Hội chứng sau bại liệt là một bệnh lý của hệ thần kinh có khả năng gây teo yếu cơ và dây thần kinh đối với những bệnh nhân sau khi mắc bại liệt từ 15 đến 50 năm. Hãy cùng nhau tìm hiểu một vài thông tin quan trọng về dấu hiệu, biến chứng và cách khắc phục hội chứng sau bại liệt này nhé!
1Hội chứng sau bại liệt là gì?
Hội chứng sau bại liệt là bệnh lý của hệ thần kinh gây ảnh hưởng đến cơ bắp và dây thần kinh khiến cho người bệnh yếu cơ, mệt mỏi và đau cơ hoặc đau khớp.
Tình trạng này thường xảy ra kể từ 15 đến 50 năm sau khi bị bệnh bại liệt. [1]
Hội chứng sau bại liệt gây ảnh hưởng đến cơ bắp và dây thần kinh vận động cơ bắp
2Nguyên nhân
Do virus bại liệt
Người bị mắc bệnh bại liệt do virus bại liệt xâm nhập vào cơ thể gây ảnh hưởng đến tế bào thần kinh vận động trong tủy sống. Tế bào này có chức năng dẫn truyền tín hiệu từ cơ bắp về lại bộ não, giúp điều khiển cơ bắp và kiểm soát khả năng vận động của cơ thể.
Khi đã bị bại liệt, người bệnh có thể phục hồi lại khả năng sử dụng cơ bắp nhưng bệnh đã làm tổn thương các dây thần kinh vận động. Theo thời gian, những dây thần kinh đó bị suy yếu dần và cơ bắp cũng yếu theo.
Các yếu tố rủi ro
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của hội chứng sau bại liệt bao gồm:
- Mức độ nghiêm trọng của bệnh bại liệt: Bệnh bại liệt do nhiễm trùng lúc đầu càng nặng thì khả năng xuất hiện triệu chứng của hội chứng sau bại liệt càng cao.
- Tuổi tác: Nếu mắc bệnh bại liệt lúc còn là thanh thiếu niên hoặc đã là người lớn thì khả năng mắc hội chứng sau bại liệt càng cao.
- Vận động mạnh quá mức: Việc tập thể dục quá sức làm cho các tế bào của thần kinh vận động từng bị tổn thương do bệnh bại liệt phải làm việc quá sức, từ đó tăng nguy cơ mắc hội chứng sau bại liệt cao hơn.
3Triệu chứng
Hội chứng sau bại liệt chỉ ảnh hưởng đến những người từng bị bại liệt. Các triệu chứng phổ biến của hội chứng sau bại liệt bao gồm:
- Cơ, khớp bị yếu và đau. Tình trạng này sẽ nghiêm trọng dần theo thời gian.
- Dễ cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức dù hoạt động nhẹ.
- Cơ bắp bị teo và mất dần đi.
- Rối loạn nhịp thở, khó nuốt thức ăn.
- Rối loạn hô hấp gây ảnh hưởng đến giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ.
- Khả năng chịu lạnh giảm.
Hội chứng sau bại liệt tiến triển chậm ở hầu hết mọi người. Họ có thể gặp một số trong các triệu chứng trên, sau đó tình trạng sẽ ổn định lại và rồi lại gặp thêm một số triệu chứng khác.
Hội chứng sau bại liệt gây nên tình trạng yếu và teo cơ
4Biến chứng nguy hiểm
Hội chứng sau bệnh bại liệt hiếm khi đe dọa tính mạng nhưng vẫn có thể dẫn đến biến chứng như:
Hội chứng sau bại liệt làm tăng khả năng té ngã của người bệnh
5Cách chẩn đoán
Để chẩn đoán hội chứng sau bại liệt, bác sĩ cần xác định được 3 chỉ số như sau: [2]
Chẩn đoán bại liệt trước đó
Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân về hồ sơ y tế cũ hoặc lấy thông tin bệnh sử qua lời kể của bệnh nhân và người nhà để biết chi tiết tình trạng bệnh bại liệt của họ trước đó.
Nhờ vào việc chẩn đoán bại liệt trước đó, bác sĩ sẽ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm phù hợp với người bệnh.
Các xét nghiệm
Vì không có xét nghiệm xác định được người bệnh đang mắc hội chứng sau bại liệt nên bác sĩ có thể sử dụng một số xét nghiệm nhất định để loại trừ các biến chứng của bệnh khác như:
- Phương pháp điện cơ (EMG) và nghiên cứu dẫn truyền thần kinh: Biện pháp điện cơ đo lượng điện sản xuất từ trong cơ bắp bằng một dụng cụ ghi lại hoạt động của cơ trong khi bạn nghỉ ngơi và hoạt động. Thử nghiệm này giúp xác định và loại trừ các bệnh như đau thần kinh, một tình trạng bất thường của dây thần kinh, bệnh cơ và mô cơ.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT): Kiểm trang tình trạng não và tủy sống bằng hình ảnh giúp loại trừ hiện tượng rối loạn thần kinh cột sống như thoái hóa cột sống hoặc hẹp cột sống, thu hẹp cột sống gây áp lực lên dây thần kinh.
- Xét nghiệm máu: Những người mắc hội chứng sau bại liệt thường có kết quả xét nghiệm máu bình thường. Vậy nên, nếu quả xét nghiệm máu bất thường có thể do bạn đang mắc một bệnh lý khác.
- Sinh thiết cơ: Giúp tìm được nguyên nhân của tình trạng yếu cơ.
Phương pháp điện cơ (EMG) và nghiên cứu dẫn truyền thần kinh
Chẩn đoán phân biệt
Vì hội chứng sau bại liệt có nhiều dấu hiệu giống với các loại bệnh lý khác như viêm khớp, đau cơ, hội chứng mệt mỏi mạn tính và vẹo cột sống. Vì vậy, dựa vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ chẩn đoán phân biệt nhằm loại trừ các nguyên nhân khác gây ra tình trạng giống với hội chứng sau bại liệt.
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn điều trị kịp thời nếu có các dấu hiệu sau đây:
- Tình trạng cơ và khớp bị yếu và đau xuất hiện và nặng dần lên.
- Dễ cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức dù hoạt động nhẹ.
- Cơ bắp bị teo và mất dần đi.
- Khó thở, khó nuốt thức ăn.
Nơi khám chữa hội chứng sau bại liệt
Đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây đê được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp:
- TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
- Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Hà Nội, Viện Y học cổ truyền Trung ương.
7Các phương pháp chữa hội chứng sau bại liệt
- Tiết kiệm năng lượng hoạt động hằng ngày: Cần kết hợp giữa việc tập thể dục và nghỉ ngơi một cách hợp lý, tránh hoạt động mạnh quá sức. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng một số dụng cụ hỗ trợ như gậy, khung tập đi, xe lăn, lắp đặt tay vịn trong nhà tắm... để giúp bạn đỡ mất sức hơn trong các hoạt động thường ngày.
- Vật lý trị liệu: Các nhân viên y tế sẽ thực hiện một số bài tập tăng cường khả năng hoạt động của cơ bắp hiệu quả mà không làm các cơ hoạt động quá sức.
- Trị liệu ngôn ngữ: Cải thiện được tình trạng khó nuốt, khó nói chuyện cho các cơ vùng miệng bị yếu.
- Điều trị rối loạn giấc ngủ: Cải thiện tư thế ngủ như tránh nằm ngửa hoặc dùng máy mở đường thở cho bệnh nhân bị rối loạn hô hấp khi ngủ.
- Sử dụng thuốc: Thuốc giảm đau như aspirin, acetaminophen và ibuprofen có thể làm giảm đau cơ và khớp. [3]
Tập vật lý trị liệu để cải thiện bệnh
8 Cách tự chăm sóc khi mắc hội chứng sau bại liệt
Các biện pháp giúp người bệnh tự chăm sóc bản thân khi mắc hội chứng sau bại liệt như:
- Hạn chế vận động quá sức.
- