Trẻ hay bị nôn trớ: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Nôn trớ không những là triệu chứng tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ gây lo lắng cho cha mẹ và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Cùng tìm hiểu những lý do khiến trẻ bị nôn trớ qua bài viết dưới đây nhé!

1Nôn trớ ở trẻ là gì?

Nôn trớ là hiện tượng một lượng sữa, thức ăn bị trào ra khỏi miệng trẻ sau bữa ăn. Nếu cha mẹ không biết cách xử trí kịp thời khi trẻ bị nôn trớ có thể khiến thức ăn sặc vào đường thở khiến trẻ khó thở, viêm phổi.[1]

Nôn trớ có thể là biểu hiện sinh lý khi đặt trẻ nằm ngay sau khi ăn quá no khiến sữa từ dạ dày trào lên phía trên. Tuy nhiên, đây cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh tiêu hóa thường gặp ở trẻ.

Nôn trớ là hiện tượng một lượng sữa, thức ăn bị trào ra khỏi miệng trẻ sau bữa ăn

2Nguyên nhân

Trẻ bị nôn trớ thường xuyên có liên quan nhiều đến những nguyên nhân gây rối loạn lưu thông và co bóp của đường tiêu hóa như:

Trào ngược dạ dày thực quản

Vị trí dạ dày trong ổ bụng của trẻ có một số điểm khác biệt với người lớn nên dễ bị trào ngược dạ dày thực quản hơn. Trẻ có thể gặp một số biểu hiện như:

• Trẻ bú ít sữa, nhanh bị nôn trớ, ợ hơi.
• Sữa trào ra ngoài qua mũi và miệng của trẻ.
• Trẻ khó tăng cân, suy dinh dưỡng hoặc thiếu máu do thiếu hụt chất dinh dưỡng.
• Lượng acid dạ dày có thể gây tổn thương niêm mạc hô hấp trên nên trẻ dễ mắc đồng thời viêm họng, viêm mũi hoặc viêm xoang.

Trẻ có thể nôn trớ sữa từ mũi hoặc miệng khi bị trào ngược dạ dày thực quản

Viêm dạ dày ruột

Viêm dạ dày ruột là bệnh nhiễm trùng cấp tính đường tiêu hóa, chủ yếu gây ra do rotavirus. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể lây truyền qua đường tiêu hóa qua đường phân - miệng hoặc có thể lây theo đường hô hấp.

Một số triệu chứng thường gặp của viêm dạ dày ruột gồm:

• Sốt nhẹ khoảng 38.5 độ C.
• Trẻ nôn trớ ra hết sữa, thức ăn.
• Đi ngoài phân lỏng liên tục.
• Trẻ quấy khóc nhiều do sôi bụng, chướng bụng.

Ngộ độc

Nôn trớ có thể xuất hiện khi trẻ bị ngộ độc thực phẩm hoặc có dị vật đường tiêu hóa do cơ thể cố gắng loại bỏ tác nhân có hại ra ngoài. Một số biểu hiện điển hình của bệnh gồm:

• Đau bụng sau khi ăn một món ăn nào đó.
• Buồn nôn hoặc nôn trớ hết thức ăn.
• Khó thở, nổi mẩn trên da.

Tắc ruột

Tắc ruột là bệnh lý hay gặp ở trẻ sơ sinh do sự tắc nghẽn, bít tắc đường ruột gây ứ thức ăn, dịch tiêu hóa trong bụng. Trẻ thường quấy khóc nhiều, bụng chướng to và nôn mửa ra dịch màu xanh.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ nhỏ thường khá mơ hồ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý rối loạn tiêu hóa với những triệu chứng như:

• Sốt nhẹ, đau đầu.
• Cơ thể mệt mỏi, chán ăn và nôn trớ.
• Lượng nước tiểu ít hơn bình thường.
• Màu sắc nước tiểu thay đổi, mùi khai khó chịu.

Thay đổi nước tiểu là biểu hiện của bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu

Chứng lồng ruột

Lồng ruột là bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh do quai ruột phía dưới chui lên phía trên gây tắc nghẽn đường tiêu hóa. Cha mẹ có thể nhận diện bệnh nếu thấy trẻ có những dấu hiệu sau:

• Trẻ quấy khóc, đau bụng thành từng cơn.
• Bụng chướng, đầy hơi.
• Buồn nôn hoặc nôn trớ ra sữa số lượng ít.
• Đi ngoài lẫn máu hồng hoặc nâu sẫm.

Đi ngoài lẫn máu ở trẻ có thể là triệu chứng của bệnh lồng ruột

Hẹp môn vị

Hẹp môn vị là hiện tượng cơ thắt môn vị dạ dày bị phì đại khiến thức ăn không thể di chuyển xuống ruột non để tiêu hóa. Trẻ hẹp môn vị có thể xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Phần bụng trên phình to.
• Nôn mửa ra thức ăn, dịch màu nâu với số lượng lớn.
• Trẻ chậm lớn, sụt cân nhanh chóng.

3Triệu chứng

Trẻ hay bị nôn trớ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra nên những biểu hiện kèm theo thường rất đa dạng như:

• Đau bụng trên và quanh rốn âm ỉ hoặc quặn thành từng cơn.
• Trẻ thấy có cảm giác buồn nôn.
• Đầy hơi, khó tiêu.
• Sốt, cơ thể mệt lả.
• Tiêu chảy hoặc táo bón.

