Hoại tử thượng bì nhiễm độc là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Hoại tử thượng bì nhiễm độc là phản ứng da hiếm gặp nhưng có mức độ nguy hiểm cao, nếu không được điều trị có thể để lại những biến chứng khó lường. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị tình trạng hoại tử thượng bì nhiễm độc qua bài viết dưới đây nhé!

1Hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN) là gì?

Hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN) là một phản ứng ở da nghiêm trọng có thể đe dọa đến tính mạng. Hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN) là một dạng nghiêm trọng của hội chứng Stevens-Johnson (SJS) được xác định bằng tình trạng tổn thương bong da trên 30% diện tích bề mặt cơ thể.

Hoại tử thượng bị nhiễm độc có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi và cần được điều trị tại bệnh viện. Việc phục hồi có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng.

Hoại tử thượng bì nhiễm độc là một phản ứng thuốc ở da nghiêm trọng

2Nguyên nhân gây hoại tử thượng bì nhiễm độc

Do thuốc

Hoại tử thượng bì nhiễm độc chiếm tới 77% do phản ứng da với các loại thuốc. Thông thường, các biểu hiện của hoại tử thượng bì nhiễm độc xuất hiện sau khi sử dụng 4 – 5 loại thuốc khác nhau từ 10 - 30 ngày, trung bình là 14 ngày và có trường hợp thậm chí lên tới 40 ngày.

Các nhóm thuốc hay gặp:

• Thuốc kháng viêm không steroid (khoảng 43%).
• Sulfamid, đặc biệt là các sulfamid tác dụng chậm (25%).
• Thuốc chống co giật (10%).
• Thuốc kháng sinh nhóm beta lactam.
• Các thuốc khác chiếm 4% như thuốc kháng herpes, chất kiểm soát động kinh hydantoin, thuốc chống loạn thần haloperidol, thuốc kháng lao.
• Thuốc Đông y.

Hoại tử thượng bì nhiễm độc chiếm tới 77% do phản ứng da với các loại thuốc

Các nguyên nhân khác

Hoại tử thượng bì nhiễm độc còn có thể xảy ra do các nguyên nhân khác, chiếm khoảng 23% còn lại như:

• Do tiêm huyết thanh, vaccine.
• Nhiễm trùng và các bệnh dị ứng.
• Đào thải cấy ghép.
• Người sử dụng liệu pháp điều trị quang tuyến.
• Một số tự phát, không rõ nguyên nhân.

Vaccine có thể dẫn đến hoại tử thượng bì nhiễm độc

3Yếu tố nguy cơ của bệnh

• Người lớn tuổi.
• Hệ miễn dịch suy giảm: có thể bị ảnh hưởng do cấy ghép nội tạng, HIV/AIDS và các bệnh tự miễn. [1]
• Ung thư: đặc biệt là ung thư máu có nguy cơ mắc hoại tử thượng bì nhiễm độc cao hơn bình thường.
• Tiền sử mắc TEN: do bất kỳ loại thuốc nào sẽ có nguy cơ mắc lại khi sử dụng loại thuốc đó.
• Tiền sử gia đình: như cha mẹ hoặc anh chị em mắc TEN.
• Di truyền học: có gen HLA-B*150 tăng nguy cơ mắc bệnh TEN.

Người bị ung thư máu có nguy cơ mắc hoại tử thượng bì nhiễm độc cao hơn bình thường

4Triệu chứng hoại tử thượng bì nhiễm độc

• Triệu chứng toàn thân: Sốt liên tục 39 - 40 độ C, người mệt mỏi, xuất huyết tiêu hóa, rối loạn nước và điện giải, có thể nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm gan, tổn thương tại cơ quan tạo máu. Bệnh tiến triển nặng có thể gây bán hôn mê hoặc hôn mê.
• Tổn thương da: Xuất hiện phát ban lan rộng bao phủ hơn 30% cơ thể, ngứa, mụn nước hình thành, rỉ dịch, da nhăn nheo và bong tróc lớn. Dấu hiệu Nikolsky thường dương tính.
• Tổn thương niêm mạc: Các vết loét, sưng tấy và đóng vảy trên cả miệng, mắt và âm đạo, tổn thương niêm mạc hầu họng, thanh quản, viêm giác mạc, kết mạc làm mắt viêm đỏ, phù nề, không mở được mắt, thậm chí có thể gây mù lòa.

Hoại tử thượng bì nhiễm độc gây phát ban lan rộng bao phủ hơn 30% cơ thể

5Biến chứng của bệnh

• Nhiễm trùng máu: là tình trạng tiến triển nhanh, đe dọa tính mạng, có thể gây sốc và suy nội tạng, xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập và lây lan khắp cơ thể qua đường máu.
• Vấn đề trên phổi: gây ho, khó thở và khi bệnh chuyển biến nặng có thể gây suy hô hấp cấp tính.
• Vấn đề trên mắt: như khô mắt, lông mi mọc ngược, sẹo giác mạc và hiếm khi gây mù lòa.
• Tổn thương da vĩnh viễn: với các vết sưng tấy, sẹo, tăng sắc tố và da đổi màu. Các vấn đề về da kéo dài này có thể khiến tóc bị rụng, móng tay hoặc móng chân không phát triển bình thường.
• Loét âm đạo: có thể gây lở loét ở các mô lót âm đạo, dẫn đến đau. Trong trường hợp nếu không điều trị sẽ dẫn đến dính âm đạo.
• Tử vong: Hoại tử thượng bì nhiễm độc thường có tiên lượng nặng với tỷ lệ tử vong lên đến 30 - 40%.

