Bệnh giun đũa chó mèo (Toxocariasis): Triệu chứng và cách điều trị

Giun đũa chó mèo là bệnh thường xuất phát từ chó hoặc mèo và lây nhiễm cho người bệnh khi ăn thịt động vật mắc bệnh hoặc tiếp xúc với trứng ấu trùng trong đất và nước. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa bệnh giun đũa chó mèo qua bài viết dưới đây nhé!

1Giun đũa chó mèo là gì?

Giun đũa chó mèo là bệnh do giun đũa ký sinh ở cơ thể động vật và gây ảnh hưởng đến cơ thể của chúng. Ấu trùng thường tồn tại ở ruột chó hoặc mèo. Sau đó, ấu trùng theo phân thải ra ngoài. Chính do nguyên nhân này, đường lây của bệnh có hai dạng là ăn trực tiếp nội tạng của động vật bị bệnh hoặc tiếp xúc với ấu trùng qua phân của động vật bệnh.

Bệnh có thể ảnh hưởng đến tất cả mọi người nhưng trẻ em hoặc những người nuôi chó, mèo có nguy cơ cao hơn bị mắc bệnh.

Khi ấu trùng xâm nhập vào cơ thể người có thể ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan nhưng gan và phổi là hai cơ quan chịu tác động nặng nề nhất. Bình thường, bệnh có thể không xuất hiện triệu chứng nhưng nếu không được điều trị thì có thể gây ra những biến chứng nặng nề.[1]

Giun đũa chó mèo là tình trạng bệnh gây nên bởi giun đũa ký sinh trong ruột chó hoặc mèo

2Giun đũa chó mèo có lây không?

Giun đũa chó mèo không thể lây trực tiếp từ người sang người. Bệnh có những phương thức lây truyền như:

• Ăn nội tạng và ruột của động vật bị bệnh chưa được chế biến kỹ.
• Ăn rau sống có chứa ấu trùng.
• Uống nước lã không đun sôi có chứa ấu trùng.
• Trẻ em hay nghịch đất và cát cho tay bẩn lên miệng.
• Người nuôi chó, mèo thường xuyên chăm sóc những không rửa tay sạch sẽ.

Giun đũa chó mèo lây qua đường phân - miệng

3Nguyên nhân

Bình thường, giun đũa tồn tại ở ruột của động vật gây bệnh. Tại đây, giun sẽ sinh sôi nảy nở và sản sinh ra ấu trùng. Ấu trùng sẽ theo phân thải ra ngoài và phát triển trong môi trường 2 - 3 ngày. Đặc biệt, chúng có thể tồn tại ở môi trường bên ngoài 2 năm.

Ấu trùng này tồn tại trong đất, cát có thể bám vào rau, thức ăn, nước hoặc tay bị dính bẩn khi ôm ấp, tiếp xúc với chó mèo… thì trứng giun hoặc ấu trùng sẽ xâm nhập vào cơ thể người bệnh. Khi trứng lọt vào ruột người sẽ nở thành ấu trùng. Ấu trùng theo đường máu chu du đến các nội tạng như mắt, gan, phổi, não… và gây bệnh tại các vị trí này.

4Triệu chứng

Tùy theo vị trí mà giun đũa chó mèo gây bệnh, người bệnh có thể chia các triệu chứng thành 4 thể như:

Thể thông thường

Ở thể này các triệu chứng xuất hiện toàn thân nhưng không rầm rộ như:

• Ngứa, nổi mẩn: bệnh gây xuất hiện những nốt mẩn đỏ, phát ban toàn thân gây nên cảm giác ngứa.
• Đau đầu: cảm giác đau đầu âm ỉ, gây phiền phức cho người bệnh.
• Đau bụng: xuất hiện tình trạng đau bụng âm ỉ, khó chịu cả ngày.
• Ho: xuất hiện tình trạng ho có đờm màu trắng.
• Rối loạn giấc ngủ: người bệnh trằn trọc khó đi vào giấc ngủ.
• Rối loạn hành vi: người bệnh mệt mỏi, hay cáu gắt.

