Nguyên nhân nổi hạch ở cổ? Dấu hiệu và cách điều trị

Nổi hạch ở cổ thường lành tính nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu của một số bệnh nguy hiểm. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị nổi hạch ở cổ qua bài viết sau đây nhé!

1Nổi hạch ở cổ là gì?

Hạch là một phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Hạch có mặt ở khắp mọi nơi trên cơ thể, từ các cơ quan trong ổ bụng đến các phần mềm dưới da chúng nằm rải rác trong khắp cơ thể. [1]

Hạch có hình hạt đậu hoặc quả trứng có chức năng sản sinh tế bào lympho và kháng thể giúp cơ thể chống lại tác nhân vi khuẩn xâm nhập. Nổi hạch ở cổ là tình trạng hạch sưng to lên và sờ được trên da.

Thông thường, chỉ có một số ít hạch sờ được dưới da khi chúng tăng cường hoạt động để chống lại tác nhân gây bệnh thì hạch sẽ sưng to lên và có thể đau khi ấn vào.

Nổi hạch vùng cổ là tình trạng hạch sưng to và nhô lên dưới da

2Cách phân biệt hạch lành tính và ác tính

Dựa vào những đặc điểm của hạch, người ta phân biệt thành 2 lọai hạch là hạch lành tính hay ác tính.

Hạch lành tính

Hạch lành tính thường có các đặc điểm như kích thước nhỏ, mềm, di động tốt và thường biến mất sau vài ngày đến vài tuần, chậm nhất là sau 3-4 tuần.

Hạch sưng và đau cũng có thể là hạch lành tính nếu nguyên nhân sưng đau của hạch có liên quan đến quá trình viêm trong các bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng đường hô hấp trên, vấn đề răng miệng, viêm tuyến nước bọt. Hạch thường sẽ thu nhỏ và biến mất sau khi tình trạng nhiễm trùng đã được giải quyết.

Đôi khi, người mắc bệnh lao hạch cũng nổi nhiều hạch ở vùng cổ, dính thành chùm hoặc thành chuỗi. Lao hạch ít lây nhiễm, thường không gây đau và có thể điều trị nội khoa.

Hạch ác tính

Hạch nghi ngờ ác tính khi có các đặc điểm sau: hạch xuất hiện trong thời gian dài nhưng không có dấu hiệu thu nhỏ lại, cứng, hạn chế di động, ranh giới không rõ ràng, đôi khi có thể cảm thấy đau khi sờ hạch.

Những bệnh lý có thể liên quan đến hạch ác tính như ung thư hạch bạch huyết, ung thư di căn, U lympho ác tính, bệnh Hodgkin.

3Nguyên nhân gây nổi hạch

Trong quá trình đáp ứng miễn dịch, hạch gia tăng sản xuất các tế bào miễn dịch cùng với sự xuất hiện yếu tố ngoại lai và xác bạch cầu làm hạch sưng to và đau. Một số bệnh lý có thể gây ra tình trạng nổi hạch cổ là:

• Viêm, nhiễm trùng: nhiễm trùng đường hô hấp trên, sâu răng, viêm các tuyến vùng hàm mặt.
• Lao hạch: đặc điểm của lao hạch là hạch dính thành chùm hoặc chuỗi, không đau. Người bệnh có thể có các triệu chứng như sút cân nhanh, sốt về chiều.
• Suy giảm miễn dịch: các bệnh lý hệ thống, cơ địa thể trạng suy yếu hoặc bệnh HIV/AIDS.
• Bệnh giang mai: hạch nổi thường thấy ở bệnh nhân giang mai giai đoạn 2.
• Các bệnh về mạch máu: bệnh bạch cầu cấp, bệnh bạch cầu mạn thể lympho, hạch Hogdkin.
• U nang bã nhờn: do tổn thương các tuyến nhờn hoặc quá trình sản xuất bị ứ đọng dẫn đến hình thành nang hoặc u lành tính.
• Ung thư: đặc điểm hạch thường cứng, không di động, gây đau, ranh giới không rõ ràng. Có thể xuất hiện trong ung thư hạch bạch huyết, ung thư đầu mặt cổ, ung thư di căn.

Ung thư có thể là nguyên nhân gây nổi hạch ở cổ

3Dấu hiệu nhận biết nổi hạch ở cổ

Tùy theo nguyên nhân và vị trí xuất hiện, hạch sẽ có những đặc điểm biểu hiện khác nhau. Một số dấu hiệu để nhận biết nổi hạch ở cổ là: [2]

• Dùng tay sờ được một khối nhỏ hình hạt đậu hoặc quả trứng ở trên da vùng cổ.
• Sờ lên khối sưng có thể cứng hoặc mềm.
• Đa số các hạch cổ đều không đau trừ một số trường hợp viêm nhiễm hoặc ác tính.
• Triệu chứng xuất hiện đột ngột hoặc khối sưng lớn dần.

Các dấu hiệu đi kèm có thể xuất hiện khi nổi hạch cổ như:[2]

• Người bệnh có thể có sốt, đổ mồ hôi về đêm.
• Các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp trên, đau răng cũng có thể xuất hiện.
• Trên người có bệnh lý toàn thân có thể nổi thêm các hạch toàn thân khác.
• Người bệnh có thể sụt cân nhanh, ăn uống kém.

