Bị nhiễm giun sán: Nguyên nhân, triệu chứng và cách tẩy giun

Giun sán là loài hay ký sinh tại ruột người và động vật. Nếu không được chẩn đoán và chữa trị kịp thời, giun sán có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách tẩy giun đối với bệnh giun sán này nhé!

1Bệnh giun sán là gì?

Tên gọi khác: giun ký sinh, sán ký sinh, sán lãi.

Giun sán là thuật ngữ chỉ về những sinh vật đa bào lớn, mà khi trưởng thành thường có thể nhìn thấy được bằng mắt thường, sống ký sinh trong cơ thể con người và động vật (gia súc, gia cầm, vật nuôi).

Giun sán có thể ký sinh ở nhiều cơ quan nhưng chủ yếu là ruột. Các loại giun sán khác nhau có sự nhạy cảm với thuốc khác nhau. Vì vậy cần xét nghiệm xem cơ thể nhiễm giun sán nào để lựa chọn thuốc điều trị phù hợp.

Giun sán có thể ký sinh ở nhiều cơ quan nhưng chủ yếu là ruột

2Các loại giun thường gặp

Các loại giun thường được tìm thấy hay ký sinh trong cơ thể người bao gồm giun đũa, giun móc, giun tóc và giun kim.

Giun đũa

Giun đũa có sự khác biệt với nhau về kích thước, giun cái dài khoảng 20 - 25cm và giun đực dài khoảng 15 - 17cm khi trường thành. Giun có màu hồng hoặc trắng, thon và nhọn dần ở phía đầu và đuôi.

Giun đũa thường sẽ đẻ trứng trong đất và nước bị nhiễm phân. Con người bị nhiễm giun đũa qua đường ăn uống khi dùng qua các loại thực phẩm như rau củ hay động vật được nuôi trồng bằng các loại đất và nước nói trên.

Giun đũa không thể bị lây truyền trực tiếp từ người sang người. Khi con người ăn phải thực phẩm có chứa trứng giun sẽ mất tầm 5 - 14 ngày sẽ có biểu hiện của tình trạng nhiễm giun.

Giun đũa có màu hồng nhạt, thon và nhọn ở phía đầu và đuôi

Giun móc

Màu sắc của giun móc sẽ phụ thuộc vào lượng máu trong cơ thể của chúng. Lượng máu càng nhiều sẽ có màu hồng hay đỏ nâu và nếu không sẽ có màu trắng sữa. Giun móc có kích thước dao động từ 8 đến 11mm với con đực và 10 đến 13mm với con cái.

Trong miệng giun móc có 2 cặp răng hình móc đối xứng nhau để chúng có thể cắn chặt vào niêm mạc tá tràng nhằm hút máu. Giun móc có thể có tuổi thọ lên đến 4 - 5 năm ký sinh trong người của bệnh nhân nếu không được điều trị.

Giun móc có thể được lây nhiễm qua da, niêm mạc hay khi ăn uống. Bệnh thường gặp ở những bệnh nhân có công việc phải tiếp xúc nhiều với đất nhiễm phân.

• Đối với lây nhiễm qua da: Có thể mất 42 - 45 ngày để ấu trùng giun móc xâm nhập từ da, di chuyển lên tim, phổi và đi ngược trở lại đường tiêu hóa.
• Đối với lây nhiễm qua ăn uống: Ấu trùng sau khi theo thức ăn trôi xuống ống tiêu hóa sẽ nằm im và phát triển tại tá tràng hoặc ruột non.

Màu sắc của giun móc sẽ phụ thuộc vào lượng máu trong cơ thể

Giun tóc

Giun tóc có cấu tạo 2 phần, phần đầu dài gấp 2 lần phần thân, phần thân phình to và nhọn dần về dưới. Giun có màu hồng nhạt hay màu trắng sữa. Giun đực dài từ 30 - 45mm và giun cái dài khoảng 30 - 50mm.

Loài này sống phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, vùng nông thôn và tập quán sinh hoạt còn lạc hậu, kém vệ sinh. Đặc biệt, người có thói quen dùng phân chưa qua xử lý bón cho cây trồng có nguy cơ nhiễm giun tóc cao hơn rất nhiều.

Giun tóc cũng lây lan qua đường ăn uống, con người thường ăn phải những thực phẩm được bón phân chưa qua xử lý có ấu trùng của chúng đang trong giai đoạn trưởng thành. Người bị nhiễm giun móc có thời gian ủ bệnh và có biểu hiện bệnh ở phổi mất khoảng 5 - 14 ngày.

Giun tóc có thể dài đến 50mm

Giun kim

Giun kim có phần đầu phình ra, vỏ có khía. Loài này chỉ có màu trắng sữa. Giun cái có chiều dài 9 - 12mm đuôi dài, nhọn, còn giun đực có gai sinh dục, đuôi con với chiều dài cơ thể chỉ 2 - 5mm.

Giun kim thích làm ổ trong cơ thể con người và đặc biệt là trẻ em. Giun kim có thể lây truyền khi ăn uống có nhiễm trứng giun hoặc khi con người dùng tay gãi hậu môn có trứng giun kim rồi bốc thức ăn, nước uống và ăn chung với người khác. Ngoài ra, giun kim cũng lây truyền bằng cách phát triển thành ấu trùng ở hậu môn và di chuyển lên trực tràng khi trưởng thành.