Nổi mẩn, ngứa là triệu chứng có thể gặp ở thể thông thường

Thể ấu trùng di chuyển ở mắt

Đây là thể ít gặp. Khi ấu trùng di chuyển và gây bệnh lên mắt sẽ gây nên những dấu hiệu (thường chỉ ở một bên mắt) như:

• Thay đổi thị lực: ký sinh trùng làm tổn thương các cấu trúc như kết mạc, giác mạc gây ra giảm thị lực, có thể nhìn thấy những chấm màu đen khi nhìn một sự vật nào đó, nặng hơn có thể dẫn tới mù hoàn toàn.
• U hạt: xuất hiện những u nhú như mụn cơm ở vùng cực sau hoặc vùng mi mắt.
• Viêm nội nhãn: khi ký sinh trùng xâm nhập sâu trong mắt gây nên tình trạng đỏ mắt, nhức mắt, sưng nề vùng mắt.
• Việc ký sinh trùng xâm nhập vào mắt có thể gây tổn thương võng mạc, viêm kết mạc, viêm màng bồ đào.

Giun đũa chó mèo có thể gây nên tình trạng viêm màng bồ đào

Thể ấu trùng di chuyển nội tạng

Đây là thể hay gặp ở trẻ dưới 7 tuổi. Lúc này, ký sinh trùng sẽ di chuyển vào các cơ quan như tim, phổi hoặc gan. Tùy theo cơ quan mà nó gây bệnh có thể gây ra những triệu chứng tương ứng như:

• Cơ quan xâm nhập là gan: đau âm ỉ vùng mạn sườn phải, gan to, xuất hiện tiêu chảy và nôn.
• Cơ quan xâm nhập là phổi: xuất hiện các đặc điểm của hen phế quản như ho, khó thở, khò khè.
• Cơ quan xâm nhập là tim: đau ngực âm ỉ, đôi khi nổi lên thành cơn, mệt mỏi, sụt cân, sốt.

Thể ấu trùng di chuyển đến hệ thần kinh

Đây là thể nguy hiểm nhất do ký sinh trùng ảnh hưởng tới não bộ. Các triệu chứng biểu hiện không đặc hiệu nên khó nhận biết. Một số dấu hiệu có thể nhận biết như:

• Sốt: có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao.
• Đau đầu dữ dội.
• Xuất hiện cơn co giật.

5Biến chứng nguy hiểm

Bệnh hiếm khi gây những biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp có thể dẫn đến tình trạng:

• Nếu không điều trị kịp thời có thể mất thị lực hoàn toàn.
• Khó thở có thể dẫn tới suy hô hấp.
• Có thể dẫn tới suy gan.[2]

6Cách chẩn đoán

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi các dấu hiệu lâm sàng liên quan đến tổn thương các cơ quan như mắt, tim, phổi, đồng thời đánh giá mức độ nặng của các triệu chứng.

Sau khi xác định các đặc điểm, bác sĩ tiến hành khai thác tiền sử tiếp xúc chó mèo, thói quen sinh hoạt để đánh giá nguy cơ tiếp xúc với động vật gây bệnh.

Xét nghiệm cận lâm sàng

Để chẩn đoán đúng căn nguyên gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm như:

• Xét nghiệm máu: phát hiện chính xác vi khuẩn bằng việc phát hiện kháng kháng nguyên thông qua xét nghiệm ELISA (phát hiện sự có mặt của những kháng thể hay kháng nguyên trong mẫu phục vụ chẩn đoán bệnh lý). Ngoài ra còn có các xét nghiệm số lượng bạch cầu, máu lắng hoặc protein C phản ứng (CRP) để đánh giá tình trạng viêm.
• Xét nghiệm phân: loại trừ các căn nguyên ký sinh trùng khác có những triệu chứng tương tự.

