Dị ứng thuốc là tình trạng cơ thể phản ứng quá mức khi dùng thuốc với triệu chứng phổ biến như nổi mày đay, phát ban hoặc sốt. Hãy cùng điểm qua một vài thông tin về dị ứng thuốc thông qua bài viết dưới đây nhé!
1Dị ứng thuốc là gì?
Dị ứng thuốc là một phản ứng quá mẫn với thuốc qua trung gian đáp ứng miễn dịch ở những người mẫn cảm. Các triệu chứng phổ biến nhất của dị ứng thuốc là nổi mề đay, phát ban hoặc sốt nhưng cũng có thể gây phản ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ.
Phản ứng quá mẫn là phản ứng gây ra khi hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức hoặc sai cách, những phản ứng này có thể gây tổn hại đến sức khỏe, đôi khi gây tử vong.
Dị ứng do thuốc không phổ biến, chiếm tỷ lệ 5 - 10%, thuộc phản ứng quá mẫn type B với một số đặc điểm sau:[1]
- Không dự đoán trước được.
- Không liên quan đến tác dụng dược lý của thuốc.
- Không phụ thuộc liều.
- Hiếm khi xuất hiện ở lần đầu tiếp xúc.
- Phản ứng biến mất khi ngưng thuốc.
- Phản ứng chéo với các thuốc có bản chất hóa học tương tự.
- Tăng bạch cầu ưa acid.
Một số tình trạng có thể bị nhầm lẫn với dị ứng thuốc:
- Tác dụng phụ của thuốc là một phản ứng đã biết có thể xảy ra với một loại thuốc.
- Ngộ độc thuốc là do dùng thuốc quá liều.
Nổi mề đay, phát ban, sốt là những triệu chứng điển hình của dị ứng thuốc
2Cơ chế và các thuốc dễ gây dị ứng
Dị ứng thuốc xảy ra khi hệ thống miễn dịch xác định nhầm một loại thuốc là một chất có hại chẳng hạn như vi rút hoặc vi khuẩn trong lần đầu tiên tiếp xúc.
Sau đó, cơ thể sẽ kích hoạt hệ thống miễn dịch để tạo ra các kháng thể đặc hiệu cho thuốc. Ở lần tiếp xúc thứ 2, thuốc đó trở thành kháng nguyên gắn kết với kháng thể làm giải phóng các chất trung gian hóa học gây dị ứng.
Các nhóm thuốc dễ gây dị ứng bao gồm:
- Kháng sinh nhóm beta-lactam được chỉ định trong các bệnh lý nhiễm trùng như nhiễm khuẩn da, mô mềm, nhiễm khuẩn hô hấp, nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDS) như celecoxib, aspirin, ibuprofen có tác dụng giảm đau, kháng viêm.
- Thuốc điều trị ung thư như tamoxifen, anastrozole.
- Thuốc ức chế men chuyển (ACEi) như captopril, enalapril, lisinopril thường được dùng để điều trị cao huyết áp hay suy tim.
- Thuốc cản quang thường được chỉ định trong chụp CT hay X-quang.
- Thuốc sinh học như tocilizumab, adalimumab.
- Thuốc có cấu trúc sulfonamid (sulfadiazin, sulfaguanidin, sulfamethoxazo) được chỉ định trong nhiễm khuẩn đường hô hấp, nhiễm khuẩn tiết niệu, bệnh ngoài da.
3Biểu hiện khi bị dị ứng thuốc
Các triệu chứng dị ứng thuốc thường xảy ra trong vòng vài phút (đối với thuốc tiêm) đến một giờ (đối với thuốc uống) sau khi dùng thuốc thậm chí có thể xảy ra vài giờ, vài ngày hoặc vài tuần sau đó.[2]
Triệu chứng thông thường
Sốc phản vệ
Sốc phản vệ là một phản ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng con người.[3] Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm:
4Một số yếu tố nguy cơ khiến cơ thể dễ dị ứng
Bất kỳ ai cũng có thể có phản ứng dị ứng với thuốc nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của bạn bao gồm[4]:
- Độ tuổi: dị ứng thuốc thường xảy ra ở độ tuổi thanh niên và trung niên.
- Di truyền (HLA): HLA là gen đa hình, phụ trách gây đáp ứng miễn dịch. Chẳng hạn, người mang alen HLA-B*1502 có xác xuất dị ứng với carbamazepin là 3%.
- Bệnh lý (gan, thận): việc thải các chất độc hại từ trong cơ thể ra ngoài khó khăn hơn khi chức năng gan và thận kém.
- Tiền sử dị ứng thuốc.
- Thuốc: bản chất thuốc, liều lượng, đường dùng, mức độ tiếp xúc.
5Cách xử trí khi bị dị ứng thuốc
Nguyên tắc cần nhớ để xử trí khi bị dị ứng thuốc là ngưng thuốc gây dị ứng, không tự ý dùng thuốc khác mà phải đến cơ sở y tế thăm khám, để ý các triệu chứng sốc phản vệ để cấp cứu kịp thời.
Các dấu hiệu cần cấp cứu
Bạn nên đến gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu phản ứng nghiêm trọng như sau:
Tham khảo các địa chỉ điều trị dị ứng uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám và tư vấn điều trị kịp thời.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín và nổi tiếng dưới đây:
- Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP. HCM, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM, Bệnh viện Nhân Dân 115.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện đa khoa Đông Đô, Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec, Bệnh viện Bạch Mai.
6Điều trị dị ứng thuốc
Cách ly dị nguyên
Khi có các biểu hiện của dị ứng thuốc cần phải ngưng thuốc đó ngay lập tức và đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời. Cần ghi chú lại các thuốc đã gây dị ứng và tránh dùng lại các loại thuốc đó.
Điều trị triệu chứng
- Thuốc kháng histamin để chống lại phản ứng dị ứng.
- Thuốc chống viêm như ibuprofen, aspirin, corticosteroid để giảm viêm.
- Thuốc giãn phế quản.
- Sốc phản vệ cần lập tức đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
Điều trị đặc hiệu (các phương pháp này chỉ được thực hiện với sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ)
- Cảm ứng dung nạp thuốc: làm thay đổi đáp ứng của bệnh nhân đối với một thuốc từ đó giúp bệnh nhân tạm thời dung nạp được thuốc.
- Giải mẫn cảm: cảm ứng dung nạp thuốc qua trung gian IgE. Dùng thuốc với số lượng ngày càng tăng cho đến khi bạn có thể chịu được liều lượng cần thiết với tác dụng phụ tối thiểu.
7Cách phòng tránh dị ứng thuốc
- Lưu ý các yếu tố nguy cơ đặc biệt là tiền sử dùng thuốc.
- Không sử dụng lại thuốc đã dị ứng hoặc có công thức tương tự.
- Trường hợp dùng thuốc ung thư, sinh học, cản quang cần tiêm truyền chậm, dự phòng bằng kháng histamin/corticoid hoặc cảm ứng dung nạp thuốc.
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về dị ứng thuốc. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho bạn bè và gia đình cùng tham khảo nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
