Dị ứng sữa là phản ứng không điển hình của hệ thống miễn dịch đối với sữa và các sản phẩm có chứa sữa. Đây là một trong những dị ứng phổ biến nhất ở trẻ em. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và các cách xử lý khi bị dị ứng sữa qua bài viết dưới đây nhé!
1Dị ứng sữa là gì?
Dị ứng sữa là một trong những loại dị ứng thực phẩm rất phổ biến. Khi ăn, uống sữa hoặc các sản phẩm làm từ sữa, hệ thống miễn dịch nghĩ rằng protein trong sữa là chất có hại vì vậy sẽ giải phóng kháng thể để chống lại nó nhằm bảo vệ cơ thể.
Sữa bò là nguyên nhân gây dị ứng sữa phổ biến nhất ở trẻ em (còn được gọi là dị ứng đạm sữa bò). Cần lưu ý ở trẻ dị ứng hay có dấu hiệu dị ứng đạm sữa bò khi uống sữa công thức vì đây là dạng sữa bột được lấy từ sữa bò.
Dị ứng sữa là một trong những loại dị ứng thực phẩm rất phổ biến
2Nguyên nhân
Khi bị dị ứng sữa, protein trong sữa làm cho hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức. Phản ứng dị ứng xảy ra chủ yếu bởi 2 loại protein sau:
- Casein: có trong phần rắn của sữa khi sữa đông lại, chiếm khoảng 80% protein trong sữa. Đây là thành phần làm cho sữa có màu trắng.
- Whey: có trong phần lỏng của sữa khi sữa đông lại, chiếm khoảng 20% protein trong sữa.
Cơ thể có thể bị dị ứng với chỉ một hoặc cả hai loại protein trên.
Ngoài protein trong sữa thì vẫn có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng sữa:
- Các loại dị ứng khác: Đối với những người có cơ địa dị ứng với bất kỳ tác nhân nào thì khả năng dị ứng sữa cũng thường cao hơn so với những người khác.
- Viêm da dị ứng. Trẻ em bị viêm da dị ứng có khả năng bị dị ứng sữa cao hơn.
- Lịch sử gia đình: Trẻ em có người thân, đặc biệt là cha, mẹ có tiền sử dị ứng, hen phế quản, nổi mề đay hoặc chàm,…thì phần trăm bé bị dị ứng sữa cũng rất cao.
- Tuổi: Dị ứng sữa có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn. Tuy nhiên trẻ em là đối tượng hay bị dị ứng sữa nhất. Khi lớn lên, tỉ lệ này sẽ giảm dần do hệ thống tiêu hóa của bé trưởng thành và hoàn thiện hơn.
3Dấu hiệu
Các triệu chứng dị ứng sữa thường khác nhau ở mỗi người, xảy ra từ vài phút cho đến vài giờ sau khi cơ thể tiếp nhận sữa hoặc các sản phẩm từ sữa.
Các dấu hiệu ban đầu
Các dấu hiệu và triệu chứng dị ứng sữa xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn sau khi uống sữa có thể bao gồm:
Dấu hiệu sau đó
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể mất nhiều thời gian hơn để phát hiện bao gồm:
Phản vệ
Đây là phản ứng dị ứng nghiêm trọng, nguy hiểm đến tính mạng, làm hẹp đường thở và có thể tắc thở. Sữa là loại thực phẩm phổ biến thứ ba sau đậu phộng và hạt cây gây sốc phản vệ.
Nếu nhận thấy cơ thể phản ứng với sữa, dù là nhẹ, hãy báo cho bác sĩ hay trung tâm y tế để có thể tránh dẫn đến phản vệ hoặc sốc phản vệ.
Các dấu hiệu và triệu chứng bắt đầu ngay sau khi uống sữa và có thể bao gồm:
4Biến chứng nguy hiểm
Dị ứng sữa có thể gây ra một số vấn đề sức khoẻ khác như:
- Thiếu dinh dưỡng: Do những hạn chế về chế độ ăn uống và những khó khăn trong việc cho ăn, trẻ bị dị ứng sữa có thể chậm phát triển cũng như thiếu hụt vitamin và khoáng chất.
- Phản vệ: Sốc phản vệ tuy một phản ứng hiếm gặp nhưng khi xảy ra nó lại mang những nguy hiểm khôn lường, đe dọa đến tính mạng, gây suy hô hấp và dễ dẫn đến tử vong.
5Cách chẩn đoán
Chẩn đoán dị ứng sữa ở trẻ nhỏ là điều không hề đơn giản. Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng bệnh sử do ba mẹ, người chăm sóc chính cho trẻ cung cấp, thăm khám kết hợp với các cận lâm sàng để cho kết quả chính xác nhất:
Đây được xem là công cụ chẩn đoán hữu hiệu nhất trong chẩn đoán dị ứng sữa, có thể dựa vào tiền sử bệnh này để dự đoán đây có phải là dị ứng hay không và gợi ý các nguyên nhân gây dị ứng ở trẻ.
Bác sỹ có thể yêu cầu ba mẹ hoặc người chăm sóc chính của trẻ ghi chép lại tất cả các thông tin trước, trong và sau khi xảy ra triệu chứng nghi do dị ứng về thành phần bữa ăn, thời gian và các triệu chứng cụ thể.
Đây là kỹ thuật cơ bản để xác định mức độ phản ứng của cơ thể với các tác nhân gây dị ứng, từ đó có thể phát hiện phản ứng dị ứng.
Trong thử nghiệm này, da sẽ được tiếp xúc với một lượng nhỏ protein có trong sữa. Nếu bị dị ứng, da có thể sẽ nổi nốt sần tại vị trí thử nghiệm. Tuy nhiên loại xét nghiệm này không hoàn toàn chính xác để phát hiện dị ứng sữa.
Xét nghiệm này có thể đo lường phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với sữa bằng cách đo lượng kháng thể immunoglobulin E (IgE) có trong máu. Song, thử nghiệm này cũng không hoàn toàn chính xác trong việc xác định dị ứng sữa.
Test da là kỹ thuật cơ bản giúp xác định tình trạng dị ứng của cơ thể với protein trong sữa bò
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Hãy gặp bác sĩ hoặc chuyên gia dị ứng nếu gặp phải các triệu chứng nghi ngờ dị ứng sữa ngay sau khi uống sữa. Nếu có thể đưa trẻ đến gặp bác sĩ trong thời gian phản ứng dị ứng sẽ giúp chẩn đoán nhanh và chính xác hơn.
Khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu như phát ban, thở khò khè, sưng môi, nôn mửa, khó thở, đặc biệt là triệu chứng phản vệ thì đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín.
Nơi khám chữa dị ứng sữa
Hãy đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.
Ngoài ra, có thể đến các bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:
- Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi Đồng, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. HCM, Bệnh viện Nhi Đồng 2...
- Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng - Bệnh viện Bạch Mai...
7Các phương pháp chữa dị ứng sữa
Hiện không có phương pháp điều trị cho trẻ hết dị ứng với sữa, chủ yếu là đợi trẻ lớn, hệ miễn dịch hoàn thiện hơn.
Thường trẻ sẽ hết dị ứng với đạm sữa bò khi 3 - 6 tuổi, tuy nhiên một số trẻ mắc dị ứng suốt đời nếu hệ thống miễn dịch bị lỗi.
Các phương pháp điều trị chủ yếu là tránh thực phẩm gây dị ứng (nếu trẻ dị ứng sữa bò thì mình không cho trẻ sử dụng sữa có thành phần đạm bò), theo dõi và điều trị triệu chứng của trẻ khi có dị ứng xảy ra. Ví dụ phát ban ngứa thì có thể sử dụng kháng histamin kèm kem bôi, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, adrenalin khi cần thiết theo phác đồ xử trí phản vệ.
Corticosteroid đường toàn thân: được chỉ định dùng cho các trường hợp nặng, có thể dùng cho đường uống hoặc tiêm đường tĩnh mạch.
Adrenalin được xem là thuốc quan trọng nhất trong điều trị sốc phản vệ do thức ăn. Tuy nhiên, khi điều trị Adrenalin bị thất bại thì bác sĩ sẽ xem xét các loại thuốc co mạch khác.
8Phòng ngừa trẻ bị dị ứng sữa
Bạn có thể thực hiện các cách sau để hạn chế tình trạng trẻ bị dị ứng sữa:
Đây là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ. Nếu có thể, hãy cho trẻ bú sữa mẹ ít nhất 4 – 6 tháng đầu sau sinh, đặc biệt là những trẻ có nguy cơ cao bị dị ứng sữa.
- Sữa công thức giảm dị ứng
Hay còn được gọi là sữa thuỷ phân. Đây là loại sữa được sản xuất bằng cách sử dụng các men (enzym) bẻ gãy các protein có trong sữa, sau đó tiến hành quá trình đun nóng và lọc. Tuỳ vào mức độ xử lý sẽ có sữa thuỷ phân bán phần và sữa thuỷ phân toàn phần.
Một vài sữa công thức giảm dị ứng sẽ chứa các axit - amin, các sữa dựa trên công thức này ít có khả năng gây ra các phản ứng dị ứng.
- Sữa công thức từ đậu nành
Sữa dựa trên protein của đậu nành thay vì protein từ sữa bò. Loại sữa này sẽ được bổ sung thêm nhiều chất dinh dưỡng để đáp ứng được nhu cầu của cơ thể. Tuy nhiên vẫn có trường hợp trẻ em bị dị ứng với sữa và bị dị ứng với đậu nành.
Lưu ý, chỉ nên cho trẻ uống sữa đậu nành (loại tự nấu) khi trẻ trên 12 tháng tuổi. Sữa đậu nành dạng hộp trên 6 tuổi mới nên dùng.
Trẻ bú mẹ trong 4 – 6 tháng đầu sẽ giảm nguy cơ dị ứng sữa
Bài viết trên đã cung cấp kiến thức về cách nhận biết và xử lý trong trường hợp xảy ra dị ứng sữa. Hãy chia sẻ bài viết này tới bạn bè và người thân của mình để cùng phòng tránh dị ứng sữa nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
