Viêm xoang: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa

Viêm xoang là tình trạng bệnh lý khá phổ biến ở nước ta và thường gây đau nhức mặt, chảy mũi, mất khứu giác... Tình trạng này ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về bệnh lý này nhé!

1Viêm xoang là gì?

Viêm xoang, hay còn gọi là viêm mũi xoang, là tình trạng viêm, đau, hay nhiễm trùng xảy ra ở các xoang cạnh mũi. Các bệnh viêm xoang thường gặp là viêm xoang hàm (ngay vùng dưới mắt) và xoang sàng (ngay giữa hai mắt).

Viêm xoang có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm

2Các loại viêm xoang?

Viêm xoang cấp tính

Viêm xoang cấp tính thường xuất phát từ cảm lạnh thông thường, một loại nhiễm trùng do virus gây ra.

Dù bạn sẽ cảm thấy khỏe hơn sau khoảng 10 ngày, nhưng các triệu chứng có thể kéo dài đến 4 tuần.

Các triệu chứng điển hình bao gồm:

• Nghẹt mũi hoặc tắc nghẽn mũi, khiến bạn khó thở bằng mũi.
• Chất nhầy đặc màu xanh lá cây hoặc vàng chảy ra từ mũi (chảy nước mũi) hoặc chảy xuống phía sau cổ họng (dịch mũi sau).
• Đau, tức, sưng và nhạy cảm quanh hốc mũi, cảm giác tệ hơn khi bạn cúi xuống.

Ngoài ra, bạn cũng có thể gặp phải các triệu chứng như đau đầu, áp lực trong tai, ho và một số triệu chứng khó chịu khác.

Viêm xoang mạn tính

Viêm xoang mãn tính, giống như viêm xoang cấp tính, gây ra các triệu chứng khó chịu tương tự. Tuy nhiên, nó kéo dài lâu hơn nhiều, thường xuyên hơn 3 tháng, mới được chẩn đoán.

Nguyên nhân gây ra viêm xoang mãn tính không lúc nào rõ ràng. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Polyp mũi: Các khối u nhỏ bên trong mũi.
• Vẹo vách ngăn mũi: Xương và sụn phân chia mũi bị lệch sang một bên, thường do chấn thương.
• Dị ứng.
• Nhiễm trùng đường hô hấp tái phát.
• Các bệnh ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, như xơ nang và HIV.

Viêm xoang bán cấp

Viêm xoang bán cấp là một dạng viêm xoang nằm giữa viêm xoang cấp tính và mãn tính. Nếu viêm xoang của bạn kéo dài từ 4 đến 12 tuần, bạn sẽ được chẩn đoán là viêm xoang bán cấp.

Triệu chứng của viêm xoang bán cấp thường không nghiêm trọng như viêm xoang cấp tính.

Viêm xoang tái phát

Viêm xoang cấp tính, thường đi kèm với cảm lạnh thông thường, là một tình trạng không hiếm gặp. Tuy nhiên, đối với một số người, nó có xu hướng tái phát liên tục.

Nếu bạn bị viêm xoang cấp tính bốn lần trở lên mỗi năm, bạn được chẩn đoán là bị viêm xoang tái phát.

Các yếu tố nguy cơ tương tự như viêm xoang mãn tính cũng làm tăng nguy cơ viêm xoang tái phát, bao gồm:

• Polyp mũi.
• Lệch vách ngăn mũi.
• Các bất thường khác trong hoặc xung quanh xoang.

Ngoài ra, việc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc các chất gây kích ứng khác trong không khí cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang tái phát.

Viêm xoang cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng do vi khuẩn, từ đó dẫn đến khả năng tái phát cao hơn.

Viêm xoang do nấm

Nấm là sinh vật sống bao gồm nấm mốc, nấm men và nấm. Chúng có nhiều kích cỡ, và những loại nấm nhỏ có thể được hít vào, dẫn đến nhiễm trùng nấm trong xoang.

Có hai loại chính của viêm xoang do nấm:

• Viêm xoang do nấm xâm lấn: Loại nhiễm trùng hiếm gặp này có thể lan đến mắt, não và các bộ phận khác, thậm chí có thể gây tử vong.
• Viêm xoang do nấm không xâm lấn: Loại nhiễm trùng phổ biến hơn này chỉ ảnh hưởng đến mũi và vùng xoang.

