Nám da: Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Nám da là bệnh lý rối loạn sắc tố tại vùng mặt, thường gặp ở phụ nữ tuổi trung niên gây mất thẩm mỹ và giảm sự tự tin của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa nám da qua bài viết sau nhé!

1Nám da là gì?

Nám da là tình trạng làn da xuất hiện những biến đổi sắc tố dẫn đến hình thành các mảng hoặc đốm màu nâu nhạt, nâu sẫm hoặc xám, bằng phẳng với vùng da xung quanh.

Nám da thường xuất hiện ở những vùng thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như hai bên má, mũi, trán hoặc cẳng tay.

Mảng sắc tố của nám da có thể thay đổi từ nhạt sang đậm theo thời gian và các mùa trong năm (nặng hơn vào mùa hè).

Bệnh có thể gặp ở cả hai giới, nhưng đa phần là nữ giới (chiếm 90%) và được phân thành các dạng sau:

• Nám nông: do sắc tố melanin xâm nhập vào lớp tế bào sừng của da (lớp trên cùng). Dạng nám da này có đặc điểm như màu nâu nhạt, bờ rõ, tổn thương dạng mảng nhỏ từ 1 - 2mm và tập trung ở mũi, cằm, trán, gò má...[1]
• Nám sâu: do melanin xâm nhập vào sâu bên dưới da (từ lớp trung bì) nên có những biểu hiện như nám màu nâu sẫm, bờ không rõ tạo thành các đốm nhỏ như những vết thâm mụn. Hay gặp ở phụ nữ sau 30 tuổi hoặc tiền mãn kinh.[2]
• Nám hỗn hợp: phổ biến và khó điều trị nhất với đặc trưng là các đốm hoặc mảng tăng sắc tố nằm rải rác quanh mặt nhất là vùng gò má, quanh mắt, trán và mũi.

Nám da là tình trạng làn da xuất hiện những biến đổi sắc tố màu nâu hoặc xám

2Các nguyên nhân gây nám da

Nguyên nhân gây nám da được giải thích là do sự gia tăng sản xuất melanin của tế bào hắc sắc tố dưới da dưới tác động của nhiều yếu tố.[3]

Nguyên nhân nội sinh

• Mang thai: người mẹ trong quá trình mang thai có sự thay đổi về nội tiết tố nữ như tăng nồng độ progesterone và estrogen dẫn đến kích thích sản sinh melanin gây nám da.
• Bệnh tuyến giáp: sự thay đổi nồng độ hormone tuyến giáp có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, rối loạn quá trình trao đổi chất ảnh hưởng đến hoạt động của các tế bào da dẫn đến nám.

Nguyên nhân ngoại sinh

• Căng thẳng (stress): khi gặp những mệt mỏi, căng thẳng trong công việc và cuộc sống, cơ thể sẽ tăng sản xuất hormone cortisol dẫn đến sự tăng hoạt động của tế bào hắc sáng tố gây nám da.
• Ánh sáng mặt trời: là nguyên nhân phổ biến nhất. Do tia bức xạ (UV) từ mặt trời có khả năng kích thích làn da sản xuất melanin để bảo vệ cơ thể, đồng thời tăng xuất hiện những đốm và mảng nám.
• Sử dụng thuốc: người bệnh có thể xuất hiện nám da sau khi sử dụng một số thuốc như thuốc chống động kinh, thuốc hạ huyết áp, các sản phẩm chứa retinol hoặc thuốc tránh thai…

Đối tượng có nguy cơ nám da cao

• Tuổi tác: phụ nữ càng lớn tuổi (sau 20 - 40 tuổi) càng xuất hiện nhiều rối loạn trong hệ nội tiết và có thể là nguyên nhân dẫn đến nám da.[3]
• Màu sắc da: nám da thường xuất hiện ở những người có làn da trắng hơn so với da ngăm đen.
• Tiền sử gia đình: nếu gia đình bạn có người bị nám da thì khả năng mắc bệnh của bạn sẽ tăng lên đáng kể. Trong nghiên cứu trên 324 người bệnh nám da cho thấy 48% trường hợp có liên quan đến tiền sử gia đình.[3]

3Triệu chứng nám da

Những dấu hiệu sớm của nám da thường không rõ ràng nên hay bị bỏ qua. Tuy nhiên, nếu phát hiện và điều trị sớm có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh hiệu quả.

