Viêm đường ruột: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Viêm đường ruột là bệnh lý gây ra những rối loạn tiêu hóa ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe người bệnh. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách chẩn đoán và điều trị viêm đường ruột qua bài viết dưới đây nhé!

1Viêm đường ruột (IBD) là gì?

Viêm đường ruột do các tác nhân gây hại khiến tình trạng viêm xảy ra ở đường tiêu hóa. Khi tình trạng viêm diễn ra trong thời gian dài sẽ làm cho các tế bào niêm mạc tiêu hóa bị phá hủy, khiến các chất dinh dưỡng không được hấp thu.

Dựa vào vị trí, viêm đường ruột có thể chia thành hai loại:

• Viêm loét đại tràng: vị trí viêm và xảy ra loét ở đại tràng và trực tràng.
• Viêm ruột mạn tính từng vùng (Crohn): viêm sâu hơn vùng niêm mạc đường tiêu hóa, hay gặp ở ruột non.

Có hai nhóm tuổi hay mắc bệnh này là thanh thiếu niên từ 17 đến 25 và người cao tuổi từ 50 - 60 tuổi.

Tùy vào từng cá thể mà mức độ nguy hiểm khác nhau. Có người chỉ có những biểu hiện nhẹ nhưng có những người mắc các triệu chứng nặng như xuất huyết tiêu hóa, suy dinh dưỡng có thể dẫn tới tử vong.[1]

Bệnh viêm ruột là tình trạng ruột bị tấn công bởi các tác nhân gây hại hình thành viêm

2Nguyên nhân

Hiện nay chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây nên tình trạng viêm đường ruột. Tuy nhiên có một số nguyên nhân được xác định như:

Di truyền

Theo thống kê có khoảng 5 - 20% người mắc viêm ruột có người thân cũng mắc các bệnh đường tiêu hóa tương tự. Đánh giá nguy cơ di truyền có thể tổng kết là:

• Bệnh lý hay gặp ở những người có tổ tiên sống tại Đông Âu.
• Tỷ lệ di truyền của bệnh Crohn cao hơn viêm loét dạ dày.
• Khi có cha mẹ cùng mắc bệnh, nguy cơ con cái mắc bệnh cũng cao hơn.[2]

Vi khuẩn

Một số vi khuẩn tấn công ruột có thể gây tình trạng viêm mạn tính như:

• Salmonella: vi khuẩn gây những triệu chứng cấp tính của đường ruột như xuất huyết tiêu hóa, nôn, buồn nôn...
• Escherichia Coli: đây là loài vi khuẩn thuộc hệ vi khuẩn đường ruột, bình thường không gây hại nhưng trong điều kiện thích hợp có thể tấn công vào biểu mô đường tiêu hóa.
• Campylobacter jejuni: nguyên nhân gây viêm ruột cấp tính ở các nước vùng nhiệt đới.
• Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng): gây ảnh hưởng lên niêm mạc đường tiêu hóa, hay xuất hiện các biến chứng nặng.
• Shigella: nguyên nhân gây viêm ruột lớn nhất toàn thế giới, có thể gây tử vong.

Vi khuẩn thường là nguyên nhân khiến ruột bị viêm

Môi trường sống

Môi trường sống cũng là một trong những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi để khởi phát viêm ruột:

• Chế độ ăn: những thức ăn chứa nhiều chất độc hại hay giàu chất béo có thể ảnh hưởng tới tế bào ruột.
• Stress: áp lực và căng thẳng lâu ngày có thể làm tăng tiết dịch tiêu hóa gây tác hại xấu đến tế bào ruột.

Căng thẳng có thể là yếu tố nguy cơ gây viêm ruột

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ mắc viêm ruột là:

• Có những bệnh tự miễn trước đó.
• Hệ miễn dịch suy yếu do HIV, thuốc chống thải ghép, sử dụng corticoid liều cao, dài ngày.
• Sử dụng nguồn nước và thức ăn ô nhiễm.

3Dấu hiệu bị viêm đường ruột

Các triệu chứng viêm đường ruột thường diễn biến đa dạng với nhiều mức độ khác nhau. Một số dấu hiệu có thể gặp là:

• Mệt mỏi, chán ăn.
• Đi ngoài phân lỏng trong thời gian dài.
• Đau bụng âm ỉ, trường hợp nặng có thể đau bụng dữ dội.
• Xuất huyết tiêu hóa, bắt gặp máu trong phân có màu đen kèm mùi khó chịu.
• Xuất hiện tình trạng gầy sút.

