Thay đổi cảm xúc là một trong những vấn đề thường ngày. Tuy nhiên nếu những thay đổi này diễn ra bất chợt, không thể kiểm soát được có thể người bệnh đã mắc rối loạn cảm xúc. Vậy nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị của bệnh này thế nào, cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
1Rối loạn cảm xúc là gì?
Rối loạn cảm xúc là hội chứng đặc trưng bởi những thay đổi cảm xúc do những bất thường về tình trạng sức khỏe tâm thần, bất thường về suy nghĩ và tâm trạng.
Rối loạn cảm xúc được định nghĩa là rối loạn tâm lý liên quan đến cảm xúc, người bệnh thường có những cảm xúc không phù hợp với hoàn cảnh. Điều này sẽ gây nên những thay đổi hành vi trong sinh hoạt và lao động.
Hai loại rối loạn cảm xúc hay gặp là:
Rối loạn cảm xúc là những thay đổi cảm xúc không phù hợp với hoàn cảnh
2Nguyên nhân
Có rất nhiều yếu tố có thể dẫn đến rối loạn cảm xúc. Một số nguyên nhân hay gặp có thể kể đến là:
- Các chất trong não: sự thay đổi bất thường các hormone điều chỉnh tâm trạng như serotonin, dopamine sẽ làm ảnh hưởng đến cảm xúc của người bệnh.
- Di truyền: theo ghi nhận những người sống trong gia đình có người mắc các bệnh lý tâm thần có thể gặp rối loạn cảm xúc.
- Nội tiết tố: khi các hormone estrogen và progesterone mất cân bằng có thể gây nên stress, giảm khả năng tập trung, dễ tức giận...
- Sức khỏe kém: khi mắc các bệnh lý liên quan đến suy giáp, ung thư hoặc HIV, người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi không có sức sống. Mặt khác, nếu gặp phải tình trạng cường giáp tế bào thần kinh rất dễ bị kích thích gây nên tăng hoạt động.
- Sử dụng chất kích thích thường xuyên: các chất như cocaine, amphetamine... rất dễ tác động vào hệ thần kinh tăng tiết adrenalin làm cho não bộ dễ kích động.
- Rối loạn tâm lý sau các sang chấn: các sang chấn trong quá khứ có thể để lại những ám ảnh gây nên những phản ứng cảm xúc không thích hợp.
3Triệu chứng
Triệu chứng trầm cảm
Ở giai đoạn trầm cảm, người bệnh sẽ biểu hiện bằng các triệu chứng như:
- Luôn trong tình trạng mệt mỏi, uể oải và thiếu năng lượng.
- Cảm giác tuyệt vọng và buồn bã luôn vây quanh.
- Không còn hứng thú với bất kỳ điều gì trong cuộc sống, kể cả những sở thích.
- Có thể xuất hiện tình trạng ngủ quá nhiều để không tiếp xúc với thế giới hoặc trằn trọc không ngủ.
- Không thể tập trung để làm một việc gì đó cụ thể, các suy nghĩ luôn xáo trộn.
- Xuất hiện hành động hoặc suy nghĩ tự sát hoặc tự hại.
Người bệnh trầm cảm luôn trong trạng thái mệt mỏi, chán nản
Triệu chứng hưng cảm
Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể gặp những rối loạn như:
- Bỗng nhiên xuất hiện những hành động liều lĩnh như chi quá nhiều tiền mua nhiều thứ vô lý, đua xe tốc độ cao, lạm dụng chất kích thích...
- Lúc nào cũng tràn đầy năng lượng, phấn chấn, vui vẻ quá mức.
- Xuất hiện những ý nghĩ hoang tưởng (ý nghĩ xuất phát từ những niềm tin sai sự thật).
- Luôn trong tình trạng bồn chồn, thấp thỏm, không thể ngồi yên.
- Nói nhanh, tư duy phi tán (tư duy nhanh không dừng ở một ý nào cả, không thể nắm bắt được vấn đề).
Cùng với trầm cảm, hưng cảm là triệu chứng hình thành nên rối loạn lưỡng cực
4Biến chứng nguy hiểm
Rối loạn cảm xúc nếu không được điều trị đúng và kịp thời có thể gây nên những biến chứng như:
- Người bệnh lạm dụng các chất gây nghiện dẫn đến những hành vi quá khích, ảnh hưởng đến những người xung quanh.
- Hệ tim mạch hoạt động quá mức gây ra các bệnh lý tim mạch như nhịp tim nhanh, rối loạn nhịp tim...
- Bệnh khiến người bệnh ở lì một chỗ có thể gây ra béo phì.