Một số triệu chứng của nám da gồm:[1][4]

• Xuất hiện những đốm nhỏ hoặc mảng da màu xám, nâu nhạt tại vùng gò má, mũi, cằm.
• Vùng tăng sắc tố bằng phẳng với da xung quanh.
• Không gây đau đớn, khó chịu cho người bệnh.
• Có thể kèm theo biểu hiện của rối loạn nội tiết như dễ cáu gắt, mọc mụn trứng cá, rối loạn kinh nguyệt…

4Biến chứng của nám da

Nám da không phải bệnh lý nguy hiểm đến sức khỏe thể chất của người bệnh. Tuy nhiên, nếu mảng nám da đậm màu, lan rộng ra xung quanh có thể khiến người bệnh gặp phải:

• Sự mất thẩm mỹ.
• Kém tự tin về bản thân, ngại giao tiếp.
• Làm mất cơ hội thể hiện và phát triển bản thân.
• Thúc đẩy nhanh quá trình lão hóa da.

5Chẩn đoán nám da

• Khám lâm sàng: thông qua thời gian xuất hiện mảng tăng sắc tố, các yếu tố nguy cơ và quan sát làn da, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh với những triệu chứng đặc trưng, điển hình.
• Sinh thiết vết nám: bác sĩ có thể sử dụng kim nhỏ, có đầu cắt đặc biệt để lấy mẫu tế bào da từ 2 - 5mm. Sau đó, gửi sang phòng giải phẫu bệnh để nhuộm soi, đưa ra phân loại và mức độ nặng của bệnh.[5][1]

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Người bệnh nám da có thể đến gặp bác sĩ để điều trị sớm khi có những dấu hiệu như:

• Nám da đậm màu dần theo thời gian.
• Mảng nám lan rộng ra xung quanh.
• Người bệnh có nhu cầu điều trị để cải thiện làn da, nâng cao thẩm mỹ.
• Xuất hiện kèm theo các triệu chứng của rối loạn nội tiết.

Nám da đậm màu và tăng kích thước là dấu hiệu cần đến khám bác sĩ

Nơi điều trị nám uy tín

Bạn có thể đến thăm khám và điều trị nám da tại các phòng khám da liễu hoặc bệnh viện đa khoa tại địa phương

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các bệnh viện lớn, uy tín và nổi tiếng dưới đây:

• Tp. Hồ Chí Minh: bệnh viện Da liễu Tp. Hồ Chí Minh, khoa Da liễu - bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh…
• Hà Nội: bệnh viện Da liễu Trung ương, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Đại học Y Hà Nội…

7Điều trị nám da

Bác sĩ chuyên khoa có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để điều trị nám da:

Điều trị bằng kem bôi kết hợp chống nắng

Các loại kem bôi điều trị nám da thường có tác dụng thúc đẩy tăng sinh tế bào và loại bỏ các tế bào sừng phía trên bề mặt da, bao gồm:[1]

• Axit azelaic: người bệnh có thể dùng dưới dạng kem, gel hoặc lotion khoảng 2 lần/ngày. Thuốc có thể dùng cho cả phụ nữ có thai.[1]
• Hydrocortisone: các tác dụng mờ nám da tại chỗ và giảm kích ứng da do các tác nhân gây viêm khác. Tuy nhiên, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng nguy hiểm như mỏng da, xuất huyết…
• Hydroquinone: có thể bôi trực tiếp lên bề mặt vết nám trong từ 2 - 4 tháng để thấy được hiệu quả điều trị.[1]
• Axit tranexamic: giúp làm mờ nám, giảm thâm mụn, làm sáng và đều màu da.
• Tretinoin: có tác dụng tốt giúp giảm nám da, điều trị mụn trứng cá. Tuy nhiên, thuốc không dùng được cho phụ nữ có thai, đang có dự định mang thai trong vòng 6 tháng hoặc đang cho con bú để tránh ảnh hưởng đến thai nhi.[1]

Có thể sử dụng các loại thuốc bôi để chữa nám da

Điều trị bằng peel da

Peel da là phương pháp sử dụng các chất hóa học hoặc sinh học làm bong lớp tế bào sừng trên bề mặt da và giúp kích thích tăng sinh các lớp tế bào non dưới da.