Đau bụng là một trong những dấu hiệu của viêm ruột

4Phân biệt viêm ruột và hội chứng ruột kích thích

Điểm khác biệt có thể nhìn thấy rõ nhất của hai loại này chính là hội chứng ruột kích thích ảnh hưởng bởi sự chi phối thần kinh còn viêm đường ruột là những tổn thương thực thể tại ruột gây nên những rối loạn về chức năng.

Viêm đường ruột có thể phát hiện bằng chẩn đoán hình ảnh nhưng hội chứng ruột kích thích lại không phát hiện được bằng các phương pháp như siêu âm hay CT.[3]

5Biến chứng nguy hiểm

Viêm ruột nếu không được điều trị có thể dẫn tới các biến chứng như:

• Ung thư đại tràng: tình trạng viêm kéo dài sẽ dẫn tới sự hình thành các tế bào mới thay thế. Trong lúc xảy ra quá trình này sẽ rất dễ dẫn tới sai sót hình thành nên tế bào ung thư.
• Rò hậu môn: viêm lan rộng ăn mòn niêm mạc tạo thành một lỗ rò ở vùng hậu môn.
• Thiếu máu: ruột không hấp thu được chất dinh dưỡng trong đó có vitamin B12 hoặc sắt gây nên tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất tế bào máu.
• Xơ gan hoặc xơ đường mật: các chất độc di chuyển về gan sẽ gây ảnh hưởng đến cấu trúc lâu dần sinh ra viêm.
• Viêm da, mắt, khớp: có thể xuất hiện tình trạng bất thường ở da, mắt (viêm màng bồ đào), khớp (viêm xương khớp).
• Mất nước: đại tràng không thực hiện chức năng hấp thu nước sẽ khiến một lượng lớn dịch thoát ra khỏi cơ thể gây thiếu nước.
• Suy dinh dưỡng: ruột không thể hấp thu chất dinh dưỡng khiến cho cơ thể không phát triển đầy đủ.
• Phình đại tràng: viêm loét đại tràng có thể gây nên tình trạng đại tràng phình to.

Viêm ruột có thể chuyển thành ung thư đại tràng

6Cách chẩn đoán

Dựa vào những đặc điểm lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm cận lâm sàng như:

• Xét nghiệm máu: đánh giá tình trạng thiếu máu, đồng thời tìm căn nguyên vi khuẩn hoặc virus gây bệnh.
• Nội soi: luồn một ống qua hậu môn để ghi hình lại những tổn thương vùng đại tràng, trực tràng để xác định tình trạng đường ruột.
• Chụp X-quang: phát hiện nhanh các dấu hiệu tắc ruột, phình đại tràng.

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bệnh viêm đường ruột diễn biến từ từ và có thể có những dấu hiệu không điển hình. Tuy nhiên khi xuất hiện những triệu chứng sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:

• Rối loạn tiêu hóa trong thời gian dài.
• Gầy sút không rõ nguyên nhân.
• Đau bụng âm ỉ.
• Đi ngoài phân máu.
• Chán ăn.

Khi chán ăn kéo dài nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám

Nơi khám chữa viêm ruột

Khi xuất hiện những dấu hiệu của viêm ruột, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tiêu hóa, khoa Nội hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Nhi đồng I.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nhi trung ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn.

8Các phương pháp chữa bệnh viêm đường ruột

Do các bác sĩ chưa thể tìm ra nguyên nhân chính xác gây viêm đường ruột nên các biện pháp điều trị chỉ xoay quanh cải thiện triệu chứng cũng như ngăn ngừa biến chứng:

• Tiêu chảy trong thời gian dài: bổ sung điện giải như oresol để tránh mất nước.
• Thiếu máu: bổ sung sắt hoặc các vitamin và khoáng chất.
• Nhiễm trùng: sử dụng kháng sinh.
• Corticoid: kiểm soát tình trạng tự miễn dịch của cơ thể trong giai đoạn bùng phát.

Dựa vào từng giai đoạn của bệnh mà bác sĩ sẽ có những phác đồ điều trị khác nhau giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống.

Uống oresol để tránh cơ thể mất nước

9Phòng ngừa viêm đường ruột

Mặc dù chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây viêm đường ruột nhưng bạn có thể thực hiện những phương pháp sau để giảm những đợt tái phát của bệnh như:

• Chia nhỏ bữa ăn, không ăn quá nhiều trong 1 bữa.
• Giảm căng thẳng, tránh những stress trường diễn.
• Không ăn những thực phẩm gây dị ứng cho cơ thể.
• Giảm những thực phẩm gây kích thích đường ruột như thực phẩm chua, cay.
• Bổ sung đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Bỏ thuốc lá.

Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về bệnh viêm ruột, đặc biệt là những biện pháp làm giảm tình trạng này. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!