Thoái hóa điểm vàng: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý suy giảm thị lực thường gặp ở người cao tuổi. Bệnh liên quan đến võng mạc mắt và khó có khả năng hồi phục. Cùng tìm hiểu về bệnh lý thoái hóa điểm vàng qua bài viết dưới đây nhé!

1Thoái hóa điểm vàng là gì?

Điểm vàng là phần trung tâm của võng mạc với sự tập trung của nhiều tế bào thần kinh có chức năng cảm thụ ánh sáng nằm ở phía sau mắt. Thoái hóa điểm vàng là tình trạng các tế bào thần kinh ở vùng này bị teo nhỏ và suy giảm chức năng.

Người bệnh thường nhìn hình ảnh méo mó, biến dạng, nhìn mờ dần không hồi phục theo thời gian, thậm chí mất thị lực. Trước kia bệnh thường gặp ở người trên 50 - 60 tuổi, song đang có xu hướng trẻ hóa trong những năm gần đây.[1][2]

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý giảm thị lực thường gặp ở người già

2Nguyên nhân gây thoái hoá điểm vàng

Hiện nay, nguyên nhân gây ra thoái hóa điểm vàng vẫn chưa được hoàn toàn làm sáng tỏ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng bệnh có liên quan chặt chẽ với yếu tố di truyền trong gia đình và tác động của môi trường.

Ngoài ra, một số tình trạng thoái hóa điểm vàng không do tuổi tác có thể liên quan đến một số bệnh lý như:

• Đái tháo đường.
• Chấn thương sọ não.
• Nhiễm trùng thần kinh trung ương và quanh mắt.
• Chế độ ăn thiếu hụt dinh dưỡng, nhất là vitamin A.[1]

Đái tháo đường có thể là nguyên nhân gây thoái hóa điểm vàng sớm

3Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi (trên 50 tuổi), khi đã có dấu hiệu lão hóa. Tuy nhiên, bệnh xu hướng gia tăng ở người trẻ tuổi khi có những yếu tố nguy cơ như:[3]

• Tiền sử gia đình: bạn sẽ dễ mắc thoái hóa điểm vàng hơn nếu trong gia đình đã có người bị bệnh này.
• Thừa cân, béo phì.
• Hút thuốc lá
• Cao huyết áp.
• Ăn nhiều chất béo bão hòa như đồ chiên rán, thức ăn nhanh hoặc phô mai.
• Một số bệnh lý khác: bệnh Stargardt gây thoái hóa điểm vàng ở người trẻ do căn nguyên di truyền hay cận thị nặng.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ gây bệnh

4Phân loại thoái hóa điểm vàng

Tùy theo đặc điểm của bệnh và quá trình tiến triển mà người ta chia thoái hóa điểm vàng thành 2 loại gồm:[1]

Thoái hóa điểm vàng thể khô

Thoái hóa điểm vàng thể khô là thể bệnh phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ 90%. Với thể bệnh này, vùng dưới điểm vàng có sự tích tụ những mảng protein nhỏ khiến hoàng thể bị khô và mỏng dần.

Các triệu chứng của bệnh thường diễn biến âm thầm trong một thời gian dài và có thể gây mất thị lực sau từ 5 - 10 năm. Ở một số trường hợp, thoái hóa điểm vàng thể khô có thể chuyển sang dạng thể ướt.

Thoái hóa điểm vàng thể ướt

Thoái hóa điểm vàng thể ướt (thể tiết dịch) xảy ra khi có sự phát triển bất thường của hệ thống mạch máu với võng mạc và điểm vàng. Điều này có thể dẫn đến tình trạng tích tụ chất dịch trong điểm vàng khiến người bệnh thấy những đốm đen ở trung tâm của vật.

Thể bệnh này thường gặp ở 10% bệnh nhân với những biểu hiện cấp tính và nghiêm trọng hơn thể khô. Thoái hóa điểm vàng thể ướt có thể gây ra mất hoàn toàn khả năng nhìn vào trung tâm của 1 điểm.

5Triệu chứng thoái hóa điểm vàng

Các triệu chứng của thoái hóa điểm vàng có nhiều sự thay đổi tùy theo từng giai đoạn bệnh từ sớm, trung gian và muộn. Các biểu hiện chính của bệnh bao gồm:[4]

• Thoái hóa điểm vàng thể khô giai đoạn sớm: tiến triển âm thầm khiến bệnh nhân không phát hiện ra bất cứ triệu chứng gì bất thường.
• Thoái hóa điểm vàng thể khô giai đoạn trung gian: người bệnh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đầu tiên như nhìn mờ tại trung tâm vật thể hoặc khó quan sát khi ánh sáng yếu.
• Thoái hóa điểm vàng thể ướt và thể khô giai đoạn muộn: biểu hiện bệnh nặng dần với các triệu chứng như nhìn thấy vật thể bị biến dạng, cong vẹo, giảm hoặc mất khả năng quan sát trung tâm của 1 vật.

Giảm thị lực tại trung tâm của vật thể là triệu chứng của thoái hóa điểm vàng

6Biến chứng của thoái hoá điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý tiến triển từ từ và không có khả năng hồi phục. Vì thế, nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh nhân có thể gặp một số biến chứng như:[1]

• Mất thị lực.
• Hội chứng Charles Bonnet với biểu hiện rối loạn thị giác hoặc ảo giác.

7Thoái hoá điểm vàng có chữa được không?

Thoái hóa điểm vàng thường liên quan đến quá trình lão hóa với sự giảm khả năng hoạt động của tế bào thị giác.

Do đó, thoái hóa điểm vàng không thể điều trị dứt điểm mà chỉ có thể giảm tốc độ tiến triển của bệnh và giữ gìn tối đa thị lực cho người bệnh.

