Ngộ độc khí CO là tình trạng ngộ độc do hít phải khí carbon monoxide (CO) có thể gây nguy hiểm tới tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu xăm về dấu hiệu, cách sơ cứu và phòng tránh ngộ độc khí CO qua bài viết dưới đây nhé.
1Ngộ độc khí carbon monoxide là gì?
Carbon monoxide (CO) là một chất khí vô hình, không màu, không mùi, được giải phóng vào môi trường do quá trình đốt cháy không hoàn toàn các vật liệu cacbon như than, gỗ, xăng. Carbon monoxide là một nguyên nhân ngộ độc gây tử vong hàng đầu từ các chất độc không chủ ý.[1]
Ngộ độc carbon monoxide là một tình trạng đe dọa tính mạng xảy ra sau khi hít phải lượng khí CO quá mức. Khi nồng độ CO cao xâm nhập vào cơ thể có thể gây tử vong chỉ sau vài phút, bắt đầu với triệu chứng phổ biến là đau đầu và khó thở.[2]
Ngộ độc carbon monoxide là một tình trạng đe dọa tính mạng xảy ra sau khi hít phải lượng khí CO quá mức
2Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
Nhiều thiết bị, phương tiện được sử dụng bằng cách đốt nhiên liệu và thải ra khí carbon monoxide. Khi sử dụng và bảo trì các thiết bị này đúng cách, nồng độ CO thường không gây hại.
Tình trạng ngộ độc CO xảy ra khi các thiết bị đốt nhiên liệu hoạt động mà không có hệ thống thông gió thích hợp. Từ đó khiến người tiêu dùng hít phải khói carbon monoxide dẫn đến ngộ độc.
Một số nguyên nhân có thể gây ra ngộ độc carbon monoxide gồm:[2][3]
- Sử dụng lò sưởi đốt gỗ, lò đốt gas hoặc bất kỳ lò sưởi không có lỗ thông hơi nào.
- Hệ thống ống xả của xe bị tắc.
- Để xe ô tô hoặc xe tải chạy không tải trong không gian kín.
- Dụng cụ nấu ăn gặp trục trặc.
- Hỏa hoạn.
Thông thường, các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể giúp cơ quan hoạt động nhưng các tế bào hồng cầu này hấp thụ carbon monoxide nhanh hơn oxy. Mức độ tiếp xúc với carbon monoxide cao khiến CO liên kết với hemoglobin tạo thành carboxyhemoglobin (COHb) với ái lực với hemoglobin lớn hơn 220% so với oxy.
Từ đó làm giảm khả năng mang oxy của hemoglobin và dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong tế bào, các cơ quan như não và tim sẽ không nhận đủ oxy.
Thậm chí, CO cũng có thể kết hợp với protein và làm hỏng các tế bào cũng như cơ quan của bạn. Do đó, nếu hít nhiều CO, bạn có thể bất tỉnh và ngạt thở trong vòng vài phút.[4]
Tình trạng ngộ độc CO xảy ra khi các thiết bị đốt nhiên liệu không có hệ thống thông gió thích hợp
3Dấu hiệu ngộ độc khí CO
Dấu hiệu cấp tính
Ngộ độc carbon monoxide ảnh hưởng đến não và tim nhiều nhất. Việc tiếp xúc theo thời gian có thể dẫn đến các triệu chứng có thể bị nhầm lẫn với bệnh cúm mà không bị sốt.
Các dấu hiệu cấp tính cảnh báo về ngộ độc khí carbon monoxide gồm:[2]
Tiếp xúc lâu hơn với carbon monoxide có thể gây ra các triệu chứng như:
Triệu chứng khi ngộ độc khí CO
Triệu chứng muộn
Ở mức độ thấp, khí carbon monoxide có thể gây ra các triệu chứng không ảnh hưởng ngay lập tức đến cơ thể. Tuy vậy, chúng vẫn độc hại và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho cơ thể hít phải lâu hơn như suy hô hấp, tử vong.
Khí CO rất độc hại và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho cơ thể
4Đối tượng nhạy cảm hơn với tình trạng ngộ độc khí CO
Hít phải khí carbon monoxide có thể đặc biệt nguy hiểm đối với các đối tượng gồm:[2]
- Phụ nữ có thai.
- Trẻ sơ sinh.
- Người cao tuổi.
- Những người hút thuốc lá.
- Những người có bệnh tim mãn tính, thiếu máu hoặc các vấn đề về đường hô hấp.
Hít phải khí carbon monoxide có thể đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ có thai
5Biến chứng sau khi ngộ độc khí CO
Biến chứng do ngộ độc carbon monoxide phụ thuộc vào thời gian và lượng khí hít vào. Bạn có thể gặp các biến chứng đối với sức khỏe sau khi bị ngộ độc CO như:[2]
- Tổn thương não không lành.
- Tổn thương tim, có thể dẫn đến các vấn đề về tim đe dọa tính mạng.
- Bệnh Parkinson.
- Mất trí nhớ.
Ngoài ra, ngộ độc khí carbon monoxide có thể ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai và dẫn đến sảy thai hoặc thai nhi phát triển bất thường.
Ngộ độc carbon monoxide có thể để lại những tổn thương não không lành
6Chẩn đoán ngộ độc CO
Để xác nhận chẩn đoán ngộ độc CO, bác sĩ có thể xét nghiệm máu để định lượng nồng độ HbCO ngay khi đến viện. Chỉ số HbCO bất bình thường xác định ngộ độc khi lớn hơn 3 - 4% đối với người không hút thuốc và trên 10% đối với người hút thuốc.
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đề nghị thực hiện các xét nghiệm khác như công thức máu để xác định sinh hóa cơ bản, điện tâm đồ, Xquang phổi nếu nghi viêm phổi do hít bụi khói, chụp cắt lớp não, chụp cộng hưởng từ não.
Để chẩn đoán ngộ độc CO, bác sĩ thực hiện xét nghiệm máu để định lượng nồng độ HbCO
7Sơ cứu người ngộ độc CO
Các bước sơ cứu
Khi phát hiện người có bất kỳ triệu chứng ngộ độc CO, bạn hãy bình tĩnh và tiến hành sơ cứu những việc sau theo trình tự:[3]
- Mở rộng cửa, làm thoáng khí tại nơi nhiễm độc. Tắt nguồn carbon monoxide một cách nhanh chóng và an toàn mà không gây nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác.
- Đưa bệnh nhân ra khỏi nơi nhiễm độc đến vùng không khí trong lành hơn mà vẫn đảm bảo an toàn cho người cấp cứu.
- Nhanh chóng gọi người hỗ trợ và cấp cứu 115.
- Nếu bệnh nhân thở yếu, ngừng thở, hãy thực hiện thổi ngạt bằng hô hấp nhân tạo miệng-miệng hay miệng-mũi. Trường hợp bệnh nhân vẫn không tỉnh, đặt bệnh nhân nằm nghiêng ở tư thế an toàn.
Bạn cần đưa bệnh nhân ra khỏi nơi nhiễm độc đến vùng không khí trong lành hơn
Cơ sở y tế uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh Viện Đại Học Y Dược, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai.
8Điều trị ngộ độc CO
Nền tảng của điều trị ngộ độc CO là bổ sung oxy càng sớm càng tốt và tiếp tục trong suốt quá trình điều trị đến khi nồng độ HbCO về dưới 2%. Trường hợp có thai thì, bệnh nhân cần duy trì thêm 2 giờ sau khi HbCO về 0 nhằm kéo dài thời gian thải trừ CO từ thai nhi.
Trong bệnh viện, phương pháp điều trị tiêu chuẩn là thở oxy tinh khiết qua mặt nạ đặt trên mũi và miệng, giúp oxy đến được các mô, cơ quan. Với những người không thể tự thở có thể được hỗ trợ đặt máy thở giúp hô hấp thông thoáng hơn.
Liệu pháp oxy tăng áp có thể được sử dụng cho trường hợp ngộ độc carbon monoxide nghiêm trọng với áp suất không khí trong buồng cao hơn bình thường từ 2 đến 3 lần. Liệu pháp này giúp bảo vệ mô tim và não khỏi tổn thương do carbon monoxide, thường được sử dụng cho phụ nữ mang thai để bảo vệ thai nhi.[5]
Phương pháp điều trị tiêu chuẩn là thở oxy tinh khiết qua mặt nạ giúp oxy đến được các mô, cơ quan
9Biện pháp phòng tránh ngộ độc CO
Các biện pháp để phòng tránh khỏi ngộ độc khí carbon monoxide bao gồm:
- Vệ sinh nơi ở, môi trường lao động và kiểm tra các thiết bị tạo ra nguồn khí CO định kỳ như lò sưởi, bếp gas, hệ thống thông hơi.
- Tránh cố ý hoặc vô tình tiếp xúc với nguồn khí CO.
- Không dùng các loại than để sưởi, chạy máy phát điện trong phòng kín.
- Chỉ sử dụng lò sưởi đốt nhiên liệu ở những nơi thông gió tốt.
- Lắp đặt máy dò khí carbon monoxide trong nhà để cảnh báo nếu mức CO bắt đầu tăng.
Không dùng các loại than để sưởi trong phòng kín
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc thêm những thông tin về dấu hiệu và cách sơ cứu khi ngộ độc CO. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
