Hội chứng Zollinger-Ellison: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Hội chứng Zollinger-Ellison là một trong những bệnh lý hiếm gặp xảy là ở đường tiêu hóa. Bệnh làm xuất hiện tình trạng loét dạ dày nếu không điều trị sẽ dẫn đến tình trạng nguy hiểm. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, biến chứng và cách điều trị hội chứng này qua bài viết dưới đây nhé!

1Hội chứng Zollinger - Ellison là gì?

Hội chứng Zollinger - Ellison (ZES) là tập hợp các triệu chứng xảy ra khi cơ thể xuất hiện khối u tại dạ dày, tá tràng và cả tuyến tụy. Khối u này tăng tiết gastrin (chất kích thích niêm mạc dạ dày sản xuất ra axit).

Khi gastrin quá nhiều trong cơ thể sẽ dẫn tới tình trạng tiết quá nhiều axit dịch vị gây phá hủy niêm mạc dạ dày, tá tràng và có thể là cả tụy.[1]

Hội chứng Zollinger - Ellison là bệnh xảy ra do khối u ở dạ dày, tụy tăng tiết gastrin

2Nguyên nhân gây ra hội chứng Zollinger - Ellison

Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra chính xác nguyên nhân hình thành u gastrin ở dạ dày, tá tràng và tụy.

Một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng này là do di truyền đa u nội tiết. Cần lưu ý người bệnh có tiền căn gia đình mắc bệnh này để tiền hành tầm soát.[2]

3Triệu chứng của hội chứng Zollinger - Ellison

Các triệu chứng có thể gặp khi dạ dày và tá tràng bị loét là:

• Đau bụng dữ dội vùng thượng vị (bụng dưới xương ức).
• Xuất hiện ợ hơi, ợ chua, buồn nôn và nôn.
• Khi ăn những thức ăn nhiều dầu mỡ, giàu chất béo sẽ xuất hiện khó tiêu.
• Phân chứa chất nhầy, tiêu chảy kéo dài.
• Xuất hiện các triệu chứng chảy máu đường tiêu hóa như nôn ra máu kèm thức ăn hoặc đi ngoài phân đen, mùi thối khắm.

Hội chứng Zollinger - Ellison bao gồm tình trạng ợ hơi, ợ chua

4Biến chứng của hội chứng Zollinger - Ellison

• Thiếu máu mạn tính: mất máu rỉ rả trong thời gian dài sẽ dẫn tới tình trạng da, niêm mạc nhợt, lông, tóc, móng dễ gãy rụng.
• Thủng dạ dày - tá tràng: dịch axit sẽ bào mòn niêm mạc đến một giai đoạn sẽ làm cho vùng này bị thủng gây nên viêm phúc mạc, đây là tình trạng cấp cứu.
• Di căn: khối u có thể theo đường máu và đường bạch huyết di căn đến các cơ quan như gan, phổi, não...[3]

5Cách chẩn đoán hội chứng Zollinger - Ellison

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ tiến hành khai thác những triệu chứng bạn gặp phải, tình trạng đau bụng, ợ hơi, ợ chua, tình trạng thiếu máu mạn tính đã xuất hiện hay chưa, đau bụng dữ dội như thế nào.

Ngoài ra, bác sĩ tiến hành khai thác tiền sử gia đình xem có người mắc bệnh lý đa u nội tiết hay không.

Xét nghiệm

Khi có các dấu hiệu liên quan đến loét dạ dày và có yếu tố nguy cơ liên quan đến hội chứng Zollinger-Ellison, người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm sau:

• Nội soi dạ dày - tá tràng: dùng một ống nhỏ luồn vào trong dạ dày để đánh giá mức độ loét ở vùng này để có cách xử trí phù hợp.
• Xét nghiệm máu: đánh giá nồng độ gastrin trong máu.
• Xét nghiệm tiết axit dạ dày: đánh giá độ pH của axit dạ dày từ một mẩu niêm mạc lấy ra khi nội soi.
• Siêu âm, cắt lớp vi tính (CT-SCANNER): đánh giá cấu trúc bất thường trong ổ bụng nhưng không xâm lấn. Ngoài ra, các phương pháp này còn được dùng để tìm các vị trí di căn trong cơ thể.

Dùng nội soi để đánh giá phần nhu mô dạ dày bị ảnh hưởng

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi xuất hiện tình trạng đau bụng vùng thượng vị (dưới xương ức), mệt mỏi, ợ hơi, ợ chua kéo dài, đi ngoài phân đen, nôn máu nên đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị.

Trong trường hợp đau bụng dữ dội, hoa mắt, chóng mặt bạn cần đến ngay các cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời.

Nơi khám chữa hội chứng Zollinger - Ellison

Khi gặp các vấn đề liên quan đến hội chứng Zollinger - Ellison nên đến các cơ sở chuyên khoa Tiêu hóa của các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám và điều trị.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện đa khoa uy tín như:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM,...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn,...

7Các liệu pháp điều trị hội chứng Zollinger - Ellison

Tiến hành loại bỏ khối u gastrin ở vùng dạ dày - tá tràng nếu có thể. Tuy nhiên, nếu u xuất hiện ở nhiều vị trí trong dạ dày hoặc di căn đến cơ quan khác thì phương pháp này không còn phù hợp.

Điều trị bằng các loại thuốc dạ dày để làm giảm tình trạng axit trong dạ dày như:

• Thuốc kháng axit: có tác dụng trung hòa axit trong dạ dày, giúp giảm tổn thương khi axit trào ngược lên thực quản. Một số loại thuốc thường dùng là nhôm hydroxide.
• Thuốc kháng histamin H2: ngăn cản yếu tố viêm histamin được tiết từ niêm mạc đường tiêu hóa giúp giảm tình trạng axit. Một số loại thuốc thường dùng là cimetidin, nizatidin,...
• Thuốc ức chế bơm proton: bơm proton là bơm ở dạ dày có tác dụng sản sinh ra axit. Ức chế bơm này hoạt động sẽ giảm tình trạng pH dạ dày xuống quá thấp. Một số loại thuốc thường dùng là esomeprazol, omeprazol, lansoprazole,...

8Biện pháp phòng ngừa hội chứng Zollinger - Ellison

Do cơ chế gây ra hội chứng Zollinger - Ellison chưa được tìm hiểu rõ vì vậy nên không có một phương pháp phòng ngừa thích hợp nào cho căn bệnh này.

Tuy nhiên, người bệnh có thể ăn uống, sinh hoạt phù hợp và khoa học để có một sức khỏe tốt, phòng ngừa bệnh như: tập thể dục thường xuyên, ngủ nghiêng về bên trái, ăn nhiều bữa trong ngày,...

Nếu trong gia đình có người mắc đa u nội tiết cần tiến hành tầm soát những người trong gia đình để hạn chế những biến chứng của bệnh.

Hạn chế triệu chứng của hội chứng này có thể nằm nghiêng trái

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về hội chứng Zollinger - Ellison. Khi xuất hiện tình trạng đau thượng vị, ợ hơi, ợ chua kéo dài đừng nên chần chừ mà hãy đến các cơ sở y tế để được thăm khám và phát hiện sớm nguyên nhân, loại trừ bệnh lý Zollinger - Ellison.