8Chẩn đoán thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng trong giai đoạn sớm của bệnh thường không có triệu chứng nên việc thăm khám định kỳ là rất quan trọng trong chẩn đoán bệnh. Bác sĩ sẽ tiến hành một số kỹ thuật thăm khám như:[1]

• Kiểm tra thị lực: giúp kiểm tra khả năng quan sát vật thể của từng mắt với nhiều khoảng cách khác nhau.
• Soi đáy mắt: dưới ánh sáng của đèn soi đáy mắt và ống kính phóng đại, bác sĩ có thể quan sát hình thể điểm vàng cũng như tình trạng của hệ thống mạch máu xung quanh. Đồng thời, bác sĩ có thể nhỏ thuốc làm giãn đồng tử trước khi soi giúp thăm khám dễ hơn.
• Dùng lưới Amsler: bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh xác định hình ảnh của vật thể trên một tấm lưới. Từ đó có thể đánh giá sự biến dạng khi quan sát vật thể của người bệnh thoái hóa điểm vàng.
• Chụp mạch huỳnh quang: bác sĩ sẽ tiến hành tiêm thuốc nhuộm huỳnh quang vào tĩnh mạch cánh tay. Sau đó, sử dụng máy ảnh đặc biệt để quan sát quá trình di chuyển của thuốc nhuộm qua mạch máu mắt.
• Chụp cắt lớp quang học (OCT): đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có giá trị cao mà không gây đau đớn cho người bệnh. Nhờ hệ thống máy ảnh quang học, bác sĩ có thể quan sát được cấu trúc đáy mắt bao gồm cả võng mạc và điểm vàng.

Khám mắt là biện pháp giúp chẩn đoán bệnh thoái hóa điểm vàng

9Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Các triệu chứng ban đầu của thoái hóa điểm vàng thường rất mơ hồ, khó phát hiện. Vì thế, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm để được điều trị kịp thời nếu phát hiện các dấu hiệu như:

Người khỏe mạnh

• Mắt nhìn mờ hơn trước đây.
• Khó quan sát chi tiết ở trung tâm của vật thể.
• Giảm thị giác trong điều kiện ánh sáng yếu.

Người đã được chẩn đoán thoái hóa điểm vàng

• Đau tại mắt, thường xảy ra khi xuất hiện kèm theo viêm màng bồ đào.
• Tăng nhạy cảm với ánh sáng.
• Cảm thấy căng tức vùng sau mắt.
• Nhìn thấy ánh sáng xanh đỏ nhấp nháy.[1]

Đau mắt ở người đã từng chẩn đoán bệnh là dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nơi thăm khám và điều trị thoái hoá điểm vàng

Khi xuất hiện các triệu chứng gợi ý bệnh thoái hóa điểm vàng, bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa tại địa phương. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ uy tín như:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Mắt Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh…
• Hà Nội: Bệnh viện Mắt Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108…

10Cách điều trị thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng là bệnh thể không chữa trị hoàn toàn được. Các phương pháp điều trị hiện tại chỉ nhằm mục đích ngăn ngừa tiến triển bệnh và bảo tồn tối đa thị lực cho bệnh nhân. Một số phương pháp điều trị bệnh thoái hóa điểm vàng hiện nay gồm:[1]

Thoái hóa điểm vàng thể khô

Bác sĩ thường chỉ định bổ sung một số loại vitamin và khoáng chất để làm chậm quá trình lão hóa và tiến triển của bệnh như:

• Vitamin: vitamin C và vitamin E.
• Khoáng chất: đồng, kẽm.
• Chất chống oxy hóa: lutein, zeaxanthin.

Thoái hóa điểm vàng thể ướt

Các phương pháp điều trị thoái hóa điểm vàng thể ướt chủ yếu nhằm hạn chế tổn thương tại mạch máu quanh điểm vàng như:

• Thuốc chống VEGF: giúp hạn chế sự tăng trưởng của nội mô mạch máu, tránh tiến triển của bệnh.
• Liệu pháp quang động: các bác sĩ sẽ sử dụng kết hợp thuốc tiêm giúp giảm nhạy cảm với ánh sáng và tia laser để phá hủy những mạch máu thừa ở võng mạc.
• Quang đông võng mạc bằng laser: với phương pháp này, bác sĩ sẽ chỉ dùng ánh sáng laser để bịt kín và phá hủy các mạch máu đang có tổn thương và tăng sinh bất thường tại mắt.

Lưu ý: Khi sử dụng các phương pháp điều trị thoái hóa điểm vàng thể ướt nói trên, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ như:

• Nhiễm trùng mắt.
• Bong võng mạc.
• Đục thủy tinh thể tiến triển nhanh.
• Suy giảm hoặc mất hoàn toàn thị lực.

Bác sĩ có thể sử dụng thuốc ức chế tăng sinh mạch máu để điều trị bệnh

11Phòng ngừa thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi do quá trình lão hóa nhưng đang ngày càng phổ biến ở người trẻ. Vì thế, bạn nên phòng ngừa bệnh sớm thông qua việc áp dụng một số biện pháp đơn giản như:

• Bỏ việc hút thuốc lá.
• Tăng cường hoạt động thể chất để duy trì sức khỏe và cân nặng trong giới hạn bình thường.
• Tích cực ăn nhiều rau củ, hoa quả để bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Thực hiện chế độ ăn ít muối và dầu mỡ để tránh bệnh tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu để giảm nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng.
• Thực hiện khám mắt định kỳ mỗi 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện bệnh.[1]

Ăn nhiều rau xanh có thể giúp hạn chế nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh thoái hóa điểm vàng. Bạn hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ hôm nay để có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh nhé!