Bệnh Chagas là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, biến chứng và cách điều trị

Bệnh Chagas là loại bệnh gây ra bởi loài ký sinh trùng Trypanosoma cruzi. Bệnh lây qua các loài côn trùng trung gian truyền từ các động vật sang người khi hút máu. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu, biến chứng và cách điều trị của bệnh Chagas qua bài viết dưới đây nhé!

1 Bệnh chagas là gì?

Bệnh Chagas là một bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra. Ký sinh trùng này được tìm thấy trong phân của bọ Triatomine (hay còn gọi là bọ Trypanosomiasis Mỹ).

Bệnh Chagas phổ biến ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Mexico, nơi có số lượng lớn loài bọ triatomine sinh sống. Bệnh có thể dẫn đến các rối loạn ở tim gây nguy hiểm tính mạng như phì đại tim, rối loạn nhịp tim, hoặc phì đại thực quản gây khó khăn trong ăn uống.

Trong giai đoạn nhiễm trùng cấp tính, có thể tiêu diệt ký sinh trùng để điều trị bệnh hoàn toàn. Tuy nhiên nếu Chagas ở giai đoạn mãn tính, ký sinh trùng không thể tiêu diệt được nữa mà chỉ có thể tập trung vào điều trị triệu chứng.[1]

Bệnh Chagas là một bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra

2Nguyên nhân

Bệnh Chagas do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra. Nó thường lây lan do bọ hút máu bị nhiễm bệnh là loài bọ triatomine. Chúng còn được gọi là “bọ hôn” vì chúng thường cắn vào mặt người.

Khi bọ xít đốt người nó thải phân ra da hoặc niêm mạc. Ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể ký chủ qua vết đốt, niêm mạc mắt hoặc sang thương do ngứa gãi khiến chất thải lây lan vào máu hoặc qua kết mạc mắt, niêm mạc mũi.

Bệnh Chagas cũng có thể lây lan qua thực phẩm bị ô nhiễm, truyền máu, nội tạng được hiến tặng, lây truyền từ mẹ sang con khi mang thai.[2]

Các yếu tố nguy cơ sau đây có thể làm tăng khả năng mắc bệnh Chagas:

• Sống ở các vùng nông thôn nghèo ở Trung Mỹ, Nam Mỹ và Mexico.
• Sống trong một nơi cư trú có chứa bọ triatomine.
• Được truyền máu hoặc ghép tạng từ người bị nhiễm trùng.

Bệnh Chagas do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra

3Dấu hiệu

Giai đoạn cấp tính

Giai đoạn cấp tính của bệnh Chagas kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng và triệu chứng mơ hồ, nhẹ hoặc không có bao gồm:

• Sưng ở vị trí bị côn trùng đốt.
• Sốt.
• Mệt mỏi.
• Phát ban.
• Nhức mỏi cơ thể.
• Sưng mí mắt.
• Đau đầu.
• Mất khẩu vị.
• Buồn nôn, tiêu chảy hoặc nôn.
• Viêm các tuyến tiết dịch hay hormones của cơ thể.
• Phì đại gan hoặc lá lách.

Giai đoạn này có thể tìm thấy ký sinh trùng trong máu. Sau đó, ký sinh trùng theo máu phát tán khắp cơ thể. Gây ra các triệu chứng như sốt cao 38 - 40 độ C, sốt không đều, nhức đầu, mệt mỏi. Giai đoạn này bệnh nhân có thể xảy ra viêm cơ tim cấp, viêm màng não cấp…

Giai đoạn mạn tính

Giai đoạn mãn tính của bệnh có thể xảy ra từ 10 đến 20 năm sau lần nhiễm bệnh đầu tiên nếu không được chữa trị dứt điểm. Bệnh tiến triển âm thầm, và tái xuất hiện với những biến chứng ở não, tim và hệ tiêu hóa. Đa số có những di chứng ở tim. Trong trường hợp nghiêm trọng, các triệu chứng của bệnh Chagas trong giai đoạn nàycó thể bao gồm:

• Rối loạn nhịp tim.
• Suy tim.
• Ngừng tim đột ngột.
• Khó nuốt do thực quản phì đại.
• Đau dạ dày hoặc táo bón do đại tràng phì đại.