Loại viêm xoang do nấm phổ biến nhất là viêm mũi xoang do nấm dị ứng, xảy ra khi bạn bị dị ứng với nấm sống trong mũi.

Triệu chứng tương tự như các dạng viêm xoang khác.

Tuy nhiên, nếu bạn có hệ miễn dịch suy yếu, các triệu chứng có thể khác và nghiêm trọng hơn, bao gồm:

Những thay đổi về hành vi và chức năng não bộ:

• Khó khăn trong suy nghĩ rõ ràng.
• Màu da thay đổi: Nhợt nhạt hoặc đen.
• Tê liệt ở mặt.
• Lồi mắt: Nhãn cầu lồi ra ngoài.
• Sưng nghiêm trọng ở mắt và má.
• Thay đổi về thị lực: Mất thị lực hoặc mù lòa.

Viêm xoang dị ứng

Viêm xoang dị ứng xảy ra khi bạn hít phải bụi, phấn hoa, khói và các chất gây kích ứng khác trong môi trường.

Các triệu chứng của viêm xoang dị ứng chủ yếu giống với các loại viêm xoang khác. Tuy nhiên, một triệu chứng đặc trưng của viêm xoang dị ứng là ngứa mũi, mắt và cổ họng.

Đặc biệt, các triệu chứng có thể xuất hiện và biến mất theo mùa, do lượng chất gây dị ứng trong không khí thay đổi theo năm.[1]

3Nguyên nhân gây viêm xoang

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang vì đây là căn bệnh rất dễ mắc và tái phát theo mùa:

• Polyp mũi: đây là phần u mềm lành tính hình thành ở niêm mạc mũi hoặc xoang, có thể ảnh hưởng đến các chức năng bình thường của mũi.
• Lệch vách ngăn mũi: các bất thường cấu trúc của mũi dẫn đến chức năng của mũi bị ảnh hưởng.
• Các bệnh liên quan khác: có trường hợp bệnh nhân sau khi bị nhiễm virus như: sởi, cúm bị bội nhiễm hay viêm mũi dị ứng kéo dài tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh viêm xoang tiến triển nặng hơn.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: khi không khí có nhiều khói bụi, thuốc lá hay môi trường làm việc độc hại thì vi khuẩn sinh sôi, nảy nở khiến cho vùng mũi bị tổn thương.
• Dị ứng: với những người có cơ thể dễ bị dị ứng bởi hóa chất, các loại hải sản hay phấn hoa nếu để lâu ngày sẽ gây ra hiện tượng phù nề, ách tắc dẫn đến viêm xoang.[2]

Polyp là những khối u mềm hình thành ở niêm mạc mũi

4Triệu chứng của viêm xoang

Viêm xoang cấp tính

Viêm xoang cấp tính thường do vi-rút gây ra giống như bệnh cảm lạnh thông thường. Các triệu chứng viêm xoang cấp kéo dài từ 4 đến 12 tuần. Bệnh thường có các triệu chứng như:

• Sốt 38 - 39 độ C, mệt mỏi, ăn kém, suy nhược.
• Đau trán, má hoặc thái dương, đau lan xuống răng lan ra nửa đầu. Thường đau về buổi sáng do ban đêm dịch tiết và mủ bị ứ đọng trong lòng xoang.
• Chảy mũi một hoặc hai bên, dịch đục vàng hoặc xanh và có mùi tanh, thối đôi khi có lẫn máu.
• Nghẹt mũi đặc biệt khi nằm vào ban đêm.
• Giảm hoặc mất khứu giác tạm thời.

Viêm xoang mạn tính

Vi khuẩn thường là nguyên nhân gây ra tình trạng nhiễm trùng ở bệnh viêm xoang mạn tính. Bệnh nhân mắc viêm xoang mạn tính thường có triệu chứng sau:

• Chảy nước mũi: thường xuyên, có mủ đặc xanh hoặc vàng, mùi tanh hoặc thối do bội nhiễm.
• Nghẹt mũi: tăng dần và ngày càng rõ rệt dẫn đến tắc mũi hoàn toàn do mủ ứ đọng,
• Ngửi kém hoặc mất khứu giác: các dây thần kinh khứu giác bị nhiễm trùng phù nề mất chức năng.
• Nhức đầu: âm ỉ hoặc thành cơn ở trán và hai bên má.
• Ho khan.
• Ngứa họng.[3]

5Biến chứng của bệnh viêm xoang

Các vấn đề về thị lực: nếu tình trạng nhiễm trùng xoang của bạn lan đến hốc mắt, nó có thể gây giảm thị lực hoặc mù lòa vĩnh viễn.

