Nhiễm ấu trùng sán lợn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nhiễm ấu trùng sán lợn là bệnh lý ký sinh trùng đường tiêu hóa dẫn đến đau bụng, rối loạn hấp thu và suy dinh dưỡng. Bệnh thường gặp khi ăn uống không đảm bảo vệ sinh. Cùng tìm hiểu về bệnh nhiễm ấu trùng sán lợn qua bài viết dưới đây nhé!

1Nhiễm ấu trùng sán lợn là gì?

Nhiễm ấu trùng sán lợn là tình trạng người bệnh vô tình ăn phải ấu trùng sán dây lợn ở trạng thái bất hoạt trong thức ăn, nước uống bị ô nhiễm. Khi ấu trùng đi vào đường tiêu hóa sẽ thoát khỏi vỏ bọc và phát triển thành sán lợn trong ruột.[1]

Bệnh nhiễm ấu trùng sán lợn có thể tồn tại trong nhiều tháng, thậm chí hàng chục năm. Bệnh thường gặp ở người sống tại vùng nông thôn, có điều kiện vệ sinh kém hoặc trẻ nhỏ có thói quen đùa nghịch với đất bẩn.

Nhiễm ấu trùng sán lợn là tình trạng người bệnh ăn phải ấu trùng có ở thức ăn bị ô nhiễm

2Nguyên nhân gây nhiễm ấu trùng sán dây lợn

Bệnh nhân có sán lợn ký sinh trong đường ruột sẽ đào thải các đốt sán chứa đầy trứng ra ngoài qua phân. Trong điều kiện thuận lợi, trứng sán sẽ nở ra và phát triển thành ấu trùng. Nếu người lành vô tình ăn phải ấu trùng sán lợn sẽ bị nhiễm bệnh.

Ấu trùng sán lợn trước khi xâm nhập vào cơ thể có thể tồn tại trong một số môi trường sau:

• Vệ sinh kém: bệnh thường gặp ở vùng chưa có nhà vệ sinh tự hoại hoặc thường xuyên tưới cây bằng phân tươi, chưa qua xử lý.
• Ăn thịt sống: ấu trùng sán dây có thể nằm trong thịt lợn tạo thành thịt gạo. Nếu vô tình ăn phải phần thịt nhiễm sán chưa chín kỹ có thể dẫn đến mắc bệnh.
• Ăn thực phẩm chưa chín kỹ: ấu trùng sán bị tiêu diệt ở 75 độ C trong 5 phút hoặc khi được đun sôi ở 100 độ C trong 2 phút. Nếu thực phẩm nhiễm sán chưa được chín kỹ sẽ có thể giúp ấu trùng xâm nhập vào đường ruột.

Ăn thịt sống có thể là nguyên nhân dẫn đến nhiễm ấu trùng sán dây lợn

3Triệu chứng nhiễm ấu trùng sán dây lợn

Các dấu hiệu của nhiễm ấu trùng sán lợn thường rất đa dạng do sự phát triển của sán trưởng thành trong đường tiêu hóa. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh gồm:

• Người bệnh thường xuyên đau bụng thành từng cơn, tăng lên khi đói do sự chuyển động của sán.
• Rối loạn tiêu hóa.
• Thường xuyên tiêu chảy hoặc đi ngoài phân lỏng, có thể kèm theo chấm đen trong phân do chảy máu tiêu hóa.
• Da xanh xao, kém tập trung, chóng mặt nếu nhiễm sán lâu năm gây thiếu máu mạn tính.
• Kém hấp thu các chất dinh dưỡng khiến người bệnh gầy yếu, suy dinh dưỡng.
• Nhìn thấy đốt sán dây lợn lẫn trong phân.

Đau bụng thành cơn, tăng lên khi đói là dấu hiệu của bệnh

4Biến chứng nguy hiểm

Nếu sán dây lợn phát triển quá mạnh trong đường ruột có thể khiến lây nhiễm ấu trùng trong các cơ quan khác trong cơ thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Trong cơ bắp: bệnh nhân có thể nổi nhiều nốt tròn dưới da, không ngứa kèm theo co giật cơ.
• Trong nhu mô não: gây tổn thương tế bào thần kinh dẫn đến yếu liệt tay chân, đau đầu dữ dội, tăng áp lực nội sọ hoặc rối loạn ý thức.
• Trong ổ mắt: ấu trùng sán dây lợn có thể gây chèn ép thần kinh thị giác gây nhìn mờ, nhìn đôi thậm chí là tăng nhãn áp.
• Trong cơ tim: có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc xuất hiện tiếng tim bệnh lý.

Nhìn mờ có thể là dấu hiệu của biến chứng nhiễm ấu trùng sán dây lợn trong mắt

5Cách chẩn đoán

Tùy từng vị trí xâm nhập của ấu trùng sán dây lợn mà bác sĩ sẽ có những biện pháp chẩn đoán bệnh khác nhau.

