Viêm da: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm da là tình trạng da bị kích ứng gây ra các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa ngáy, sưng, đau rát, khô da, và bong tróc. Một số loại viêm da phổ biến bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dị ứng, viêm da cơ địa, và vẩy nến. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng viêm da qua bài viết sau.

1Viêm da là gì?

Viêm da là bệnh thường gặp ở da, gây ra các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa, sưng, đau rát, khô da và bong tróc. Bệnh được chia làm nhiều dạng với nhiều nguyên nhân khác nhau.

Viêm da cơ địa (chàm)

Viêm da cơ địa (còn gọi là chàm thể tạng): Là một bệnh lý viêm da mạn tính gây ngứa ngáy, khô da và bong tróc vảy. Bệnh thường khởi phát lúc nhỏ và có thể kéo dài suốt đời, với các đợt bùng phát và thuyên giảm xen kẽ.

Viêm da cơ địa gây khô da, ngứa, bong tróc da

Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là phản ứng của da khi tiếp xúc với một chất gây kích ứng hoặc dị ứng. Gây phát ban, thường kèm theo sưng, ngứa và khó chịu.

Có hai loại viêm da tiếp xúc:

Viêm da tiếp xúc dị ứng: Xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với một chất thường vô hại với người khác. Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm niken (trong trang sức), thuốc nhuộm tóc, cao su, nước hoa và một số thành phần trong mỹ phẩm. Chỉ cần một lượng nhỏ chất gây dị ứng cũng có thể gây ra phản ứng ở những người nhạy cảm.

Viêm da tiếp xúc kích ứng: Xảy ra khi da tiếp xúc với một chất gây kích ứng mạnh. Bất kỳ ai cũng có thể bị viêm da tiếp xúc kích ứng nếu tiếp xúc với chất kích ứng mạnh và thường xuyên. Các chất gây kích ứng thường gặp bao gồm xà phòng, nước rửa chén, chất tẩy rửa, bụi.

Tổ đỉa

Chàm tổ đỉa (hay còn gọi là viêm da chàm khô) là một dạng eczema đặc trưng bởi các mụn nước nhỏ, ngứa ngáy, thường xuất hiện ở lòng bàn tay, rìa ngón tay, lòng bàn chân và rìa ngón chân. Da ở vùng bị tổn thương cũng có thể bị khô, nứt nẻ và bong tróc.

Mụn nước nhỏ li ti là dấu hiệu đặc trưng của tổ đỉa

Viêm da thần kinh

Viêm da thần kinh là tình trạng viêm da mãn tính gây ngứa dữ dội, khiến người bệnh gãi nhiều. Dù không nguy hiểm nhưng viêm da thần kinh gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Chàm đồng tiền

Chàm đồng tiền hay còn gọi là viêm da dạng đồng xu, là một dạng eczema mãn tính, đặc trưng bởi các mảng da viêm hình tròn hoặc bầu dục, có hình dạng đồng tiền gây ngứa dữ dội, có thể rỉ dịch, đóng vảy, gây đau. Chàm đồng tiền có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng thường tái phát nhiều lần.

Chàm đồng tiền có dạng hình đồng xu hình tròn hoặc bầu dục

Viêm da quanh miệng

Viêm da quanh miệng thường xuất hiện ở vùng da xung quanh miệng. Phát ban thường có dạng các nốt mụn nhỏ, đỏ, đôi khi có vảy hoặc đóng vảy tiết, gây ngứa hoặc nóng rát. Mặc dù dễ bị nhầm lẫn với mụn trứng cá, nhưng viêm da quanh miệng có những đặc điểm riêng biệt. Trong một số trường hợp, phát ban có thể lan rộng đến vùng da quanh mũi và mắt, một số trường hợp ít gặp ở vùng sinh dục.

Viêm da tiết bã nhờn (gàu)

Viêm da tiết bã là một bệnh lý da phổ biến, không lây nhiễm, gây ra các mảng da đỏ, ngứa, có vảy. Ở người lớn và trẻ vị thành niên, viêm da tiết bã trên da đầu thường được gọi là "gàu". Ở trẻ sơ sinh, gọi là "cứt trâu".

