Giãn tĩnh mạch thực quản: Triệu chứng và cách điều trị

Giãn tĩnh mạch thực quản thường là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh xơ gan. Người bệnh giãn tĩnh mạch ở vị trí này sẽ bị ói ra máu dữ dội hoặc tiêu ra phân có máu. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị của tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản nhé!

1 Giãn tĩnh mạch thực quản là gì?

Giãn tĩnh mạch thực quản là sự phình ra của đoạn tĩnh mạch dưới niêm mạc vùng thực quản. Khi những tĩnh mạch này bị vỡ có thể khiến người bệnh ói ra máu dữ dội hoặc tiêu phân đen có mùi tanh đặc trưng.[1]

Giãn tĩnh mạch thực quản là một tình trạng nguy hiểm. Người bị bệnh xơ gan tiến triển tới giai đoạn càng nặng thì càng dễ gặp biến chứng chảy máu tĩnh mạch vì giãn tĩnh mạch thực quản. Tỷ lệ tử vong do biến chứng này tương đối cao.[2]

Giãn tĩnh mạch thực quản là sự phình ra của đoạn tĩnh mạch dưới niêm mạc vùng thực quản

2 Triệu chứng giãn tĩnh mạch thực quản

Giãn tĩnh mạch thực quản thường không có triệu chứng cho đến khi các tĩnh mạch bị vỡ và chảy máu. Các dấu hiệu xuất huyết bao gồm:

• Tiêu phân đen.
• Nôn ra máu.
• Hồi hộp, choáng váng, ngất, do một lượng máu lớn đột ngột bị mất vào ống tiêu hóa.

Bác sĩ có thể nghi ngờ bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thực quản nếu có các dấu hiệu của bệnh gan như:

• Vàng da và củng mạc.
• Báng bụng.
• Phù chân.
• Ngứa da và một số trường hợp có phát ban đỏ.
• Lơ mơ, mất phương hướng do biến chứng bệnh não gan.

Giãn tĩnh mạch thực quản thường có triệu chứng khi tĩnh mạch bị vỡ và chảy máu

3 Nguyên nhân giãn tĩnh mạch thực quản

Một số nguyên nhân gây ra giãn tĩnh mạch thực quản bao gồm:

• Xơ gan chiếm hơn 80% trường hợp.
• Huyết khối làm tắc dòng chảy của tĩnh mạch khiến nó bị giãn.
• Nhiễm ký sinh trùng do sán máng, hay gặp ở Châu Phi, Nam Mỹ, Caribe, Trung Đông và Đông Á. Loài này gây ra tổn thương gan và các bộ phận khác, từ đó cũng gây áp lực lên tĩnh mạch gan.

Xơ gan chiếm hơn 80% trường hợp giãn tĩnh mạch thực quản

4 Biến chứng của giãn tĩnh mạch thực quản

Biến chứng nghiêm trọng nhất của giãn tĩnh mạch thực quản là chảy máu do vỡ tĩnh mạch, nếu mất quá nhiều máu bệnh nhân có thể bị sốc và dẫn tới tử vong. Một số biến chứng nguy hiểm của bệnh bao gồm:

• Máu tràn vào phổi gây suy hô hấp, viêm phổi.
• Suy đa tạng.[3]

Suy đa tạng là biến chứng của giãn tĩnh mạch thực quản

5Chẩn đoán bệnh

Bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp sau để chẩn đoán bệnh giãn tĩnh mạch thực quản:

• Khám lâm sàng: Dựa theo triệu chứng, tiền sử bệnh của bệnh nhân, bác sĩ sẽ đánh giá và tìm kiếm nguyên nhân của bệnh.
• Xét nghiệm: Xét nghiệm máu nhằm xác định tình trạng thiếu máu, đánh giá chức năng gan thận.
• Nội soi: Để quan sát thực quản, dạ dày, tá tràng. Ngoài khả năng đánh giá tình hình bệnh còn có thể thực hiện can thiệp nội soi ngay khi cần.

Nội soi giúp đánh giá tình hình bệnh

6 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi bạn gặp phải các triệu chứng dưới đây:

• Nôn ra máu.
• Phân đen, rất hôi hoặc có lẫn máu.
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu.

Nơi khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Thanh Nhàn, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Hãy đến gặp bác sĩ khi bị vàng da và mắt bất thường

7 Điều trị giãn tĩnh mạch thực quản

Điều trị để phòng ngừa chảy máu

• Thuốc chẹn beta bao gồm propranolol và nadolol, có thể giúp giảm áp lực trong tĩnh mạch cửa.
• Thắt băng qua nội soi (EBL) là thủ thuật giúp cột chặt tĩnh mạch đang bị chảy máu lại hay từng bị chảy máu lại để ngăn dòng máu bị chảy ra ngoài tĩnh mạch. Nếu người bệnh bị tái xuất huyết, bác sĩ sẽ thực hiện phương pháp này ngay khi đang nội soi.

Điều trị khi bị chảy máu

Bước đầu tiên và quan trọng nhất khi cấp cứu bệnh nhân bị xuất huyết do giãn tĩnh mạch thực quản là ngừng tình trạng chảy máu. Có thể sử dụng các phương pháp sau:

• Nội soi thắt dây giãn tĩnh mạch: Thắt tĩnh mạch bị giãn bằng dây chun y tế để ngừng dòng máu chảy ra ngoài.
• Thuốc tiêm đường tĩnh mạch: Tiêm tĩnh mạch các thuốc như octreotide, vasopressin và somatostatin nhằm làm giảm áp lực trong hệ tuần hoàn và co thắt các tĩnh mạch giãn nở.
• Phương pháp TIPS: Tạo lỗ thông giúp giảm áp lực trong tĩnh mạch cửa.
• Tạo áp lực lên tĩnh mạch: Phương pháp tạm thời, thường dùng ngay đối với các bệnh nhân nhập viện cấp cứu mà chưa thể can thiệp nội soi kịp ngay lúc đó.

Sau khi bệnh nhân đã an toàn và ngưng xuất huyết, bác sĩ sẽ tiến hành điều trị các bệnh lý gây giãn tĩnh mạch như suy gan, xơ gan để giảm nguy cơ tái chảy máu trong tương lai.

Thắt tĩnh mạch bị giãn bằng dây chun y tế để ngừng dòng máu chảy ra ngoài

8Phòng ngừa giãn tĩnh mạch thực quản

Xơ gan là nguyên nhân hàng đầu gây giãn tĩnh mạch thực quản. Do đó, để phòng ngừa bệnh, bạn nên giữ cho gan luôn khỏe mạnh thông qua một số biện pháp sau:

• Hạn chế uống rượu bia.
• Tránh ăn quá nhiều thịt đỏ, các chất béo đã xử lý qua nhiệt độ.
• Tập thể dục thường xuyên để duy trì cân nặng chuẩn, tránh bệnh gan nhiễm mỡ.
• Tiêm ngừa virus viêm gan A, B.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về giãn tĩnh mạch thực quản cũng như cách nhận biết và phòng ngừa chúng. nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!