Viêm phúc mạc: Triệu chứng, biến chứng và cách điều trị

Viêm phúc mạc là tình trạng có thể gặp do các cơ quan trong ổ bụng bị viêm nhưng không được điều trị kịp thời và đúng cách. Làm thế nào để phát hiện sớm bệnh này. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và cách điều trị viêm phúc mạc trong bài viết dưới đây nhé!

1Viêm phúc mạc là gì?

Viêm phúc mạc là tình trạng các vi sinh vật hay gặp như vi khuẩn tấn công và gây viêm ở phúc mạc.

Dựa vào nguồn gốc của căn nguyên, người ta chia thành hai loại:

• Viêm phúc mạc nguyên phát: viêm xuất phát ngay ở vùng phúc mạc, thường gặp ở người mắc bệnh gan hoặc thận.
• Viêm phúc mạc thứ phát: do vi khuẩn từ các vùng khác trong ổ bụng và trong cơ thể xâm nhập vùng phúc mạc.

Người bệnh mắc viêm phúc mạc cần phải được điều trị nhanh chóng và kịp thời để tránh nhiễm trùng nặng lây lan ra khắp cơ thể và dẫn tới tử vong.[2]

Viêm phúc mạc là tình trạng lớp thanh mạc bao quanh ổ bụng bị viêm

2Nguyên nhân gây viêm phúc mạc

Nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng viêm phúc mạc là nhiễm trùng thứ phát sau một đợt viêm tại các cơ quan trong ổ bụng. Một số trường hợp có thể làm vi khuẩn dễ dàng lây lan chính là:

• Viêm ruột thừa gây ra vỡ ruột thừa.
• Thủng ruột trong bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng, viêm túi thừa hoặc viêm ruột.
• Viêm vùng chậu do áp xe buồng trứng bị vỡ.
• Thai ngoài tử cung bị vỡ.

Trường hợp các vi khuẩn có nguồn gốc từ phúc mạc hiếm gặp hơn nhưng có thể xuất hiện trong một số trường hợp như:

• Dịch tích tụ lại ở vùng màng bụng trong các bệnh như suy thận, suy tim, ung thư, xơ gan,...
• Nhiễm trùng do thực hiện điều trị xâm lấn dài ngày như lọc màng bụng hoặc nuôi ăn qua sonde.

Một số nguyên nhân khác gây nên tình trạng này là do một số dịch cơ thể như:

• Dịch mật, dịch tụy bị rò rỉ do viêm túi mật, viêm tụy cấp gây phá hủy mô.
• Axit dạ dày do một vết thủng ở hệ tiêu hóa gây phá hủy mô gây viêm phúc mạc kể cả trường hợp không có vi khuẩn.[3]

Viêm ruột thừa nếu không điều trị thích hợp có thể gây viêm phúc mạc

3Yếu tố nguy cơ gây viêm phúc mạc

Một số yếu tố nguy cơ có thể gây tăng tỷ lệ viêm phúc mạc như:

• Phúc mạc lá thành và phúc mạc lá tạng tách nhau ra xa.
• Mắc một số bệnh lý như xơ gan, viêm ruột thừa, viêm loét dạ dày, viêm túi thừa, bệnh Crohn, viêm tụy.
• Có tiền sử viêm phúc mạc.

4Triệu chứng của viêm phúc mạc

Các triệu chứng thường gặp của viêm phúc mạc có thể kể đến là:

• Đau bụng dữ dội, tăng lên khi chạm vào.
• Bụng có thể cứng như gỗ.
• Bụng sưng to, chứa nhiều dịch.

Nếu viêm phúc mạc do nguyên nhân nhiễm trùng có thể xuất hiện các dấu hiệu như:

• Sốt cao trên 38,5 độ C.
• Nôn và buồn nôn.
• Nhịp tim nhanh.

5Biến chứng nguy hiểm của viêm phúc mạc

Viêm phúc mạc là tình trạng đặc biệt nguy hiểm nếu không điều trị đúng cách và kịp thời có thể gây nên một số biến chứng như:

• Áp xe trong ổ bụng.
• Hoại tử ruột.
• Tắc ruột
• Hội chứng gan - thận, hội chứng não gan: xuất hiện các dấu hiệu liên quan đến gan và thay đổi bất thường ở thận, ở các đối tượng bệnh nhân viêm phúc mạc nhiễm khuẩn nguyên phát trên bệnh lý nền suy gan, suy thận trước đó.
• Nhiễm trùng huyết: các vi khuẩn từ phúc mạc lan ra các tế bào máu dẫn tới nhiễm trùng.
• Sốc nhiễm khuẩn: khi xảy ra nhiễm trùng quá mức, cơ thể mất cân bằng và không thể duy trì huyết động ổn định sẽ dẫn đến sốc.[4]

Viêm phúc mạc có thể gây nên tình trạng hoại tử ruột

6Cách chẩn đoán phát hiện bệnh viêm phúc mạc

Thăm hỏi bệnh

Ban đầu, bác sĩ sẽ đánh giá chỉ số sinh tồn của người bệnh bao gồm mạch, nhịp thở, nhiệt độ, huyết áp xem có bất thường không. Nếu xuất hiện bất thường sẽ tiến hành kiểm soát những chỉ số này.

Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám vùng bụng bị đau, đánh giá chất nôn nếu bệnh nhân nôn ở thời điểm thăm khám, đánh giá tràn dịch đa màng như màng ngoài tim, màng phổi, màng bụng nếu có xuất hiện.

Ngoài ra, bệnh nhân sẽ được khai thác các tiền sử liên quan đến lọc màng bụng hoặc các phương pháp điều trị có can thiệp vào màng bụng, tiền căn bệnh lý gan thận kèm theo.

Bác sĩ tiến hành đánh giá chỉ số sinh tồn của người bệnh

Xét nghiệm

Dựa vào những triệu chứng đã có, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán chính xác nguyên nhân như:

• Xét nghiệm máu: đánh giá chỉ số viêm qua số lượng bạch cầu tăng hoặc chỉ số CRP, cấy máu để xác định vi khuẩn gây bệnh để hướng tới dùng kháng sinh phù hợp.
• Chẩn đoán hình ảnh: các phương pháp như siêu âm, cắt lớp vi tính (CT-scanner), cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá các tổn thương của các cơ quan trong ổ bụng.
• Cấy dịch ổ bụng: khi xuất hiện tình trạng cổ trướng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm dịch ổ bụng để tìm ra căn nguyên gây viêm phúc mạc.[4]

Siêu âm là xét nghiệm cần thiết đánh giá cấu trúc trong ổ bụng

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Viêm phúc mạc là một tình trạng đặc biệt nguy hiểm. Chính vì vậy, khi xuất hiện những dấu hiệu sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Đau bụng dữ dội, không có tư thế giảm đau, đau không giảm theo thời gian.
• Xuất hiện cảm giác chướng bụng.
• Khi sờ vào bụng thấy bụng cứng như gỗ.
• Sốt cao trên 38,5 độ C.
• Nôn nhiều, nôn tất cả những thứ vừa ăn ra ngoài.

Khi xuất hiện nôn nhiều, liên tục nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám

Nơi khám và điều trị khi bị viêm phúc mạc

Khi xuất hiện những dấu hiệu viêm phúc mạc, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện E, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Thanh Nhàn.

8Cách điều trị viêm phúc mạc

Sử dụng thuốc kháng sinh

Trong khi đợi kết quả kháng sinh đồ (cấy máu hoặc xét nghiệm dịch ổ bụng), bác sĩ sẽ dùng kháng sinh phổ rộng truyền tĩnh mạch để tiêu diệt những vi khuẩn gây bệnh.

Khi có kết quả kháng sinh đồ, điều trị dựa vào kháng sinh đồ và đáp ứng lâm sàng của bệnh nhân.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp giúp loại bỏ vùng viêm nhiễm để tránh vi khuẩn nhân lên nhiều hơn.

Một số trường hợp bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật là: thủng dạ dày - tá tràng, thủng ruột non, thủng ruột thừa.

Các biện pháp khác

Các biện pháp này sẽ xoay quanh những vấn đề giảm nhẹ triệu chứng cũng như hỗ trợ người bệnh như:

• Sử dụng các thuốc giảm đau, hạ sốt.
• Truyền dịch để tránh mất nước.
• Cung cấp dinh dưỡng bằng đường tĩnh mạch nếu cần thiết.[5]

9Biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa tình trạng viêm phúc mạc, bạn có thể thực hiện những gợi ý sau:

• Vệ sinh sạch sẽ, làm đúng theo hướng dẫn của bác sĩ nếu bạn phải lọc màng bụng.
• Phát hiện và điều trị sớm những tình trạng viêm như viêm ruột thừa, viêm ruột non, viêm dạ dày - tá tràng.
• Thăm khám sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm những bệnh lý tiềm ẩn.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức cơ bản về bệnh lý viêm phúc mạc. Đây là tình trạng nguy hiểm nên bạn cần trang bị cho mình những hiểu biết cơ bản về dấu hiệu nhận biết cũng như một số biện pháp phòng ngừa. Nếu thấy bài viết hay hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!