Suy gan cấp là một trong những bệnh lý cấp tính, chỉ diễn biến trong vài ngày, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu về các vấn đề xoay quanh suy gan cấp trong bài viết dưới đây nhé!
1Suy gan cấp là gì?
Suy gan cấp tính là tình trạng chức năng gan bị suy giảm nhanh chóng, làm cho gan không thể thực hiện được chức năng của mình.
Bệnh diễn ra rất cấp tính có thể diễn ra chỉ trong vài ngày hoặc vài tuần. Suy gan cấp thường xuất hiện ở người không có tiền sử bệnh gan từ trước với các triệu chứng xuất hiện ồ ạt.
Suy gan cấp là chức năng gan suy giảm nhanh chóng
2Nguyên nhân gây ra bệnh suy gan cấp
Do thuốc: thường gặp nhất là dùng Acetaminophen quá liều
Acetaminophen (tên hay gặp hơn là paracetamol) hay được sử dụng để giảm đau và hạ sốt trong đời sống hiện nay, nếu dùng quá liều sẽ gây ra tác dụng phụ không tốt đến gan.
Các trường hợp sử dụng acetaminophen quá liều có thể ảnh hưởng cấp tính đến gan như:
- Uống quá liều mỗi lần (lớn hơn 1000mg/lần) và quá 4g/ngày.
- Khoảng cách giữa hai lần quá ngắn (hai lần uống phải cách nhau ít nhất 4 - 6 giờ).
- Ở trẻ em, không tính đúng lượng cần dùng, lại sử dụng liều người lớn cho trẻ.
- Uống một liều duy nhất nhưng là liều gây độc (lớn hơn 150mg/kg hoặc lớn hơn 7,5g).
- Bệnh nhân sử dụng kéo dài paracetamol, liều 4g/ngày có thể gây độc.
Gan là cơ quan có tác dụng hấp thu các chất, đặc biệt là các chất độc hại. Một số loại thuốc gây độc với gan như kháng sinh (amoxicillin, clavulanate,...), isoniazid, thuốc chống viêm không steroid NSAIDs (như ibuprofen, naproxen, celecoxib,...) gây ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào gan.
Do virus
Các virus gây viêm gan như virus viêm gan B, virus viêm gan C, viêm gan D, Epstein-Barr, Herpes Simplex có thể gây tổn thương gan cấp tính.
Các virus này có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào gan gây nên các biến chứng nhiễm trùng, rối loạn điện giải, máu khó đông,... và rất nhiều biến chứng cấp tính khác có thể dẫn đến tử vong.
Bệnh tự miễn
Viêm gan tự miễn là bệnh mà các tế bào miễn dịch của cơ thể tưởng nhầm các tế bào gan là các tác nhân lạ, nên điều khiển các tế bào chuyên bảo vệ cơ thể tấn công chính tế bào gan của cơ thể làm cho các tế bào gan bị tổn thương, ảnh hưởng đến chức năng của gan, gây nên suy gan cấp tính.
Bệnh chuyển hóa
Bệnh có tính chất gia đình như Wilson (di truyền gen lặn trên nhiễm sắc thể thường), người bệnh không thể thải đồng ra khỏi cơ thể, gây ứ đọng đồng ở các cơ quan, đặc biệt là tích tụ ở gan gây nên tình trạng viêm gan mạn tính.
Trong một số trường hợp, bệnh này có thể gây suy gan cấp tính, các triệu chứng này rất nặng, không thể tự hết, có nguy cơ tử vong cao và không thể ghép gan.
Ung thư gan
Các tế bào ung thư có thể hình thành ở gan, chiếm chỗ và thay thế những tế bào lành, khiến cho gan không còn đủ tế bào để đảm bảo tốt chức năng của mình gây nên tình trạng suy gan. Tình trạng suy gan cấp có thể diễn ra trên nền một suy gan mạn tính trước đó.
Sốc nhiễm trùng
Tình trạng sốc nhiễm trùng làm ảnh hưởng đến các tế bào gan, vừa có thể làm giảm lượng máu đến gan, thúc đẩy quá trình viêm, làm rối loạn chuyển hoá. Đặc biệt khi máu không thể tới gan làm ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chức năng của gan làm cho gan bị suy cấp tính.
Hội chứng Budd Chiari
Hội chứng Budd Chiari là hội chứng được hình thành do sự tắc nghẽn các tĩnh mạch (từ tĩnh mạch gan, đến tĩnh mạch cửa, đến cả tĩnh mạch chủ dưới và có thể tắc nghẽn ở cả tâm nhĩ phải)
Điều này làm cho máu không thể di chuyển trong tế bào gan gây nên tắc nghẽn cấp tính, biểu hiện ra là tình trạng suy gan cấp tính.
Hội chứng Budd Chiari
3Triệu chứng của bệnh suy gan cấp
Các triệu chứng của suy gan cấp có thể giống như các bệnh gan khác, nhưng diễn biến rất nhanh trên tiền sử bệnh nhân chưa từng mắc bệnh trước đó. Các triệu chứng hay gặp như:
- Xuất hiện vàng da và vàng mắt.
- Ăn mất ngon, chán ăn.
- Đau bụng dữ dội vùng hạ sườn phải (bụng bên phải, dưới xương sườn).
- Bụng sưng to, căng bóng (cổ trướng).
- Buồn nôn và nôn.
- Hơi thở có thể có mùi đặc trưng giống mùi quả thối.
- Mất phương hướng, khó xác định phương hướng.
