Hội chứng Horner là một tình trạng tổn thương các dây thần kinh giao cảm của mặt hiếm gặp. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hội chứng Horner qua bài viết dưới đây nhé!
1Hội chứng Horner là gì?
Hội chứng Horner, còn được gọi là bệnh liệt giao cảm mắt hoặc hội chứng Bernard-Horner là một hội chứng thần kinh tương đối hiếm gặp. Tình trạng này được mô tả chính thức và được đặt theo tên của bác sĩ nhãn khoa người Thụy Sĩ Johann Friedrich Horner vào năm 1869. [1]
Hội chứng Horner thường ảnh hưởng đến mắt, các mô xung quanh ở một bên khuôn mặt do sự gián đoạn của đường dẫn truyền thần kinh từ não đến đầu và cổ. Hội chứng Horner có thể ảnh hưởng đến bất cứ mọi lứa tuổi. Trong đó, chỉ có khoảng 5% số người mắc bệnh này có dạng bẩm sinh. [2]
Hội chứng Horner là một hội chứng thần kinh tương đối hiếm gặp
2Nguyên nhân gây hội chứng Horner
Hội chứng Horner xảy ra do tắc nghẽn, gián đoạn hoặc tổn thương các dây thần kinh giao cảm giúp điều chỉnh nhịp tim, kích thước đồng tử, mồ hôi cũng như huyết áp của cơ thể.
Tuy nhiên, con đường thần kinh bị ảnh hưởng bởi hội chứng Horner được chia theo vị trí giải phẫu thành ba nhóm tế bào thần kinh: [1], [3]
Tế bào thần kinh bậc một hầu hết bị ảnh hưởng bởi các tình trạng nội sọ:
Tế bào thần kinh bậc hai đi qua vùng ngực và vào một bên cổ:
- Khối u Pancoast liên quan đến đỉnh phổi, phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào vảy.
- Xương sườn cổ (chấn thương do lực kéo).
- Bóc tách động mạch chủ hoặc phình động mạch.
- Tổn thương động mạch dưới đòn hoặc động mạch cảnh chung.
- Chấn thương đám rối cánh tay. [4]
- U nguyên bào thần kinh của chuỗi giao cảm cạnh cột sống.
- Áp xe răng hàm dưới.
- Chấn thương hoặc chấn thương do phẫu thuật.
Tế bào thần kinh bậc ba:
- Bóc tách động mạch cảnh trong.
- Lỗ rò động mạch cảnh.
- Đau nửa đầu hoặc đau từng cụm.
- Nhiễm herpes zoster.
- Hội chứng paratrigeminal Raeder liệt giao cảm mắt và đau mặt cùng bên.
Trong một số trường hợp, nguyên nhân của hội chứng Horner không thể xác định được và được gọi là hội chứng Horner vô căn.
Hội chứng Horner xảy ra do tắc nghẽn hoặc tổn thương các dây thần kinh giao cảm
3Dấu hiệu của hội chứng Horner
Hội chứng Horner thường chỉ ảnh hưởng đến một bên mặt với các dấu hiệu như:
- Sụp mi từ nhẹ đến trung bình do mất thần kinh giao cảm của cơ Müller.
- Đôi khi mi dưới hơi nâng lên gọi là sụp mí mắt ngược.
- Co đồng tử và kích thước đồng tử giữa hai mắt (anisocoria) có sự khác biệt.
- Đồng tử giãn ra chậm trong ánh sáng mờ.
- Ít hoặc không có mồ hôi ở bên mặt bị ảnh hưởng.
Ở những đứa trẻ, hội chứng Horner có thể xuất hiện các biểu hiện:
- Màu mống mắt nhạt, bị giảm sắc tố hơn ở mắt bị ảnh hưởng của trẻ dưới 1 tuổi.
- Thay đổi màu sắc ở bên mặt bị ảnh hưởng khi xuất hiện do nhiệt, gắng sức hoặc phản ứng cảm xúc.
4Biến chứng của hội chứng Horner
Các biến chứng xảy ra do hội chứng Horner về cơ bản liên quan đến nguyên nhân gây ra hội chứng Horner. Một số biến chứng nghiêm trọng khi mắc hội chứng Horner như:
- Chóng mặt.
