong tróc, khô da, đặc biệt khi mới bắt đầu sử dụng. | Ít gây kích ứng hơn so với tretinoin, dung nạp tốt và ổn định dưới ánh sáng mặt trời. | Có thể kích ứng tương đương hoặc cao hơn adapalene, nhưng thấp hơn tretinoin ở nồng độ thấp. |
| Chống chỉ định |
Phụ nữ đang mang thai. Phụ nữ cho con bú. |
Phụ nữ đang mang thai. Phụ nữ cho con bú. Bệnh nhân bị chàm. Bệnh nhân bị viêm da tiết bã nhờn. |
Phụ nữ đang mang thai. Phụ nữ cho con bú. |
Retinoid được sử dụng để điều trị mụn trứng cá ở mức độ vừa
6Axit azelaic
Axit azelaic là một hoạt chất trị mụn có nguồn gốc tự nhiên, được sản xuất từ một loại nấm men và nổi bật với đặc tính kháng khuẩn. Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng kem hoặc gel chứa 20% axit azelaic hai lần mỗi ngày mang lại hiệu quả tương đương với các phương pháp điều trị mụn thông thường khác.
Mặc dù vậy, người dùng có thể gặp phải một số tác dụng phụ nhẹ như kích ứng da hoặc mẩn đỏ. Axit azelaic an toàn khi sử dụng cho phụ nữ có thai và đang cho con bú, tuy nhiên đây là một loại thuốc kê đơn cần được bác sĩ chỉ định.
7Axit salicylic
Axit salicylic là một thành phần trị mụn phổ biến, thường được tìm thấy trong nhiều sản phẩm chăm sóc da như sữa rửa mặt và kem dưỡng. Cơ chế hoạt động chính của axit salicylic là khả năng hòa tan các tế bào da chết, từ đó giúp thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa tình trạng tắc nghẽn - một trong những nguyên nhân chính gây ra mụn. Việc sử dụng axit salicylic cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như kích ứng da nhẹ hoặc làm thay đổi màu da ở một số người. [2], [5]
8Benzoyl peroxide
Benzoyl peroxide có tác dụng giảm số lượng vi khuẩn trên da nhờ vào tính khử của nó. Từ đó, nó giúp giảm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, cũng như giảm viêm.
Một liệu trình dùng thuốc benzoyl peroxide kéo dài trong khoảng 6 tuần, sử dụng 1 - 2 lần mỗi ngày để làm sạch hầu hết hoặc toàn bộ mụn trứng cá. Sau thời gian này, bạn có thể được khuyên tiếp tục điều trị nhưng tần suất ít hơn để ngăn ngừa mụn trứng cá tái phát. Khi dùng thuốc, bạn nên thoa thuốc lên tất cả vùng bị mụn trứng cá trên da mặt và nên sử dụng vừa đủ vì có thể gây kích ứng da.
Bên cạnh lợi ích mà benzoyl peroxide mang lại trong điều trị mụn trứng cá, một số tác dụng phụ có thể gặp khi dùng như da khô, căng, nóng rát, ngứa hoặc châm chích có thể xảy ra bong tróc da hoặc mẩn đỏ. Tuy nhiên, các dụng phụ thường nhẹ và hết sau khi quá trình điều trị kết thúc. [6]
9Dapsone
Dapsone (Aczone) được khuyên dùng cho mụn trứng cá viêm, nhất là ở phụ nữ. Để sử dụng dapsone hiệu quả, bạn nên sử dụng dapsone 5% (Aczone) dưới dạng gel, thoa hai lần mỗi ngày và duy trì cho đến khi tình trạng mụn được cải thiện. Tuy nhiên, một số tác dụng dụng phụ có thể gặp khi sử dụng dapsone như mẩn đỏ, khô da. [5]
Dapsone 5% được dùng để điều trị mụn trứng cá viêm ở phụ nữ
10Co-cyprindiol
Co-cyprindiol là một phương pháp điều trị bằng hormon, được sử dụng cho trường hợp mụn trứng cá ở mức độ nặng, không đáp ứng với điều trị bằng kháng sinh. Thuốc hoạt động bằng cách giảm sản xuất bã nhờn, nhờ đó giúp kiểm soát tình trạng mụn. Tuy nhiên, tác dụng của co-cyprindiol không xuất hiện ngay lập tức, do đó bạn cần duy trì sử dụng trong khoảng 2 - 6 tháng mới thấy cải thiện đáng kể về tình trạng mụn của mình.