Dựa vào lâm sàng gợi ý thể bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm liên quan như:

• X-quang phổi: phát hiện những tổn thương phổi.
• Chẩn đoán hình ảnh: cắt lớp vi tính (CT scan), cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm để phát hiện những tổn thương các cơ quan như phổi, gan, não...
• Soi đáy mắt: phát hiện những tổn thương ở mắt.

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Do thời gian đầu khi mới nhiễm ký sinh trùng thường ít có triệu chứng đặc hiệu nên khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào sau đây, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:

• Sốt cao trên 38,5 độ C.
• Ho, khó thở, thở khò khè.
• Xuất hiện đau bụng dữ dội.
• Mắt đỏ, đau, chảy dịch, suy giảm thị lực hoặc xuất hiện những chớp nháy sáng hoặc điểm đen ở tầm nhìn.
• Xuất hiện mẩn toàn thân.

Khi xuất hiện đau bụng dữ dội nên đến các cơ sở y tế

Nơi khám chữa giun đũa chó mèo

Khi xuất hiện những dấu hiệu của bệnh giun đũa chó mèo, người bệnh nên đến chuyên khoa Truyền nhiễm hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.

Ngoài ra, có thể đến các bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và điều trị.

• Tại TP HCM: Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Hùng Vương...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Nhiệt đới Trung Ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y dược Hà Nội...

8Các phương pháp chữa bệnh giun đũa chó mèo

Điều trị triệu chứng

Tùy thuộc vào các triệu chứng gây khó chịu cho người bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị như:

• Ngứa, nổi mẩn: sử dụng các thuốc kháng histamine. Nếu nặng hơn có thể được chỉ định sử dụng corticoid.
• Sốt cao trên 38,5 độ C: sử dụng paracetamol hoặc các thuốc thuộc nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen.
• Sử dụng điều trị hỗ trợ: vitamin và khoáng chất, thuốc bổ gan...
• Trường hợp xuất hiện những biến chứng ở mắt có thể sử dụng ngoại khoa.

Điều trị đặc hiệu

Sử dụng một trong những thuốc đặc hiệu sau để điều trị tiệt trừ kí sinh trùng như:

• Albendazol: được dùng với thể thông thường, thể mắt và thể thần kinh. Lưu ý thuốc không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi hoặc người có tiền sử nhiễm độc tủy xương.
• Thiabendazole: dùng cho tất cả các thể nhưng lưu ý sử dụng với những người suy gan, suy thận, phụ nữ có thai và đang cho con bú.
• Ivermectin: hay dùng cho thể thông thường. Lưu ý cân nhắc sử dụng với trẻ dưới 5 tuổi, phụ nữ có thai và đang cho con bú.

Lưu ý, khi sử dụng thuốc phải có sự chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng để tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

9Biện pháp phòng ngừa nhiễm giun đũa chó mèo

Để ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

Với thú cưng

• Xây dựng môi trường sống của thú cưng sạch sẽ như chuồng luôn sạch sẽ, thay cát và dọn chất thải thường xuyên.
• Các khu vực mà thú cưng hay đi qua như ghế, giường cũng phải được vệ sinh thường xuyên.
• Rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với thú cưng, sau khi chơi đùa, sau khi đi vệ sinh, trước khi nấu ăn.
• Thực hiện ăn chín và uống sôi, hạn chế ăn các loại thức ăn sống.
• Đưa chó, mèo đến kiểm tra ký sinh trùng thường xuyên.

Vệ sinh giường ngủ chó mèo để hạn chế gây bệnh

Với trẻ nhỏ

Trẻ em là đối tượng dễ mắc bệnh nên cần thực hiện tốt những biện pháp sau:

• Vệ sinh sạch sẽ đồ chơi của trẻ.
• Hướng dẫn trẻ rửa tay sạch sẽ.
• Giải thích cho trẻ không nên chạm tay lên mắt, mũi, miệng khi chơi đùa hoặc nghịch đất.

Hướng dẫn trẻ nhỏ rửa tay sạch sẽ để phòng bệnh

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về bệnh giun đũa chó mèo, đặc biệt là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả bệnh này. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!