Nôn ra máu: Nguyên nhân, biến chứng nguy hiểm và cách điều trị

Nôn ra máu có thể đến từ nhiều nguyên nhân, gợi ý một tình trạng sức khỏe đáng chú ý và có thể gây ảnh hưởng lớn đến tính mạng của người bệnh. Cùng tìm hiểu về triệu chứng nôn ra máu qua bài viết này nhé!

1Nôn ra máu là gì?

Nôn ra máu hay ói ra máu là tình trạng máu trong phần trên của đường tiêu hóa như miệng, thực quản hoặc dạ dày bị người bệnh nôn ra ngoài.

Tuy nhiên, một số trường hợp nôn ra máu có thể xuất phát từ việc chảy máu mũi hoặc chảy máu tại đường hô hấp.[1]

Người bệnh có thể nôn ra máu đỏ tươi, số lượng lớn hoặc máu đỏ sẫm, máu đen kèm theo thức ăn tùy vào thời gian chảy máu.

2Nguyên nhân gây nôn ra máu

Nôn ra máu có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau từ chấn thương hoặc do các bệnh lý:[1]

• Chấn thương đường tiêu hóa trên: có thể xuất hiện va chạm mạnh vào vùng thượng vị hoặc các dị vật như xương cá bị mắc lại gây rách mạch máu dẫn đến chảy máu.
• Loét dạ dày - tá tràng: khi các ổ loét lan sâu xuống các lớp mạch máu và cơ trơn dạ dày - tá tràng dẫn đến chảy máu đường tiêu hóa. Người bệnh thường đau thượng vị, ợ hơi, ợ chua hoặc nôn ra máu đen, lẫn thức ăn.
• Vỡ tĩnh mạch thực quản: người bệnh thường chảy một lượng máu lớn và có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng này có thể gặp trong xơ gan, hội chứng Chiari Budd do tăng áp lực tĩnh mạch cửa của gan.
• Hội chứng Mallory-Weiss: thường gặp ở người uống rượu thường xuyên với những tổn thương loét lớn gây chảy máu ở thực quản.
• Viêm tụy mạn tính: có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ vùng tá tràng (vị trí enzyme tuyến tụy đổ vào) dẫn đến chảy máu.
• Các khối ung thư đường tiêu hóa: nếu khối ung thư phát triển nhanh chóng, xâm nhập vào mạch máu hoặc hoại tử tại trung tâm u có thể khiến người bệnh nôn ra máu.

Loét dạ dày là nguyên nhân gây nôn ra máu

3Nôn ra máu là dấu hiệu của bệnh gì?

Nôn ra máu có thể là triệu chứng của một số bệnh lý thường gặp như:

• Loét dạ dày - tá tràng.
• Xơ gan mất bù gây vỡ tĩnh mạch thực quản.
• Ung thư dạ dày, ung thư tá tràng.
• Chảy máu mũi.

4Các biến chứng nguy hiểm của nôn ra máu

Nôn ra máu là tình trạng cấp cứu và cần được xử trí nhanh chóng để hạn chế biến chứng nguy hiểm:[2]

• Thiếu máu thiếu sắt: nếu người bệnh chảy máu tiêu hóa âm ỉ, kéo dài, nôn ra máu đen số lượng ít. Tình trạng này thường gặp ở bệnh nhân loét dạ dày - tá tràng.
• Sốc mất máu: tình trạng này diễn ra khi người bệnh nôn ra một lượng máu lớn dẫn đến giảm khối lượng tuần hoàn và cung lượng tim.
• Tắc nghẽn đường thở: nếu người bệnh bị sặc máu vào khí phế quản gây ra khó thở, đau tức ngực.

5Cách chẩn đoán nôn ra máu

Nôn ra máu có thể dễ dàng được nhận biết bởi người bệnh hoặc người thân xung quanh ngay từ những biểu hiện đầu tiên.

Tuy nhiên, bác sĩ cần phân biệt nôn ra máu với ho ra máu cũng như tìm kiếm các nguyên nhân gây bệnh thông qua:[3]

• Hỏi bệnh: với các biểu hiện của màu sắc, số lượng máu, thời điểm nôn ra máu và thức ăn, nước bọt kèm theo.
• Thăm khám lâm sàng: có thể giúp bác sĩ đánh giá được các bệnh lý tai mũi họng, đường hô hấp hoặc bệnh của gan dẫn đến triệu chứng này.
• Nội soi thực quản - dạ dày: nhằm phát hiện cũng như điều trị vỡ tĩnh mạch thực quản, loét thực quản, dạ dày.
• Công thức máu: giúp đánh giá mức độ mất máu của người bệnh để có phương pháp xử trí phù hợp.

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bất kể nguyên nhân gì dẫn đến nôn ra máu, người bệnh cũng cần đến khám bác sĩ sớm nhất có thể để tránh những biến chứng nguy hiểm. Một số biểu hiện bệnh nhân cần lưu ý như:[1]

• Nôn ra máu đỏ tươi, số lượng lớn.
• Cảm thấy choáng váng, chóng mặt.
• Đau tức ngực, khó thở đột ngột.
• Bụng chướng hoặc đau vùng thượng vị dữ dội.

Nơi khám chữa bệnh

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Thống Nhất, bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Trung ương, bệnh viện Quân đội Trung ương 108.

7Các cách điều trị chứng nôn ra máu

Các bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá mức độ mất máu, các bệnh lý kèm theo và các biến chứng để tiến hành cấp cứu và điều trị bệnh hiệu quả:[1]

• Đảm bảo dấu hiệu sinh tồn: bao gồm việc theo dõi sát các chỉ số về nhịp thở, mạch, huyết áp và nhiệt độ để đảm bảo được tính mạng cho bệnh nhân.
• Đặt đường truyền: giúp bù đắp lượng dịch thiếu hụt do nôn ra máu, nhất là các trường hợp nghiêm trọng có thể cần phải đặt đường truyền tĩnh mạch trung tâm để duy trì khối lượng tuần hoàn của cơ thể.
• Truyền máu: bác sĩ sẽ cân nhắc truyền máu tùy thuộc mức độ mất máu và tình trạng của người bệnh.
• Nội soi cầm máu: đối với nôn ra máu do vỡ tĩnh mạch thực quản, các bác sĩ sẽ tiến hành nút mạch máu bị vỡ thông qua hệ thống nội soi hoặc tiêm xơ cầm máu trong loét dạ dày - tá tràng.
• Sử dụng thuốc: người bệnh có thể được chỉ định thuốc lợi tiểu nếu có xơ gan mất bù, thuốc chữa dạ dày như trung hòa acid dạ dày hoặc ức chế bơm proton (PPI) đối với bệnh nhân loét dạ dày.

Truyền máu là một trong những phương pháp điều trị bệnh

8Các phương pháp phòng ngừa nôn ra máu

Đa phần các trường hợp nôn ra máu là do xuất huyết đường tiêu hóa. Vì vậy, để ngăn ngừa nôn ra máu người bệnh cần hạn chế các nguyên nhân gây ra xuất huyết tiêu hóa thông qua:[4]

• Không uống rượu bia thường xuyên để bảo vệ chức năng gan.
• Không ăn nhiều đồ ăn cay nóng hoặc sử dụng quá nhiều thuốc giảm đau NSAIDs gây bệnh dạ dày.
• Xây dựng lối sống lành mạnh, thư giãn, giảm thiểu căng thẳng (stress).
• Thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe để điều trị bệnh kịp thời.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về các bệnh lý dẫn đến nôn ra máu. Hãy chia sẻ kiến thức này đến với tất cả bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!