- Xuất hiện hành vi tự hại bản thân hoặc ý nghĩ và hành vi tự sát.[2]
Rối loạn cảm xúc có thể làm xuất hiện hành vi tự hại
5Cách chẩn đoán
Chẩn đoán rối loạn cảm xúc chủ yếu dựa vào lâm sàng. Một số phương pháp chẩn đoán được áp dụng là:
- Hỏi bệnh sử: bác sĩ sẽ đánh giá người bệnh dựa trên các khía cạnh như các dấu hiệu, tiền sử mắc bệnh, tiền sử sử dụng thuốc, tiền sử gia đình và các biểu hiện bên ngoài để hướng tới chẩn đoán.
- Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ DSM-5: dựa vào các tiêu chuẩn chẩn đoán được đề cập ở cẩm nang để chẩn đoán những rối loạn mà người bệnh gặp phải.
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Rối loạn cảm xúc là một trong những tình trạng thường bị người bệnh bỏ qua. Tuy nhiên, khi gặp các dấu hiệu sau, bạn nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:
- Các hành vi hay cảm xúc của bạn ảnh hưởng nhiều đến các mối quan hệ trong gia đình cũng như xã hội.
- Người bệnh bắt buộc phải sử dụng các chất kích thích để điều chỉnh tâm trạng.
- Xuất hiện hành vi tự hại hoặc hành vi và ý nghĩ tự sát.[3]
Nơi khám chữa rối loạn cảm xúc
Hãy đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám tâm lý uy tín hoặc chuyên khoa sức khỏe tâm thần của các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cơ sở 1, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương...
- Tại Hà Nội: Viện sức khỏe tâm thần quốc gia - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội...
7Các phương pháp chữa rối loạn cảm xúc
Tâm lý trị liệu
Các liệu pháp trị liệu giúp cho người bệnh xác định và thay đổi những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi không phù hợp với hoàn cảnh.
Một số liệu pháp hay được sử dụng đó là:
- Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBC): phân tích thay đổi nhận thức để người bệnh thay đổi hành vi.
- Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): là một nhóm nhỏ của CBC giúp người bệnh giảm các hành vi tự hại hoặc tự sát.
- Trò chuyện với bệnh nhân: để giảm những suy nghĩ tiêu cực và giải tỏa cảm xúc của người bệnh.
Điều trị tâm lý là phần quan trọng điều trị gốc rễ vấn đề
Sử dụng thuốc
Thuốc được sử dụng để làm giảm các triệu chứng. Trong các trường hợp rối loạn cảm xúc nặng, thuốc đóng một vai trò quan trọng, hỗ trợ trong thời gian các liệu pháp tâm lý phát huy hiệu quả.
- Thuốc chống trầm cảm: giảm tình trạng mệt mỏi, thiếu năng lượng.
- Thuốc chống loạn thần: sử dụng khi người bệnh xuất hiện những ý nghĩ xa rời thực tế.
- Thuốc điều chỉnh cảm xúc: cân bằng cảm xúc trong trường hợp hưng cảm.
Sử dụng các liệu pháp thay thế
Trong trường hợp các phương pháp điều trị khác không có tác dụng, bác sĩ có thể sử dụng các liệu pháp như:
- Liệu pháp sốc điện (ECT): sử dụng dòng điện ngoại lai tạo ra các cơn co giật hoặc hôn mê ngắn để xóa chức năng tâm thần sai lệch.
- Liệu pháp ánh sáng: mô phỏng ánh sáng tự nhiên tiếp xúc với người bệnh để giữa cơ thể sản sinh các hormone hạnh phúc.
- Kích thích từ xuyên sọ (TMS): dùng các xung từ ngắn để kích thích tế bào thần kinh thay đổi chức năng.
8Biện pháp phòng ngừa
Để giữ một tâm lý khỏe mạnh, tránh mắc những bệnh liên quan đến rối loạn cảm xúc, bạn có thể thực hiện các gợi ý sau:
- Hạn chế sử dụng rượu, bia, cà phê. Đồng thời tránh xa các chất kích thích như cocaine, heroine.
- Tăng cường luyện tập thể dục thể thao để giúp sản sinh ra các hormone hạnh phúc.
- Ngủ đủ giấc để giữ cho tinh thần thoải mái.
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, tăng cường rau xanh và hoa quả.
- Cởi mở chia sẻ những suy nghĩ và khó khăn của mình với người thân, bạn bè hoặc bác sĩ tâm lý.
- Dành thời gian trong ngày cho những điều khiến bạn cảm thấy vui vẻ.
- Viết nhật ký để giải tỏa tâm trạng.
- Học một số bài tập thiền định hoặc yoga để ổn định tâm trạng.
Học thiền định để điều hòa tâm trạng
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về rối loạn cảm xúc, đặc biệt là các dấu hiệu nhận biết cũng như các biện pháp giúp cho sức khỏe tinh thần tốt hơn. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