5Biến chứng nguy hiểm

Hầu hết hạch ở cổ đều là lành tính và ít gây ra những biến chứng nguy hiểm. Đối với những hạch xuất hiện do nguyên nhân nhiễm trùng, hạch sẽ thu nhỏ dần và biến mất sau 1-2 tuần khi được điều trị đúng cách.

Khi nổi hạch kéo dài và có dấu hiệu không thu nhỏ lại, bạn có thể đang mắc một bệnh lý tiềm ẩn khác nghiêm trọng hơn. Lúc này, bạn cần đến bác sĩ để tìm ra nguyên nhân.

Nếu không được điều trị sớm, những bệnh lý gây nổi hạch ở cổ có thể kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Hạch sưng kéo dài và to hơn bình thường là dấu hiệu nguy hiểm

6Cách chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân nổi hạch ở cổ, người bệnh sẽ được khai thác kỹ bệnh sử quá trình xuất hiện hạch và các triệu chứng đi kèm khi hạch sưng to.

Bác sĩ có thể hỏi thêm tiền sử bệnh của bản thân và gia đình có nghi ngờ liên quan đến hạch. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám để đánh giá vị trí, hình dạng, mật độ và tính chất của hạch.[3]

Để hỗ trợ cho chẩn đoán bác sĩ có thể đề nghị thực hiện thêm các cận lâm sàng:

• Xét nghiệm máu: giúp xác định hoặc loại trừ các nguyên nhân gây ra nổi hạch. Xét nghiệm máu có thể giúp đánh giá tổng quát sức khỏe của bạn và phát hiện một số bất thường như các bệnh lý nhiễm trùng, bệnh bạch cầu.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các biện pháp bao gồm Chụp X-quang, nội soi và chụp CT có thể được đề nghị để giúp đánh giá chính xác tính chất và mức độ liên quan của hạch đối với các cấu trúc xung quanh.
• Chọc sinh thiết: bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết đối với những bệnh nhân nghi ngờ khối u ác tính để xác định chẩn đoán.

Xét nghiệm máu có thể giúp tìm ra nguyên nhân nổi hạch

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Thông thường nổi hạch ở cổ có thể không ảnh hưởng nhiều đến người bệnh nhưng không được chủ quan và cần đến gặp bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu sau:

• Hạch sưng to và đau nhức kéo dài.
• Sờ thấy hạch sưng cứng, to và không di động.
• Hạch sưng xuất hiện trong thời gian dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu nhỏ lại.
• Người bệnh sụt cân nhanh nhưng không xác định được nguyên nhân.
• Các dấu hiệu cảnh báo đi kèm như: sốt, đổ mồ về đêm, ăn uống kém, suy nhược cơ thể.

Những dấu hiệu trên có thể gợi ý một tình trạng bệnh nghiêm trọng như ung thư hạch bạch huyết, ung thư di căn, bệnh bạch cầu, lao, giang mai, HIV.

Bạn nên đến gặp bác sĩ khi phát hiện nổi hạch bất thường

Nơi khám chữa nổi hạch ở cổ

Khi nhận thấy dấu hiệu nổi hạch vùng cổ, bạn nên đến khám tại các bệnh viện chuyên khoa Nội. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM, Khoa Nội tiết - Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

8Các phương pháp điều trị nổi hạch ở cổ

Tùy theo nguyên nhân gây xuất hiện hạch ở cổ sẽ có phương pháp điều trị khác nhau. Dưới đây là một số phương pháp điều trị nổi hạch cổ dựa trên nguyên nhân xuất hiện:[3]

• Nhiễm trùng: thường được chỉ định điều trị bằng kháng sinh. Hạch sẽ thu nhỏ và biến mất sau 1-2 tuần sau điều trị. Đối với người bệnh nổi hạch do nguyên nhân liên quan đến HIV sẽ có kế hoạch điều trị riêng.
• Rối loạn miễn dịch: nếu bệnh nhân có hạch sưng to trong các bệnh lý như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, việc điều trị hạch sẽ phụ thuộc vào điều trị bệnh lý nguyên nhân.
• Ung thư: các bệnh lý ung thư làm hạch sưng to sẽ được chuyển điều trị tại chuyên khoa Ung Bướu. Tùy theo loại ung thư mà bệnh nhân có thể được chỉ định các phương pháp như phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị.

9Biện pháp phòng ngừa

Cách tốt nhất để phòng ngừa nổi hạch là phòng ngừa những nguyên nhân gây ra chúng. Một số biện pháp mà bạn có thể thực hiện là: [4]

• Vệ sinh răng miệng đúng cách giúp giữ cho răng và nướu bạn được khỏe mạnh, phòng tránh các bệnh về răng miệng.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng để tránh các bệnh nhiễm trùng có thể lây qua dịch tiết của người bệnh.
• Tiêm vaccine để phòng ngừa zona, lao và bệnh cúm.
• Tránh sử dụng những đồ dùng cá nhân chung với người khác.
• Sử dụng bao cao su hoặc các biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục.
• Tránh tiếp xúc với động vật hoang dã và nên hạn chế cho thú nuôi chơi ở ngoài trời.

Rửa tay thường xuyên để bảo vệ sức khỏe

Bài viết đã thông tin đến bạn về triệu chứng nổi hạch ở cổ, nguyên nhân, biểu hiện, cách chẩn đoán và phòng ngừa. Nếu thấy bài viết hữu ích hãy chia sẻ đến mọi người xung quanh để cập nhật những thông tin sức khỏe!