Hoại tử thượng bì nhiễm độc có thể gây biến chứng nhiễm trùng máu đe dọa tính mạng

6Chẩn đoán hoại tử thượng bì nhiễm độc

Lâm sàng

Khi khám sức khỏe, bác sĩ sẽ kiểm tra da có các triệu chứng bị bọng nước, phồng rộp trên nền da đỏ, bong tróc thượng bì một cách cấp tính và trên diện rộng, gây đau nhức của hoại tử thượng bì nhiễm độc. Đồng thời, để đánh giá được sức khỏe tổng thể, bác sĩ có thể:

• Khai thác bệnh sử của bệnh nhân.
• Tiền sử dị ứng nào đã từng mắc phải.
• Sử dụng, tiếp xúc với các loại thuốc nào trong 2 tháng qua.

Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng da để đánh giá triệu chứng lâm sàng của bệnh

Cận lâm sàng

• Sinh thiết: bằng một mẫu mô da bị tổn thương và sử dụng kính hiển vi để kiểm tra mô và tìm dấu hiệu của TEN.
• Xét nghiệm máu: giúp xác định các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc các vấn đề khác liên quan đến cơ quan nội tạng.
• Cấy máu: nhằm theo dõi tình trạng nhiễm khuẩn huyết.
• Cấy da: giúp kiểm tra tình trạng nhiễm trùng.

Sinh thiết và sử dụng kính hiển vi để tìm dấu hiệu của hoại tử thượng bì nhiễm độc

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện có chuyên khoa da liễu để được thăm khám và điều trị khi có các dấu hiệu:

• Đau da kèm các triệu chứng sốt, mệt mỏi.
• Phát ban bao phủ hơn 30% cơ thể.
• Xuất hiện mụn nước và vùng da bong tróc lớn.

Bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị khi xuất hiện triệu chứng phát ban

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương,...
• Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung ương, Bệnh Viện Da Liễu Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai,...

8Các phương pháp điều trị

Điều trị tại chỗ

• Chăm sóc da: Sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch thuốc tím loãng rửa các vùng da tổn thương hàng ngày. Có thể quấn hoặc đắp vào vùng da tổn thương bằng băng gạc có tẩm thuốc kháng sinh hoặc vaseline nhằm ngăn ngừa tổn thương da lan rộng, bảo vệ vùng da thô khỏi mất nước và nhiễm trùng.
• Chăm sóc niêm mạc: Súc miệng bằng nước oxy già pha loãng 1,5%, bôi vết thương ở miệng bằng dung dịch glycerin borat, vệ sinh bằng nước muối sinh lý và bôi kamistad gel (lidocain hydroclorid).
• Chăm sóc mắt: Tùy thuộc vào mức độ tổn thương có thể sử dụng nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản ít nhất 4 lần/ngày, tra thuốc mỡ kháng sinh, dầu vitamin A.

Sử dụng nước muối sinh lý rửa các vùng da tổn thương hàng ngày.

Điều trị toàn thân

• Bù dịch và dinh dưỡng thông qua một ống đưa vào mũi và dẫn đến dạ dày do hoại tử thượng bì nhiễm độc giống như bỏng trên diện rộng có thể gây mất cân bằng điện giải và nước của cơ thể.
• Thuốc giảm đau, giảm ngứa để giảm bớt sự khó chịu.
• Thuốc kháng sinh phổ rộng, ít gây dị ứng nhằm ngăn ngừa, chống nhiễm khuẩn da, phổi hoặc điều trị bất kỳ bệnh nhiễm trùng nào.
• Globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch với liều cao 1mg/kg trong 3 ngày.
• Thuốc corticoid giúp làm giảm ngứa, mẩn đỏ và các phản ứng dị ứng với liều từ 1-2 mg/kg hoặc truyền tĩnh mạch 100 - 250 mg trong 3 - 4 ngày đầu.

Thuốc giảm đau, giảm ngứa giúp bạn giảm bớt sự khó chịu

9Các phương pháp phòng ngừa

Hoại tử thượng bì nhiễm độc là một tình trạng phụ thuộc vào cơ địa dị ứng của từng người. Do đó, để ngăn chặn và phòng ngừa, bạn cần:

• Tìm hiểu xem nguyên nhân gây bệnh do thuốc hay bất kỳ yếu tố nào.
• Tránh không tái sử dụng các thuốc được nghi ngờ là nguyên nhân gây bệnh.
• Thông báo với bác sĩ tiền sử dị ứng khi có nhu cầu cần dùng thuốc.
• Phải ngừng thuốc ngay khi xuất hiện các triệu chứng của hoại tử thượng bì nhiễm độc và đến các cơ sở y tế khám càng sớm càng tốt.

Phải ngừng thuốc ngay khi xuất hiện các triệu chứng dị ứng

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị tình trạng hoại tử thượng bì nhiễm độc. Hãy chia sẻ để lan tỏa thông tin này đến mọi người bạn nhé!