Giun kim thường gặp ở trẻ em

3 Nguyên nhân

Một số nguyên nhân phổ biến của việc nhiễm giun sán bao gồm

• Thường do thói quen ăn uống: ăn nhiều rau sống, hải sản, thịt tái, ăn thức ăn không sạch hay nấu chưa chín, uống nước chưa đun sôi, ăn các loại rau quả chưa được rửa sạch.
• Môi trường ô nhiễm, nguồn nước không vệ sinh, sinh hoạt hàng ngày tiếp xúc trực tiếp với môi trường đất, nguồn không khí bị ô nhiễm, tay bẩn.
• Nuôi thú cưng (chó, mèo) dẫn đến bị nhiễm ấu trùng giun sán từ vật nuôi, đặc biệt là ấu trùng giun đũa chó (sán chó).
• Không giữ vệ sinh cho trẻ: hay đưa đồ chơi bẩn vào miệng, cầm nắm thức ăn, không rửa tay sau khi đi vệ sinh.
• Tùy theo vùng miền dễ gặp các loại giun sán khác nhau, do thói quen ăn tiết canh nên thường bị sán lợn gạo.

Ăn uống kém vệ sinh là nguyên nhân phổ biến của việc nhiễm giun sán

4 Dấu hiệu nhận biết nhiễm giun sán

Khi nhiễm giun sán, người bệnh sẽ sớm có các triệu chứng của sự rối loạn tiêu hóa và một số biểu hiện khác như sau:

• Tiêu chảy hoặc táo bón.
• Đau bụng vùng rốn, đau liên tục tái đi tái lại.
• Đi cầu có lẫn giun sán.
• Người nhiễm giun kim thường bị ngứa ở vùng hậu môn mỗi buổi tối muộn, đặc biệt là trẻ em.
• Tiêu chảy, phân lúc đặc lúc lỏng.
• Trẻ con nhiễm giun sẽ biếng ăn, khó chịu, hay quấy khóc không chịu ngủ.
• Thiếu vitamin và khoáng chất.
• Thiếu máu, đi cầu ra máu.

Bị nhiễm giun sán sẽ có dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa

5 Biến chứng nguy hiểm

Nếu nặng hơn, người bệnh sẽ trở nên suy nhược, suy dinh dưỡng, thiếu máu, nhược sắc…Khi mắc giun sán, sức đề kháng yếu đi có thể tạo thuận lợi để phát triển sang một số biến chứng khác thường thấy như:

• Thiếu vitamin.
• Sốt lạnh run.
• Kiết lỵ.
• Tắc ruột.
• Lồng ruột.
• Xuất huyết tiêu hóa.
• Viêm phúc mạc.
• Tắc ống mật.
• Nhiễm trùng ống dẫn mật.
• Viêm tụy.
• Xơ gan.
• U hoặc áp xe gan. [1]

6 Cách chẩn đoán

Khi bị nhiễm giun sán, thường có 2 cách được sử dụng để phát hiện bệnh đó là:

• Xét nghiệm máu: Giúp phát hiện ra ký sinh trùng giun sán tồn tại trong máu của người bệnh. Nếu bị nhiễm giun, kết quả cho ra là dương tính với kháng thể ký sinh trùng.
• Xét nghiệm phân: Xét nghiệm này giúp tìm thấy trứng giun có trong phân.

Xét nghiệm phân giúp tìm thấy trứng giun có trong phân

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu các dấu hiệu bệnh như sau:

• Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy hoặc táo bón, đau bụng quanh rốn thường xuyên, đi cầu hoặc ói ra giun.
• Người nhiễm giun kim thường bị ngứa ở vùng hậu môn mỗi buổi tối muộn.
• Tiêu chảy, phân lúc đặc lúc lỏng.
• Có biểu hiện suy nhược, thiếu chất.

Nơi khám chữa bệnh giun sán

Khi nhận thấy các triệu chứng trên, bạn có thể đến các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược, Bệnh viện Gia Định, Bệnh viện Nhiệt Đới.
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện E, Bệnh viện Đại học Y, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

8 Các phương pháp chữa bệnh giun sán

Khi điều trị giun sán, nguyên tắc ưu tiên đó là lựa chọn một loại thuốc tẩy giun có tác dụng trên nhiều loại giun, ít gây độc cho cơ thể người và uống ít liều nhất có thể.

Một số loại thuốc thường được dùng khi điều trị bệnh này đó là Mebendazole, Praziquantel, Albendazole, Ivermectin… được hướng dẫn sử dụng một cách cẩn thận bởi bác sĩ chuyên khoa.

9 Biện pháp phòng ngừa

Tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng ở trẻ em và người lớn. Sử dụng các loại thuốc tẩy giun theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Giữ vệ sinh cá nhân như cắt móng tay, móng chân ngắn, sạch sẽ. Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Vệ sinh môi trường xung quanh, không phóng uế bừa bãi.
• Thói quen ăn uống vệ sinh: Nên ăn chín, uống sôi, rau sống cần rửa thật kỹ và sạch trước khi ăn.
• Dùng đồ bảo hộ: Khi tiếp xúc với đất ẩm cần đi giày, dép, găng tay để tránh tiếp xúc trực tiếp.

Tập thói quen ăn uống vệ sinh để tránh bị nhiễm giun sán

Giun sán là bệnh phổ biến ở nước ta, bệnh nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Do vậy song song với việc dùng thuốc điều trị giun sán thì cần giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường thật tốt, kết hợp với thói quen ăn uống hợp lý, an toàn. Nếu thấy bài viết này bổ ích, bạn hãy chia sẻ nó đến bạn bè và người thân xung quanh mình nhé!