Bệnh thường xuất hiện ở những vùng da có nhiều tuyến dầu, bao gồm:

• Da đầu: Gàu hoặc cứt trâu.
• Khuôn mặt: Đặc biệt là vùng trán, lông mày, hai bên mũi, sau tai.
• Thân mình: Ngực, lưng trên, nếp gấp dưới ngực, nếp gấp bẹn, và rốn.
• Tay và chân: Nếp gấp khuỷu tay, nếp gấp đầu gối.[1][2]

Viêm da tiết bã ở trẻ em

2Nguyên nhân gây viêm da

• Viêm da thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố như: hệ miễn dịch, di truyền, môi trường và tiếp xúc với các chất kích thích.
• Hệ miễn dịch: phản ứng quá mức với các chất kích thích hoặc dị ứng, gây viêm da. Đây là trường hợp thường gặp ở viêm da dị ứng.
• Di truyền: Nguy cơ mắc viêm da cao hơn nếu gia đình có người mắc bệnh này. Một số gen liên quan đến việc sản xuất protein bảo vệ da cũng có thể là tác nhân gây bệnh.
• Môi trường: Các yếu tố môi trường như khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hương liệu trong mỹ phẩm có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, khiến da dễ bị viêm.
• Tiếp xúc: Một số loại viêm da do tiếp xúc trực tiếp với chất kích thích, ví dụ như viêm da quanh miệng có thể do kem đánh răng chứa fluoride.
• Người bị viêm da cũng có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh lý như: Mất ngủ, trầm cảm, lo âu, hen suyễn, dị ứng.[1][3]

Viêm da do nhiều nguyên nhân gây nên

3Triệu chứng viêm da thường gặp

Triệu chứng của viêm da rất đa dạng, tùy thuộc vào loại viêm da và cơ địa của mỗi người. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Ngứa: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của viêm da. Cơn ngứa có thể từ nhẹ đến dữ dội, gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Nổi mẩn đỏ: Vùng da bị viêm thường đỏ ửng, có thể lan rộng hoặc khu trú tại một vùng nhỏ.
• Sưng: Da có thể sưng lên, đặc biệt là ở vùng bị viêm nặng.
• Nóng rát: Cảm giác nóng rát hoặc châm chích ở vùng da bị viêm.
• Khô da: Da bị viêm thường khô ráp, bong tróc.
• Mụn nước: Một số loại viêm da có thể gây ra mụn nước, chứa đầy dịch trong hoặc đục.
• Vảy: Da có thể bong tróc thành vảy nhỏ hoặc lớn.
• Nứt nẻ da: Da khô và viêm có thể bị nứt nẻ, gây đau và chảy máu.
• Đóng vảy tiết: Vùng da bị viêm có thể tiết dịch vàng, đóng vảy.[1][2]

4Chẩn đoán viêm da

Bác sĩ sẽ đánh giá vùng da bị tổn thương thông qua thăm khám lâm sàng. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ viêm da, bác sĩ có thể sẽ chỉ định các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, bệnh lý tự miễn hoặc các vấn đề sức khỏe khác có thể liên quan đến viêm da.
• Sinh thiết da: Trong trường hợp viêm da khó chẩn đoán hoặc nghi ngờ ung thư da, bác sĩ có thể lấy một mẫu nhỏ da để kiểm tra dưới kính hiển vi. Xét nghiệm này giúp phân biệt các loại viêm da và xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.
• Xét nghiệm dị ứng: Nếu nghi ngờ viêm da dị ứng, bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm dị ứng để xác định chất gây dị ứng cụ thể. Có hai loại xét nghiệm dị ứng thường được sử dụng là test lẩy da (prick test) và test áp da (patch test).

Test lẩy da để tìm các nguyên nhân gây viêm

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Khi có các dấu hiệu sau:

Viêm da thường có thể được điều trị tại nhà. Tuy nhiên, bạn nên đi khám bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Cơn ngứa dữ dội, gây khó chịu và mất ngủ.
• Viêm da không thuyên giảm sau khi điều trị tại nhà.
• Viêm da lan rộng, sưng phù.
• Xuất hiện các triệu chứng nhiễm trùng như sưng, nóng, đỏ, đau, chảy mủ.