Ngoài hiệu quả điều trị, thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau đầu, đau ngực, thay đổi tâm trạng, giảm ham muốn tình dục, tăng hoặc giảm cân. Đặc biệt lưu ý, co-cyprindiol không dùng cho phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú. [6] 
Co-cyprindiol được dùng trong điều trị mụn trứng cá ở mức độ nặng
11Các liệu pháp trị mụn
Một số liệu pháp như sử dụng ánh sáng, hóa học (peel da), cơ học (nặn mụn) hay tiêm steroid có thể dùng riêng biệt hoặc kết hợp với thuốc để đạt hiệu quả tốt nhất trong quá trình điều trị. Dưới đây là ưu, nhược điểm của từng liệu pháp điều trị mà bạn có thể tham khảo để lực chọn phương pháp phù hợp với làn da của mình:
| Liệu pháp ánh sáng | Liệu pháp hóa học (Peel da) | Nặn mụn | Tiêm steroid | |
| Ưu điểm |
Sử dụng thuốc và ánh sáng đặc biệt hoặc tia laser để giảm sản xuất dầu và vi khuẩn. Các phương pháp điều trị bằng laser khác cũng có thể giúp cải thiện mụn và sẹo. |
Phương pháp điều trị này sẽ sử dụng các chất hóa học như axit salicylic, axit glycolic hoặc axit retinoic để loại bỏ các tế bào biểu bì trên cùng của da đã tổn thương. Lột da bằng chất hoá học có thể cải thiện tình trạng sẹo mụn nhẹ, đặc biệt là mụn trứng cá, giúp cải thiện vẻ ngoài của da. |
Sử dụng các công cụ chuyên dụng loại bỏ mụn đầu trắng và mụn đầu đen (mụn trứng cá) hoặc mụn nang chưa được loại bỏ bằng thuốc bôi ngoài da. |
Cortisone thường được sử dụng cùng với các phương pháp điều trị mụn trứng cá khác, đặc biệt đối với mụn trứng cá có u nang lớn. Liệu pháp này giúp da cải thiện nhanh chóng và giảm đau. |
| Nhược điểm | Liệu pháp này cần có thêm các nghiên cứu để xác định phương pháp, nguồn sáng và liều lượng lý tưởng. | Sự thay đổi này không kéo dài lâu và bạn cần điều trị lặp lại nhiều lần. | Làn da của bạn sẽ được cải thiện tạm thời, nhưng nó cũng có thể gây ra sẹo nếu không thực hiện kỹ thuật đúng cách. | Có thể gặp các tác dụng phụ như mỏng da và đổi màu ở vùng da được điều trị. |
Một số liệu pháp trị mụn có thể kết hợp với dùng thuốc để tăng hiệu quả trị liệu
Để tìm được phương pháp điều trị mụn phù hợp, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu và tuân thủ theo liệu trình được chỉ định. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè cùng đọc nhé!
Nguồn tham khảo
Acne
https://www.niams.nih.gov/health-topics/acneNgày tham khảo:
09/03/2025
Pimples
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22468-pimplesNgày tham khảo:
09/03/2025
Xem thêm 
Xem nguồn
Link bài gốc
Lấy link!https://giadinhmoi.vn/cac-cach-dieu-tri-mun-hieu-qua-bac-si-khuyen-ban-nen-biet-d88274.html