Suy gan cấp gây vàng mắt
4Biến chứng của bệnh suy gan cấp
Phù não: đây là biến chứng phổ biến nhất mà suy gan cấp gây nên, xuất hiện hội chứng tăng áp lực nội sọ, dễ gây ra tử vong. Nguyên nhân gây ra phù não bao gồm thiếu oxy, hạ huyết áp toàn thân, giảm áp lực tưới máu não (CPP) và sưng tế bào hình sao xảy ra do tăng nồng độ amoniac và sản xuất glutamine trong não.
Rối loạn đông máu: gan có tác dụng sản sinh ra các yếu tố tham gia vào quá trình đông máu. Khi bị suy gan cấp, quá trình này bị rối loạn gây nên rối loạn đông máu nghiêm trọng, có thể gây nên quá trình chảy máu não.
Suy thận: nguyên nhân gây nên tình trạng này có thể là do giảm thể tích tuần hoàn gây hoại tử ống thận hoặc gây nên hội chứng gan thận. Khi gặp các bệnh này, có thể gây ra hạ huyết áp nặng, cũng như tích luỹ các chất độc hại trong cơ thể do máu không thể tới thận.
Nhiễm trùng huyết: tình trạng suy gan xảy ra khiến hệ miễn dịch không hoạt động như bình thường, các vi khuẩn cơ hội ở đường hô hấp và đường tiết niệu rất dễ xâm nhập vào cơ thể gây tổn hại các cơ quan, gây nên tình trạng nhiễm trùng huyết, dẫn tới suy đa tạng.
Rối loạn chuyển hoá: khi các tế bào gan bị suy cần một lượng lớn năng lượng. Tuy nhiên, nơi dự trữ glycogen (năng lượng dự trữ của cơ thể) là gan lại đang bị suy nên không thể cung cấp năng lượng cho cơ thể được, gây nên rối loạn chuyển hoá và dẫn đến tử vong.
5Các chẩn đoán phát hiện bệnh suy gan cấp
Các bác sĩ sẽ dựa vào các tiền sử và các triệu chứng ban đầu để đưa ra những chẩn đoán ban đầu và chỉ định những xét nghiệm phù hợp.
- Xét nghiệm máu: xem xét các chỉ số để đánh giá chức năng gan như men gan, chỉ số đông máu prothrombin, albumin, bilirubin...
- Chẩn đoán hình ảnh: các chỉ định siêu âm, Cắt lớp vi tính (CT-scanner), cộng hưởng từ (MRI) để tìm các nguyên nhân gây suy gan cấp như khối u hoặc hội chứng Budd-Chiari.
- Sinh thiết gan: lấy một mảnh nhỏ của gan để đánh giá những thay đổi mô học. Đây là xét nghiệm xâm lấn nên cần phải cân nhắc.
Các xét nghiệm cần thiết
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Suy gan cấp có thể xảy ra rất nhanh trên người khỏe mạnh. Vì vậy, nếu có bất cứ triệu chứng nào sau đây nên đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:
- Đột nhiên phát hiện vàng mắt hoặc vàng da.
- Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng bụng bên phải ngay dưới xương sườn.
- Thay đổi tính cách, tinh thần, hành vi.
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Nên đưa ngay đến các khoa Tiêu hoá - Gan mật của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và điều trị tình trạng suy gan cấp. Tham khảo một số bệnh viện uy tín như:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Gia An 115,...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn,...
7Phương pháp điều trị bệnh suy gan cấp
Người bị suy gan cấp thường được chăm sóc đặc biệt trong phòng cấp cứu hoặc phòng hồi sức.
Các biện pháp giải quyết nguyên nhân
- Dùng thuốc giải độc paracetamol: sử dụng acetylcystein là thuốc đối kháng với paracetamol. Tuy nhiên, với các trường hợp này phải thực hiện giải độc nhanh. Một số loại nấm cũng có thuốc đối kháng, nên cũng có thể sử dụng như thuốc giải độc.
- Ghép gan: đây là lựa chọn duy nhất nếu không thể cải thiện được tình trạng suy gan cấp tính.
Các biện pháp hỗ trợ
- Giảm áp lực tác động lên não: phù não do suy gan cấp tính có thể làm tăng áp lực lên não, có thể gây nên tăng áp lực nội sọ gây tụt kẹt não. Vì vậy, cần giảm áp lực lên não, tránh phù não.
- Sàng lọc các bệnh nhiễm trùng: loại bỏ các nguyên nhân gây ra nhiễm trùng bằng các thuốc kháng sinh.
- Ngăn ngừa chảy máu: do suy gan cấp tính ảnh hưởng đến quá trình đông máu nên cần dùng thuốc để hạn chế chảy máu các cơ quan.
Ghép gan khi cần thiết
8Phương pháp phòng ngừa bệnh suy gan cấp
- Tuân thủ đúng các hướng dẫn sử dụng thuốc, tuyệt đối không tự ý tăng liều.
- Hạn chế rượu bia.
- Không sử dụng chung bơm kim tiêm, quan hệ tình dục an toàn.
- Tiêm vacxin phòng ngừa viêm gan B.
- Tránh tiếp xúc với máu hoặc chất dịch của cơ thể: không dùng chung các đồ dùng cá nhân như dao cạo râu, kem đánh răng,...
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Không ăn nấm dại.
Tiêm phòng vacxin viêm gan B
Suy gan cấp là một bệnh lý cấp tính cần kịp thời đưa đến các cơ sở để được chẩn đoán và điều trị. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức cơ bản để có thể nhận biết suy gan cấp. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
Nguồn: Webmd, Mayo Clinic, NCBI