Nhiễm trùng nghiêm trọng: khi xoang nhiễm trùng lâu ngày có thể lan rộng đến các cơ quan khác trong cơ thể và đe dọa tính mạng như: nhiễm trùng máu, nhiễm trùng não hay sốc nhiễm trùng.[4]

6Cách chẩn đoán bệnh

Đánh giá lâm sàng: bác sĩ sẽ hỏi cảm nhận của bệnh nhân, quan sát các triệu chứng bên ngoài. Ngoài ra, bác sĩ còn có thể hỏi thêm tiền sử bệnh để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Đánh giá cận lâm sàng

• Chụp CT scanner: thông qua hình ảnh xoang mũi được chụp bằng CT bác sĩ có thể xác định tình trạng viêm của bạn và nguyên nhân vật lý gây ra viêm xoang (polyp mũi hoặc lệch vách ngăn).
• Nội soi tai - mũi - họng: cho phép bác sĩ nhìn thấy bên trong xoang của bạn.
• Xét nghiệm dị ứng chẩn đoán nguyên nhân: nhằm xác định tác nhân gây dị ứng khi bác sĩ nghi ngờ rằng dị ứng chính là nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang mạn tính của bạn.
• Xét nghiệm dịch mũi (lấy dịch mũi làm kháng sinh đồ): bác sĩ sẽ lấy dịch mũi của bạn để nuôi cấy xác định chính xác loại vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh.[5]

Nội soi mũi

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng sau đây:

• Sốt.
• Sưng hoặc đỏ quanh mắt của bạn.
• Nhức đầu dữ dội.
• Trán sưng.
• Lú lẫn.
• Nhìn đôi hoặc thay đổi tầm nhìn.
• Cổ cứng.[5]

Nơi khám chữa bệnh hô hấp uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tai Mũi Họng TP. HCM, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện 108.

8Cách điều trị viêm xoang

Cách điều trị có thể áp dụng cho bệnh viêm xoang:

Rửa mũi bằng nước muối: bệnh nhân nên rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0.9% kết hợp xông mũi bằng tinh dầu để rửa sạch bụi bẩn và thông thoáng vùng mũi.

Thuốc xịt, uống hoặc xịt corticosteroid mũi: bác sĩ sẽ kê thuốc tùy theo tình trạng viêm xoang của bạn.

Thuốc dị ứng: khi nguyên nhân gây viêm xoang là do dị ứng, bác sĩ sẽ kê một số thuốc dị ứng thông thường như certirizin hay chlorpheniramin hoặc các loại phun khí dung.

Kháng sinh: bác sĩ sẽ cho làm xét nghiệm dịch mũi (làm kháng sinh đồ) phát hiện tác nhân gây bệnh để kê loại kháng sinh phù hợp.

Điều trị nấm (nếu nguyên nhân là viêm xoang 1 bên do nấm):nếu tình trạng nhiễm trùng là do nấm gây ra thì bác sĩ sẽ cho dùng kháng sinh kháng nấm để điều trị.

Điều trị răng: nếu nguyên nhân viêm xoang 1 bên do các vấn đề răng miệng.

Thuốc điều trị polyp mũi và viêm xoang mạn tính: bác sĩ có thể tiêm dupilumab hoặc omalizumab giúp giảm kích thước của polyp mũi và giảm nghẹt mũi.

Phẫu thuật: nội soi hoặc mổ mở được chỉ định khi viêm xoang nặng không đáp ứng với điều trị hoặc có các biến chứng sang các cơ quan khác như mắt, tai.[5]

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý đúng cách

9Cách phòng bệnh viêm xoang

Viêm xoang là bệnh lý khá phổ biến, đặc biệt là ở nơi khí hậu gió mùa như nước ta. Hy vọng kiến thức trên sẽ giúp bạn tránh được những nguy cơ gây bệnh và đừng quên chia sẻ đến người thân và bạn bè để họ biết thêm thông tin về bệnh viêm xoang nhé!