Gãy xương ngón chân: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị và phòng tránh

Gãy xương ngón chân là tình trạng một hoặc nhiều xương ở ngón chân bị nứt hoặc gãy do va đập mạnh, chấn thương hoặc áp lực quá lớn. Tình trạng này thường gây đau, sưng, bầm tím và khó khăn khi di chuyển. Cùng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng tránh gãy xương ngón chân thông qua bài viết dưới đây.

1Gãy xương ngón chân là gì?

Giải phẫu xương bàn chân bao gồm 26 xương, chia thành 3 nhóm chính như sau:

• Xương cổ chân (7 xương): gồm xương sên, xương gót xương ghe, xương hộp, xương chêm trong, giữa và ngoài.
• Xương bàn chân (5 xương): gồm các xương từ bàn chân đến các ngón, đánh số từ I đến V (từ ngón cái đến ngón út).
• Xương ngón chân (14 xương): mỗi ngón có 3 đốt (đốt gốc, đốt giữa, đốt ngọn), trừ ngón cái chỉ có 2 đốt.

Gãy xương ngón chân là tình trạng xương ở một hoặc nhiều ngón chân bị nứt hoặc gãy do chấn thương trực tiếp, va đập mạnh hay tai nạn.

Gãy xương ngón chân có thể được phân chia thành 4 loại cơ bản dựa trên mức độ tổn thương và vị trí xương sau chấn thương như sau:

• Gãy kín: xương bị gãy nhưng không làm rách da. Tất cả các tổn thương nằm bên trong, và da bên ngoài vẫn nguyên vẹn.
• Gãy hở: xương bị gãy và làm rách da, có thể thấy một phần xương lộ ra ngoài.
• Gãy không di lệch: xương bị gãy nhưng vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu, các đầu xương vẫn nằm thẳng hàng.
• Gãy di lệch: xương gãy và di chuyển khỏi vị trí ban đầu, các đầu xương không còn khớp đúng với nhau.[1][2][3]

Gãy xương ngón chân là tình trạng xương ngón chân bị nứt hoặc gãy

2Nguyên nhân gây gãy xương ngón chân

Gãy xương ngón chân thường do các nguyên nhân sau:

• Chấn thương trực tiếp: ngón chân va đập mạnh vào một vật cứng hoặc bị đè nén bởi vật nặng.
• Ngã: tác động mạnh khi ngã có thể gây gãy xương ngón chân.
• Chấn thương do căng thẳng: sự lặp lại liên tục các hoạt động cường độ cao, như chạy hoặc nhảy, có thể làm nứt xương.[2][4]

3Dấu hiệu gãy xương ngón chân

Tùy vào từng nguyên nhân gây chấn thương gãy ngón chân mà người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác nhau:[1][2][3][5]

Gãy xương do tai nạn

Một số triệu chứng của gãy xương ngón chân do tai nạn bao gồm:

• Đau dữ dội ngay lập tức.
• Sưng và bầm tím nhanh chóng.
• Khó hoặc không thể cử động ngón chân.
• Có thể thấy biến dạng ngón chân.

Gãy xương ngón nhân do tai nạn sẽ khiến người bệnh đau dữ dội ngay lập tức

Gãy xương do áp lực

Một số triệu chứng của gãy xương ngón chân do áp lực bao gồm:

• Đau âm ỉ tăng dần, đặc biệt khi hoạt động.
• Sưng nhẹ hoặc không có sưng ngay lập tức.
• Đau giảm khi nghỉ ngơi.

Gãy xương di lệch

Một số triệu chứng của gãy xương ngón chân di lệch bao gồm:

• Đau nghiêm trọng và liên tục.
• Ngón chân biến dạng rõ rệt.
• Sưng lớn và bầm tím nhiều.
• Không thể di chuyển ngón chân.

4Biến chứng gãy xương ngón chân

Gãy xương ngón chân nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng sau:

• Nhiễm trùng (với gãy hở): khi da bị rách và xương lộ ra ngoài, vi khuẩn có thể xâm nhập, gây nhiễm trùng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
• Cứng khớp: sau khi lành, mô sẹo có thể hình thành, gây hạn chế cử động của ngón chân do sự giảm linh hoạt ở khớp.
• Đau mạn tính: sau kéo dài do dây thần kinh, cơ, hoặc mô xương không hồi phục hoàn toàn, gây đau ngay cả sau khi xương đã lành.
• Viêm khớp: gãy xương tại hoặc gần khớp có thể dẫn đến tổn thương sụn, gây viêm khớp sớm.
• Chậm lành hoặc không liền xương: xương có thể mất nhiều thời gian hơn để liền hoặc không liền đúng cách, gây biến dạng và chức năng suy giảm của ngón chân.[2][3][6]

5Chẩn đoán gãy xương ngón chân

Để chẩn đoán được vị trí và phân độ gãy ngón chân, bác sĩ sẽ kết hợp giữa việc thăm khám lâm sàng và kết quả của một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ như:[1][2][3][6]

Lâm sàng

Để chẩn đoán và tiên lượng tình trạng gãy xương ngón chân, bác sĩ sẽ khai thác một số thông tin sau:

• Hoàn cảnh bàn chân bị thương như thế nào?
• Bác sĩ kiểm tra vùng bị đau, sưng và biến dạng ở ngón chân. Đồng thời, yêu cầu bệnh nhân di chuyển ngón chân để đánh giá mức độ tổn thương.

