Bệnh não gan: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh não gan là một biến chứng thường gặp trên những bệnh nhân xơ gan. Cùng tìm hiểu các triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị bệnh não gan qua bài viết sau đây nhé!

1Bệnh não gan là gì?

Bệnh não gan là tình trạng rối loạn chức năng não do suy chức năng gan. Bệnh được biểu hiện bằng các triệu chứng rối loạn tâm - thần kinh đa dạng, thay đổi từ kín đáo đến rõ ràng, thậm chí hôn mê. [1]

Bệnh gây tổn thương tế bào gan, làm ảnh hưởng đến quá trình thải độc của gan dẫn đến tích tụ các chất độc trong cơ thể. Những chất độc này có thể theo máu đi lên não gây ảnh hưởng đến chức năng não.

Có tới 50% số người mắc bệnh xơ gan cuối cùng sẽ phát triển các triệu chứng của bệnh não gan. Xơ gan được đặc trưng bởi sự thay thế tế bào gan bình thường thành các mô sẹo gây ảnh hưởng đến chức năng gan. [2]

Bệnh não gan là tình trạng rối loạn chức năng não do suy chức năng gan

2Nguyên nhân

Nguyên nhân bệnh não gan là do ảnh hưởng từ các bệnh về gan. Hầu hết những bệnh nhân mắc bệnh não gan là do xơ gan và một tỷ lệ nhỏ các bệnh khác như viêm gan siêu vi nặng, nhiễm độc gan hoặc bệnh gan do thuốc giai đoạn suy gan cấp tính hoặc tối cấp.

Nguyên nhân hiếm gặp hơn là ung thư gan nguyên phát, gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ, nhiễm trùng đường mật nghiêm trọng.

Ngoài ra, những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh não gan là: mất nước, ăn quá nhiều chất đạm, nhiễm trùng, chảy máu từ ruột, dạ dày, thực quản hoặc có các vấn đề về thận, nồng độ oxy trong cơ thể thấp, sử dụng thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương.[3]

Xơ gan là nguyên nhân thường gặp nhất gây bệnh não gan

35 giai đoạn của bệnh não gan

Các giai đoạn của bệnh não gan được phân chia dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Theo hệ thống phân loại West Haven, bệnh não gan được chia làm 5 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 0: các triệu chứng biểu hiện kín đáo, bệnh nhân có thể giảm khả năng tập trung nhẹ.
• Giai đoạn 1: các triệu chứng ở mức độ nhẹ, bệnh nhân có biểu hiện suy giảm trí nhớ, thay đổi chu kỳ giấc ngủ và xuất hiện run rẩy.
• Giai đoạn 2: các triệu chứng ở mức độ trung bình, bệnh nhân cảm thấy chậm chạp trong suy nghĩ, mất định hướng thời gian, thái độ bất thường và run rẩy rõ ràng hơn.
• Giai đoạn 3: cá triệu chứng ở mức độ nặng, bệnh nhân lơ mơ, lú lẫn nặng và hung hăng.
• Giai đoạn 4: giai đoạn này được đặc trưng bởi tình trạng hôn mê gan. [1]

4Dấu hiệu

Các triệu chứng của bệnh não gan sẽ có sự khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân tổn thương tế bào gan. Bên cạnh đó, tuỳ vào mức độ nặng của bệnh gan mà các triệu chứng có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng.

Những dấu hiệu của bệnh não gan mức độ nhẹ đến trung bình bao gồm: khó khăn trong việc suy nghĩ, thay đổi tính cách, giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, hơi thở có mùi và run rẩy, khả năng viết bị ảnh hưởng.

Những dấu hiệu của bệnh não gan mức độ nặng bao gồm: thay đổi tích cách nghiêm trọng, lú lẫn, thường xuyên buồn ngủ, thờ ơ, rối loạn lo âu, co giật, mệt mỏi và tay run rẩy nặng. [4]

5Biến chứng nguy hiểm

Những triệu chứng ban đầu của bệnh não gan có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, sinh hoạt và tinh thần của bệnh nhân. Biến chứng trên các cơ quan khác cũng có thể xuất hiện do ảnh hưởng của sự tích tụ các chất độc trong cơ thể.

Bệnh não gan cần được phát hiện và điều trị kịp thời, phương pháp điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc và thay đổi lối sống.

Nếu nguyên nhân cơ bản gây ra bệnh não gan không được điều trị, chức năng gan ngày càng xấu đi và chất độc tích tụ nhiều hơn tiến triển có thể dẫn đến hôn mê gan.

Những bệnh nhân bệnh gan giai đoạn cuối có thể cân nhắc việc ghép gan. Đây là lựa chọn cuối cùng sau khi thất bại các phương pháp điều trị trước đó để giúp bệnh nhân ngăn ngừa được biến chứng hôn mê gan của bệnh não gan. [2]

Biến chứng nguy hiểm của bệnh não gan là hôn mê gan

6Cách chẩn đoán

Bệnh não gan cần được phát hiện và chẩn đoán sớm để điều trị kịp thời, ngăn ngừa xảy ra biến chứng hôn mê gan. Để chẩn đoán chính xác bệnh cần dựa vào:

• Tiền sử bệnh: tiền sử giúp gợi ý nguyên nhân gây bệnh não gan. Những bệnh lý về gan mạn tính bệnh nhân đang mắc hay những bệnh lý về gan đã được điều trị cần được khai thác một cách rõ ràng, chi tiết.
• Khám lâm sàng: bác sĩ thăm khám và tìm những dấu hiệu của hội chứng suy tế bào gan như dấu sao mạch, lòng bàn tay son, vàng da, rối loạn đông máu hay báng bụng. Một số biểu hiện lâm sàng khác có thể được khai thác là biểu hiện về thần kinh và các yếu tố gây khởi phát bệnh như xuất huyết tiêu hoá, nhiễm trùng huyết.
• Xét nghiệm máu: các xét nghiệm máu mà bác sĩ có thể chỉ định giúp hỗ trợ chẩn đoán là tổng phân tích tế bào máu, điện giải đồ, NH3 máu và xét nghiệm chức năng gan. Những xét nghiệm này có thể gợi ý nguyên nhân gây bệnh giúp cho việc điều trị bệnh nhân được chính xác hơn, từ đó làm giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
• Chẩn đoán hình ảnh: trong trường hợp cần đánh giá những tổn thương thực thể ở gan và não, bác sĩ có thể đề nghị chụp CT hoặc MRI để giúp đánh giá tổn thương một cách chính xác nhất. [5]

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện các dấu hiệu đầu tiên của bệnh não gan. Những triệu chứng này có thể dẫn đến hôn mê nếu không được điều trị kịp thời. Một số bệnh viện uy tín mà bạn có thể tham khảo là:

• Các dấu hiệu nhẹ đến trung bình: khó khăn trong việc suy nghĩ, thay đổi tính cách, giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, hơi thở có mùi và run rẩy ảnh hưởng đến khả năng viết của bệnh nhân.
• Các dấu hiệu nặng: thay đổi tích cách nghiêm trọng, lú lẫn, thường xuyên buồn ngủ, thờ ơ, rối loạn lo âu, co giật, mệt mỏi và tay run rẩy nặng. [6]

Nơi khám chữa bệnh não gan

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Việt Đức.

8Các phương pháp chữa bệnh não gan

Điều trị bệnh não gan cần dựa trên nhiều yếu tố như mức độ nặng của bệnh, các bệnh lý đồng mắc và tình trạng sức khỏe hiện lại của bệnh nhân. Một số phương pháp chữa bệnh não gan hiện nay như:

Ghép gan

Bệnh não gan hiện nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nên phải điều trị toàn diện bằng nhiều phương pháp. Ghép gan cho đến nay ghép gan vẫn là biện pháp hoàn hảo nhất trong điều trị xơ gan và bệnh não gan, tuy nhiên thiếu nguồn tạng hiến là trở ngại chính đối với phương pháp này.

Ghép gan là phương pháp có yêu cầu cao về nhóm máu và kích thước cơ thể của người hiến tặng phải thật sự phù hợp với người được cấy ghép. Bệnh nhân sẽ được thay thế một lá gan bị bệnh bằng một lá gan khỏe mạnh từ người hiến tặng.

Điều trị bằng thuốc

Bệnh nhân bị bệnh não gan có thể sử dụng thuốc thúc đẩy sự chuyển hóa các chất độc, giảm amoniac. Một số loại thuốc được sử dụng như:

• Glutamat kali hay glutamat natri pha trong dung dịch glucose truyền tĩnh mạch 1 - 2 lần/ngày. Sử dụng glutamate kali hay natri, tùy thuộc vào nồng độ kali, nồng độ natri trong máu và tình trạng bệnh, thiểu niệu cần hạn chế đưa kali vào, cổ trướng cần giảm natri.
• Arginine: thuốc này gây kích thích tổng hợp urê, thuốc có tính axit nên cho bệnh nhân có độ pH trong máu cao. Thuốc hạ amoniac tác dụng tốt trên bệnh nhân có portosystemic shunt, tốt hơn trên bệnh nhân có bệnh não gan mạn tính. Những bệnh nhân viêm gan gây hôn mê gan cấp nặng không nên dùng.
• Natri benzoat đường uống: có tác dụng kết hợp với các nitơ còn lại như glycine hoặc glutamine để tạo thành axit hippuric thải trừ qua thận, do đó làm giảm amoniac máu.

Các phương pháp điều trị khác

Giảm hấp thụ các chất độc từ đường ruột qua chế độ ăn giảm protein bắt đầu trong vòng vài ngày, cung cấp hàng ngày lượng calo từ 1.200 đến 1.600 calo và đủ vitamin, đủ carbohydrate. Nếu bệnh nhân hôn mê cần cho ăn qua ống thông mũi dạ dày. Chất béo có thể làm chậm tiêu ở dạ dày nên hạn chế tiêu thụ.

Ngoài ra, hiện nay giới chuyên khoa còn sử dụng một số phương pháp khác như điều chỉnh tỷ lệ amino acid chuỗi nhánh hay sử dụng hợp chất đối kháng thụ thể GABA/BZ để điều trị bệnh não gan. [7]

Phẫu thuật ghép gan là phương pháp hoàn hảo nhất trong điều trị bệnh não gan

9Biện pháp phòng ngừa bệnh não gan

Các biện pháp có thể giúp phòng ngừa bệnh não gan như:

• Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học và đầy đủ dinh dưỡng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc để giảm nguy cơ tổn thương gan do sử dụng thuốc quá liều.
• Tập luyện thể dục thể thao để có sức khỏe thật tốt.
• Tiêm vaccine cúm, phế cầu để ngăn ngừa mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Khám sức khỏe định kỳ để giúp theo dõi tình hình sức khỏe bản thân.
• Nếu mắc các bệnh mạn tính cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.[8]

Khám sức khỏe giúp theo dõi tình trạng sức khỏe của bản thân

Bệnh não gan cần được phát hiện sớm từ những triệu chứng đầu tiên để điều trị kịp thời. Bài viết đã cung cấp đến bạn đọc những thông tin cơ bản nhất về bệnh não gan. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ đến mọi người xung quanh để cùng cập nhật những thông tin sức khỏe!