- Các vấn đề về thị lực, khả năng nhìn thấy.
- Đau cổ hoặc đau đầu đột ngột và dữ dội.
- Nhược cơ hoặc không có khả năng kiểm soát chuyển động cơ của cơ thể.
5Cách chẩn đoán hội chứng Horner
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ khai thác bệnh sử cũng như qua việc đánh giá triệu chứng nhận định mắc hội chứng Horner như:
- Tổn thương tế bào thần kinh bậc một: Mất cảm giác nửa người, khó nói, khó nuốt, chóng mặt và rung giật nhãn cầu.
- Tổn thương tế bào thần kinh bậc hai: Chấn thương hoặc phẫu thuật ngực, cổ, đặt ống ngực hoặc đặt ống thông tĩnh mạch trung tâm trước đó, sưng và đau mặt, cổ, nách, vai hoặc cánh tay, ho, ho ra máu.
- Tổn thương tế bào thần kinh bậc ba: Nhìn đôi do liệt dây thần kinh số sáu, tê ở sự phân bố của nhánh thứ nhất hoặc thứ hai của dây thần kinh sinh ba và đau.
Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ thực hiện một bài kiểm tra thể chất như:
- Đo đường kính đồng tử và khả năng phản ứng, giãn nở của đồng tử trong ánh sáng mờ và sáng.
- Kiểm tra mí mắt trên dưới để tìm phát hiện sụp mí.
- Kiểm tra bằng kính hiển vi sinh học bờ đồng tử, cấu trúc và màu sắc mống mắt.
- Kiểm tra trường thị giác và cảm giác trên khuôn mặt.
- Quan sát sự xuất hiện của rung giật nhãn cầu, sưng mặt, nổi hạch hoặc phát ban mụn nước.
Bác sĩ khai thác bệnh sử cũng như qua việc đánh giá các triệu chứng hội chứng Horner
Xét nghiệm
Bác sĩ cũng có thể chỉ định tiến hành các xét nghiệm để xác định nguyên nhân cũng như vị trí tổn thương hoặc bất thường làm gián đoạn đường dẫn truyền thần kinh:
- Các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang ngực, chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc siêu âm.
- Xét nghiệm máu như công thức máu toàn bộ (CBC) và tốc độ máu lắng (ESR).
Chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể được chỉ định xét nghiệm chẩn đoán hội chứng Horner
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Hãy đến gặp bác sĩ để nhận được sự tư vấn và điều trị kịp thời khi xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Sụp một mí mắt trên.
- Kích thước đồng tử không giống nhau ở 2 bên mắt.
- Thiếu mồ hôi ở một bên mặt.
Nơi khám chữa hội chứng Horner
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Thần kinh. Hay bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Ung Bướu.
- Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
7Phương pháp điều trị hội chứng Horner
Việc điều trị hội chứng Horner phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản với mục tiêu của điều trị là loại bỏ quá trình bệnh tiềm ẩn. Để quản lý hội chứng Horner một cách tối ưu nguyên nhân có thể cần nhận được những tư vấn từ chuyên gia từ các Khoa sau:
- Khoa phổi.
- Thần kinh học.
- Phẫu thuật thần kinh.
- X quang can thiệp.
- Ung thư.
- Thần kinh - nhãn khoa.
8Biện pháp phòng ngừa hội chứng Horner
Hội chứng Horner có rất nhiều tình trạng tiềm ẩn có thể gây ra nên không có cách nào ngăn chặn phát triển hoàn toàn. Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa những nguyên nhân nhưng cũng có thể giúp giảm thiểu rủi ro bằng cách:
- Trang bị thiết bị bảo hộ để bảo vệ khỏi chấn thương khi chơi thể thao.
- Duy trì tốt vệ sinh cá nhân để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
- Ngừng hút thuốc để giảm nguy cơ ung thư phổi.
- Tuân theo chế độ ăn uống tăng cường sức khỏe và duy trì cân nặng vừa phải để giảm rủi ro mắc ung thư.
- Tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau khi phẫu thuật để có thể hạn chế hội chứng Horner phát triển.
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị hội chứng Horner. Hãy chia sẻ để lan tỏa thông tin này đến mọi người bạn nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