Đối với sán trưởng thành

Ấu trùng đi vào đường tiêu hóa sẽ phát triển thành sán lợn trưởng thành, sử dụng chất dinh dưỡng để tăng trưởng về kích thước và sinh sản. Vì thể bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh nhờ vào các triệu chứng tiêu hóa và các xét nghiệm sau:

• Soi tươi phân: nhằm tìm kiếm đốt sán dây lợn được đào thải cùng phân ra ngoài.
• Xét nghiệm máu: giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng nhiễm ký sinh trùng thông qua chỉ số bạch cầu ái toan tăng cao hoặc mức độ thiếu máu nếu hồng cầu, hemoglobin giảm.

Soi phân tươi có thể giúp bác sĩ chẩn đoán nhiễm ấu trùng trong đường ruột

Ấu trùng sán dây lợn

Khi ấu trùng sán dây lợn tấn công ở cơ quan khác sẽ không thể phát triển thành con trưởng thành. Song có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh thông qua:

• Thăm khám lâm sàng: dựa vào diễn biến của triệu chứng đau đầu, động kinh, nhìn mờ hoặc co giật cơ…
• Sinh thiết: thường được chỉ định đối với ấu trùng sán dây lợn nằm trong cơ bắp. Bác sĩ sẽ lấy mẫu tế bào cơ ra ngoài để quan sát tìm ấu trùng trên kính hiển vi.
• Chụp cộng hưởng từ: giúp bác sĩ tìm kiếm hình ảnh ấu trùng sán dây lợn ở nhiều cơ quan như não, cơ bắp, tim hoặc mắt…
• Xét nghiệm miễn dịch: nhằm phân biệt sán dây lợn với các bệnh ký sinh khác như sán lá gan, sán lá phổi thông qua phản ứng kháng nguyên - kháng thể.

Chụp cộng hưởng từ có thể giúp phát hiện nhiễm ấu trùng sán dây lợn ở cơ quan khác

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Người bệnh nhiễm ấu trùng sán dây lợn có thể lây truyền bệnh cho mọi người cũng như dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho bản thân. Vì thế, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được điều trị sớm nếu có những triệu chứng sau:

• Đau bụng kéo dài, nhất là khi đói.
• Ăn nhiều nhưng cơ thể suy kiệt, thậm chí suy dinh dưỡng.
• Đi ngoài ra đốt sán.
• Xuất hiện các biến chứng của bệnh như động kinh, rối loạn ý thức, nhìn đôi hoặc nhìn mờ.

Suy dinh dưỡng là một trong những dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ sớm

Nơi khám chữa nhiễm ấu trùng sán lợn

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tiêu hoá, Nội. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhiệt đới Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Thống Nhất.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108.

7Các phương pháp điều trị nhiễm ấu trùng sán lợn

Tùy theo vị trí và mức độ nghiêm trọng của bệnh nhiễm ấu trùng sán dây lợn mà bác sĩ có thể chỉ định một số biện pháp điều trị sau:[2]

• Thuốc kháng ký sinh trùng: nhằm tiêu diệt sán dây trưởng thành trong đường ruột cũng như ấu trùng tồn tại ở cơ quan khác. Một số thuốc thường được sử dụng gồm niclosamid, praziquantel và albendazol.
• Thuốc corticoid: thường dùng cho bệnh nhân nhiễm ấu trùng sán dây lợn tại não để giảm viêm nhiễm, phù nề và giảm bớt triệu chứng đau đầu, nôn mửa của tăng áp lực nội sọ.
• Phẫu thuật: nếu kích thước ấu trùng sán dây quá lớn gây chèn ép mạnh vào nhu mô não, bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để lấy ấu trùng ra ngoài.

8Biện pháp phòng ngừa

Nhiễm ấu trùng sán dây lợn chủ yếu là do điều kiện vệ sinh, ăn uống chưa đảm bảo. Do đó, bạn có thể phòng ngừa bệnh hiệu quả nếu áp dụng một số biện pháp đơn giản như:

• Xây dựng nhà vệ sinh tự hoại nhằm đảm bảo vệ sinh.
• Không sử dụng phân tươi để tưới rau xanh hoặc cây ăn quả.
• Ăn các thực phẩm được nấu chín kỹ.
• Chỉ uống nước đã được khử trùng và đun sôi.
• Đậy kín thức ăn để tránh ruồi nhặng đậu vào làm lây truyền mầm bệnh.
• Vệ sinh tay chân sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh với xà phòng và nước rửa tay.
• Cắt móng tay cho trẻ, tránh để trẻ ngậm hoặc mút ngón tay.

Rửa tay thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa bệnh nhiễm ấu trùng sán dây lợn

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích để phát hiện sớm cũng như ngăn ngừa nhiễm ấu trùng sán dây lợn. Hãy chia sẻ thông tin này đến với tất cả bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!