Cận lâm sàng

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, một số xét nghiệm hình ảnh giúp chẩn đoán xác định gãy xương ngón chân bao gồm:

• X-quang: phương pháp phổ biến nhất để xác định vị trí, mức độ nứt hoặc gãy xương, nhờ đó giúp chẩn đoán xác định gãy xương ngón chân.
• Chụp cắt lớp vi tính: phương pháp này sẽ cung cấp hình ảnh chi tiết của xương và các cấu trúc xung quanh, giúp xác định chính xác vị trí và mức độ gãy xương. Dựa vào kết quả chẩn đoán từ CT scan, bác sĩ có thể lập kế hoạch điều trị phù hợp, từ việc băng bó và nghỉ ngơi đến việc phẫu thuật nếu cần.

Chụp X-quang sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán xác định gãy xương ngón chân

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Trong một số trường hợp gãy xương ngón chân có thể tự lành mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ khi xuất hiện những triệu chứng sau:[4][5]

• Đau nặng hơn hoặc đau không thuyên giảm khi dùng thuốc giảm đau.
• Ngón chân lạnh, tê hoặc ngứa ran.
• Da có màu xanh hoặc xám.
• Vết thương hở, chảy máu hoặc dịch chảy ra từ gần ngón chân bị gãy.

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Chấn thương chỉnh hình. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Quân y 175, Bệnh viện nhân dân Gia Định...
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội...

7Điều trị gãy xương ngón chân

Điều trị gãy xương ngón chân được chia thành 2 giai đoạn chính bao gồm sơ cứu ban đầu và các biện pháp trị liệu giúp giảm đau và hồi phục chức năng vận động:[1][2][3][6]

Sơ cứu

Khi bị gãy xương ngón chân, người bệnh cần được sơ cứu theo những bước sau:

• Chườm đá: áp dụng đá trong 15-20 phút mỗi lần, cách nhau khoảng 3-4 giờ để giảm sưng.
• Nâng cao chân: đặt chân cao hơn tim để hạn chế sưng.
• Không chịu lực: tránh đè trọng lực lên ngón chân bị thương.
• Băng bó: dùng băng mềm để băng bó nhẹ, tạo áp lực vừa phải giúp giảm đau.

Chườm đá giúp cải thiện tình trạng sưng tấy khi gãy xương ngón chân

Trị liệu

Tùy thuộc vào tình trạng gãy ngón chân mà mỗi bệnh nhân sẽ được chỉ định những phương pháp điều trị khác nhau bao gồm:

• Băng ngón chân: trong hầu hết các trường hợp, gãy xương ngón chân có thể được xử lý bằng cách băng ngón bị gãy với ngón bên cạnh.
• Giày đế cứng hoặc nẹp: nếu cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng giày đế cứng hoặc nẹp để giữ cố định ngón chân và bảo vệ khi đi lại.
• Thuốc giảm đau: bác sĩ có thể khuyên dùng các loại thuốc giảm đau không cần kê đơn, chẳng hạn như acetaminophen.
• Phẫu thuật: trong các trường hợp gãy xương ngón chân bị di lệch nhiều thì phẫu thuật sẽ được chỉ định để đặt lại xương bằng các dụng cụ như kìm hoặc vít.

8Theo dõi phục hồi sau gãy xương ngón chân

Theo dõi phục hồi sau khi gãy xương ngón chân là rất quan trọng để đảm bảo quá trình lành lặn diễn ra tốt đẹp. Dưới đây là các bước cần thực hiện:[1]

• Theo dõi triệu chứng: trong quá trình phục hồi, hãy chú ý đến bất kỳ sự gia tăng nào về mức độ đau, sưng, hoặc thay đổi màu sắc của da. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào như mẩn đỏ, nóng rát hoặc có dịch mủ, cần gặp bác sĩ ngay lập tức​.
• Kiểm tra khả năng di chuyển: sau vài tuần, bệnh nhân nên thử dần di chuyển ngón chân. Nếu vẫn còn khó khăn khi đi lại hoặc khi đeo giày, có thể cần thêm thời gian phục hồi hoặc thăm khám bác sĩ để kiểm tra tình trạng của xương​.
• Tái khám: bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để đảm bảo xương đã lành đúng cách. Đặc biệt trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc cần phẫu thuật, tái khám là cần thiết để đảm bảo không có biến chứng lâu dài.
• Bài tập phục hồi chức năng: sau khi xương đã lành, bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu có thể khuyên bạn thực hiện một số bài tập nhẹ nhàng để phục hồi khả năng linh hoạt và sức mạnh cho ngón chân​.
• Chú ý các dấu hiệu biến chứng: hãy cảnh giác với nguy cơ phát triển viêm khớp hoặc mất cảm giác ở ngón chân sau khi gãy, đặc biệt là ở những chấn thương nghiêm trọng.

9Phòng tránh gãy xương ngón chân

Một số biện pháp phòng tránh gãy xương ngón chân bạn nên áp dụng bao gồm:[3]

• Đi giày vừa vặn và có đệm tốt.
• Cẩn thận khi vận động và tránh va đập vào vật cứng.
• Dùng dụng cụ bảo hộ khi làm việc hoặc chơi thể thao.
• Luyện tập tăng cường sức mạnh chân.
• Giữ nhà cửa ngăn nắp để tránh vấp ngã.
• Bổ sung canxi và vitamin D để xương chắc khỏe.

Bạn nên bổ sung canxi giúp xương chắc khỏe và hạn chế gãy xương

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức liên quan đến gãy xương ngón chân. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!