Nơi khám chữa bệnh viêm da

Khi xuất hiện các dấu hiệu viêm da cần khi khám bác sĩ, bạn có thể đến các cơ sở y tế khám chữa bệnh có chuyên khoa Da liễu tại địa phương. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện uy tín dưới đây:

• Tại TP.HCM: Bệnh viện da liễu TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân Gia Định...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung ương Hà Nội, Bệnh viện Da liễu Hà Nội, Khoa Da liễu Bệnh viện Bạch Mai…

6Điều trị viêm da

Điều trị tại nhà

Tránh các tác nhân gây kích ứng: Như xà phòng, mỹ phẩm, nước hoa, hóa chất, và các chất tẩy rửa.

• Dưỡng ẩm da thường xuyên: Sử dụng kem dưỡng ẩm không mùi, không chứa cồn.
• Chườm lạnh: Giúp giảm ngứa và sưng.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát: Tránh cọ xát vào vùng da bị viêm.
• Cắt ngắn móng tay: Để tránh gãi ngứa làm tổn thương da.
• Tắm nước mát: Tránh tắm nước nóng vì nước nóng có thể làm khô da.

Thuốc

• Kem bôi corticosteroid: Giúp giảm viêm và ngứa.
• Thuốc kháng histamine: Giúp giảm ngứa.
• Thuốc ức chế calcineurin: Ức chế hệ miễn dịch, dùng cho viêm da cơ địa.
• Kháng sinh: Dùng cho viêm da do nhiễm khuẩn.
• Thuốc chống nấm: Dùng cho viêm da do nhiễm nấm.
• Retinoid: Dùng cho viêm da tiết bã và vẩy nến.
• Liệu pháp ánh sáng: Dùng cho viêm da vẩy nến và một số loại viêm da khác.[1][3]

7Biện pháp phòng ngừa viêm da

Chăm sóc da khi bị viêm da: Việc chăm sóc da đúng cách có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa bùng phát viêm da. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

Dưỡng ẩm

• Thoa kem dưỡng ẩm ít nhất hai lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi tắm hoặc rửa tay.
• Lựa chọn kem dưỡng ẩm phù hợp với làn da, không mùi, không chứa cồn và các chất gây kích ứng.
• Kem, thuốc mỡ, bơ hạt mỡ hoặc lotion dưỡng ẩm dịu nhẹ đều là những lựa chọn tốt
• Với trẻ sơ sinh, thoa dầu khoáng có thể giúp ngăn ngừa viêm da cơ địa.

Tắm rửa

• Tắm nước ấm trong khoảng 10 phút. Tránh tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh, vì có thể làm khô và kích ứng da.
• Sử dụng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa xà phòng, không màu, không mùi và không chứa cồn. Trẻ nhỏ có thể chỉ cần tắm bằng nước ấm.
• Lau khô người bằng khăn mềm, thấm nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh. Thoa kem dưỡng ẩm ngay sau khi tắm, tốt nhất là trong vòng 3 phút, khi da còn ẩm.

Tắm rửa bằng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa cồn, xà phòng để tránh gây kích ứng

Tránh các tác nhân gây dị ứng

• Việc xác định và tránh các yếu tố kích thích là rất quan trọng để kiểm soát viêm da dị ứng. Một số tác nhân thường gặp bao gồm:
• Môi trường: Vải len, nhiệt độ cao, mồ hôi, khói thuốc lá, không khí lạnh và khô, bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc, phấn hoa.
• Hóa chất: Xà phòng, chất tẩy rửa, mỹ phẩm, nước hoa có chứa hương liệu và chất tạo màu.
• Thực phẩm: Một số thực phẩm dễ gây dị ứng đặc biệt ở trẻ nhỏ như trứng và sữa bò
• Tình trạng da: Da khô, nhiễm trùng da.
• Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm bùng phát hoặc nặng thêm triệu chứng viêm da dị ứng.

Biện pháp phòng ngừa cho từng loại viêm da

• Viêm da tiếp xúc: Tránh tiếp xúc với các chất gây kích ứng hoặc dị ứng.
• Viêm da dị ứng: Tránh các tác nhân gây dị ứng như bụi, phấn hoa, lông động vật.
• Viêm da cơ địa: Dưỡng ẩm da thường xuyên, tránh gãi.
• Viêm da tiết bã: Giữ da sạch sẽ, khô thoáng.[3]

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm kiến thức về các nguyên nhân có thể gây viêm da và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả. Hãy chia sẻ thông tin này đến với những người thân và bạn bè xung quanh nhé!