Điều trị peel da trong nám có tác dụng tốt đối với các trường hợp nám mức độ nhẹ, phát hiện sớm hoặc nám nông.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, người bệnh không nên tự ý sử dụng các sản phẩm peel da tại nhà mà chưa có sự đồng ý của bác sĩ chuyên khoa.[6]

Điều trị bằng laser

Bác sĩ sẽ sử dụng tia laser với cường độ thích hợp giúp tấn công sâu và phá hủy các đốm và mảng nám từ nông đến sâu trong da.[6]

Lưu ý: không phải tất cả các trường hợp nám da đều có thể điều trị bằng tia laser. Các bác sĩ cần thăm khám, đánh giá tình trạng làn da của người bệnh nên đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Một số phương pháp điều trị khác

• Lăn kim: thông qua việc sử dụng các đầu kim nhỏ, tác động trực tiếp trên da tạo thành những vết rách. Từ đó, giúp kích thích tế bào da mới tăng sinh để sửa chữa cũng như làm mờ vết nám.[7]
• Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (meso): bác sĩ sẽ lấy một lượng máu từ cơ thể người bệnh, thực hiện phân tách lấy những tế bào tiểu cầu và tiêm ngược lại vào da. Phương pháp này giúp kích thích da phát triển, giảm lão hóa và mờ vết nám.[7]

8Các cách để không làm trầm trọng hơn tình trạng nám da

Nám da có thể lan rộng và trầm trọng hơn theo thời gian. Do đó, người bệnh có thể ngăn chặn tình trạng này thông qua:

Chăm sóc da bị nám

• Giảm tác động của ánh sáng mặt trời lên da: đội mũ nón, sử dụng kem chống nắng hoặc hạn chế ra ngoài khi trời đang nắng gắt.[1]
• Ngồi xa tivi, máy tính và giảm thời gian sử dụng các thiết bị điện tử để tránh ánh sáng xanh.
• Tham gia các câu lạc bộ văn nghệ hoặc đi chơi cùng gia đình và bạn bè để giải tỏa căng thẳng.
• Ngủ đủ từ 7 - 8 giờ/ngày để làn da được nghỉ ngơi và hồi phục.

Chế độ ăn cho người bị nám da

Người bệnh nám da có thể hạn chế sự tiến triển của bệnh bằng những thực phẩm bổ sung chất dinh dưỡng hàng ngày như:[1]

• Vitamin C: giúp sáng da, làm da đều màu, ức chế sản xuất melanin. Vitamin C có nhiều trong các loại quả có vị chua như chanh, bưởi, cam hoặc quả mọng như việt quất…
• Vitamin E: giúp tăng cường sự phân chia tế bào mới của da, giúp da chắc khỏe, hạn chế lão hóa và mờ nám da. Các thực phẩm giàu vitamin E như đậu nành, cá thu, cá hồi, sữa.

• Beta - carotene: giúp sáng da, sáng mắt, bảo vệ cơ thể trước tác động của tia UV và mờ nám hiệu quả, thường có trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ…

Người bệnh nám da nên tăng cường sử dụng các loại thực phẩm chứa vitamin C

9Cách phòng ngừa nám da

Bạn có thể phòng ngừa nám da ngay tại nhà với một số biện pháp sau:[2][8]

• Chống nắng hiệu quả và đúng cách với kem chống nắng, che đậy kỹ làn da trước khi ra đường.
• Uống đủ từ 1.5 đến 2 lít nước mỗi ngày để đảm bảo cấp ẩm cho da và hạn chế nám.
• Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da, đồ trang điểm từ những thương hiệu uy tín, thành phần rõ ràng và còn hạn sử dụng.
• Tẩy trang và rửa mặt sạch sẽ trước khi đi ngủ.
• Bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của làn da qua chế độ ăn uống hoặc các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe khác.
• Tăng cường luyện tập thể dục và giảm căng thẳng trong cuộc sống.
• Đi khám da liễu nếu nghi ngờ các tổn thương trên da.

Hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích về nguyên nhân và cách phòng ngừa nám da. Hãy chia sẻ bài viết đến với bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!