4Các bệnh lý liên quan

Như đã phân tích ở trên, triệu chứng trẻ hay nôn trớ có thể gặp trong một số bệnh lý như:

• Tắc ruột.
• Lồng ruột.
• Hẹp môn vị.
• Trào ngược dạ dày thực quản.
• Viêm dạ dày ruột.
• Ngộ độc thức ăn.
• Dị vật đường tiêu hóa.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu.

5Cách chẩn đoán

Để tìm kiếm nguyên nhân khiến trẻ hay bị nôn trớ, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều kỹ thuật chẩn đoán khác nhau:

• Hỏi bệnh sử: cha mẹ cần cung cấp cho bác sĩ thời gian và diễn biến bệnh cũng như thói quen ăn uống của trẻ.
• Khám lâm sàng: bác sĩ sẽ quan sát hình dáng bụng, sờ nắn và nghe nhu động ruột để tìm những dấu hiệu tắc nghẽn đường tiêu hóa của trẻ.
• Siêu âm ổ bụng: nhằm giúp bác sĩ kịp thời phát hiện những bất thường cần được điều trị sớm ở trẻ.
• Nội soi dạ dày thực quản: giúp bác sĩ quan sát được những tổn thương tại niêm mạc do trào ngược dạ dày, dị vật đường tiêu hóa để lại hoặc phát hiện bệnh hẹp môn vị.
• Công thức máu: để đánh giá tình trạng nhiễm trùng hoặc thiếu dinh dưỡng, thiếu máu thiếu sắt ở trẻ.

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nôn trớ có thể là triệu chứng ban đầu của một số bệnh lý nguy hiểm, cần được điều trị kịp thời. Do đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ sớm nhất có thể nếu có những dấu hiệu sau:[2]

• Nôn trớ ra hết thức ăn hoặc dịch tiêu hóa màu xanh, nâu.
• Sốt cao.
• Đau bụng quặn cơn khiến trẻ quấy khóc dữ dội.
• Đi ngoài ra phân lỏng, phân có máu kéo dài.
• Người trẻ mệt lả, giảm vận động tay chân.
• Trẻ môi khô, da khô và khát nước.
• Trẻ khó thở, thở khò khè.

Nôn trớ kèm theo sốt cao là dấu hiệu cần đến khám bác sĩ sớm

Nơi khám chữa khi trẻ bị nôn trớ

Nếu có những triệu chứng nghi ngờ bệnh tiêu hóa gây nôn trớ nhiều lần, cha mẹ nên đưa bé đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi đồng 1, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, Bệnh viện Nhi Đồng 2.
• Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Xanh Pôn.

7Cách xử lý khi trẻ bị nôn trớ

Để tránh những biến chứng nguy hiểm như khó thở, viêm phổi, viêm xoang… khi trẻ bị nôn trớ, cha mẹ cần bình tĩnh và thực hiện các bước sau:

• Quan sát các dấu hiệu ở trẻ: nhằm kịp thời phát hiện triệu chứng da khô, trẻ khóc không có nước mắt, giảm số lượng nước tiểu khi mất nước, sốt cao co giật hoặc khó thở ở trẻ.
• Kê cao đầu cho trẻ khi nằm: cha mẹ cần để trẻ nằm trên gối cao, nghiêng đầu trẻ sang một bên để tránh những chất nôn sặc vào đường hô hấp gây viêm phế quản, viêm phổi.
• Thay đổi chế độ ăn: ở trẻ hay bị nôn trớ, đường tiêu hóa thường rất nhạy cảm. Do vậy, cha mẹ cần chia nhỏ số bữa ăn trong ngày, cho trẻ ăn sữa và đồ ăn mềm, dễ tiêu hóa.
• Đưa trẻ đi khám bác sĩ: khi tình trạng nôn trớ của trẻ đã ổn định, cha mẹ nên đưa bé đến khám bác sĩ để tìm kiếm nguyên nhân và điều trị bệnh sớm nhất.

Cha mẹ nên chia nhỏ bữa ăn cho trẻ để giảm nôn trớ

8Các phương pháp chữa nôn trớ ở trẻ

Tùy vào từng nguyên nhân gây ra tình trạng nôn trớ của trẻ mà bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị thích hợp:

• Bù nước cho trẻ: thường được chỉ định với trẻ bị nôn trớ, tiêu chảy số lượng lớn khiến cơ thể bị mất nước, ảnh hưởng đến thể tích tuần hoàn. Cha mẹ có thể cho trẻ tăng số lần bú, uống nước hoặc dung dịch oresol.
• Phẫu thuật đối với một số trường hợp: nhằm giải quyết các nguyên nhân gây tắc nghẽn đường tiêu hóa như tắc ruột, lồng ruột hoặc hẹp môn vị.
• Sử dụng thuốc kháng sinh: chỉ định cho trẻ bị nôn trớ do viêm ruột, dạ dày hoặc nhiễm khuẩn đường tiết niệu.

Trẻ nhỏ có thể bù nước bằng việc tăng số lần bú mẹ trong ngày

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về những nguyên nhân có thể khiến trẻ bị nôn trớ nhiều lần. Hãy chia sẻ thông tin này đến với bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!