Bệnh chagas có thể làm người bệnh sưng mí mắt

4Biến chứng nguy hiểm

Nếu bệnh Chagas tiến triển đến giai đoạn mãn tính, các biến chứng sẽ trở nên nghiêm trọng. Chúng có thể bao gồm:

• Suy tim.
• Phình thực quản: Tình trạng hiếm gặp này là do thực quản giãn nở bất thường. Điều này có thể dẫn đến khó nuốt và tiêu hóa.
• Phình đại tràng: Xảy ra khi đại tràng giãn ra bất thường, gây đau dạ dày, viêm và táo bón nặng.

Bệnh có thể gây biến chứng suy tim

5 Cách chẩn đoán

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thể chất, hỏi về các triệu chứng và các yếu tố nguy cơ mắc bệnh Chagas.
• Điện tâm đồ.
• X - quang ngực.
• Siêu âm tim.
• Siêu âm hoặc CT-scan ổ bụng
• Nội soi thực quản-dạ dày.

Tới gặp bác sĩ để được thăm khám lâm sàng và xét nghiệm bệnh

6 Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện các triệu chứng bao gồm:

• Sưng tấy tại chỗ nhiễm trùng.
• Sốt cao.
• Mệt mỏi, khó thở, đau ngực.
• Đau nhức cơ thể.
• Phát ban.
• Buồn nôn.

Nơi khám chữa bệnh chagas

Hãy đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời. Một số cơ sở y tế bạn có thể đến để khám bệnh như:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung Ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Quân đội 108.

Hãy đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu sốt cao

7 Các phương pháp chữa bệnh chagas

Sử dụng thuốc

Trong giai đoạn cấp tính của bệnh Chagas, bác sĩ thường chỉ định dùng Benznidazole và nifurtimox (Lampit). Thuốc điều trị ký sinh trùng nhưng cũng có độc tính ảnh hưởng đến gan, nên cần phải được uống dưới sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.

• Benznidazole: Dành cho người lớn và trẻ em > 12 tuổi. Thuốc được sử dụng trong 60 ngày.
• Nifurtimox: Liều lượng tùy thuộc theo từ độ tuổi và đều được sử dụng trong 90 ngày.

Điều trị bổ sung

Khi bệnh Chagas chuyển sang giai đoạn mãn tính, thuốc sẽ không thể chữa khỏi bệnh. Tuy nhiên, thuốc có thể được dùng với người dưới 50 tuổi vì chúng có thể giúp làm chậm sự tiến triển và các biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh.

Điều trị bổ sung tùy thuộc vào các triệu chứng cụ thể:

• Các biến chứng liên quan đến tim: Điều trị có thể bao gồm dùng thuốc, máy điều hòa nhịp tim, phẫu thuật hoặc thậm chí là ghép tim.
• Các biến chứng liên quan đến tiêu hóa: Điều trị có thể bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, dùng thuốc, corticosteroid hoặc trong trường hợp nặng là phẫu thuật. [3]

Có thể điều trị hoàn toàn bằng thuốc khi ở giai đoạn cấp tính

8 Biện pháp phòng ngừa bệnh chagas

• Dọn dẹp sạch sẽ môi trường sống: Trát tường, thay mái tranh, ngủ trong màng ngủ (ngủ mùng), phun thuốc diệt côn trùng định kỳ để diệt bọ Triatominae.
• Không ăn thực phẩm bẩn để tránh nhiễm nhiễm ký sinh trùng qua đường ăn uống.
• Tránh uống nước mía tươi.
• Sàng lọc những phụ nữ có nguy cơ trong độ tuổi sinh đẻ và điều trị trước khi mang thai nếu bị nhiễm để làm giảm khả năng nhiễm trùng bẩm sinh của trẻ.
• Cẩn thận khi truyền máu và chỉ chọn những bệnh viện uy tín khi đăng ký hiến hoặc cấy ghép nội tạng.

Nên ngủ trong màn ngủ để tránh côn trùng đốt

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về bệnh Chagas. Nếu quý đọc giả cảm thấy hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến người thân và gia đình của mình nhé!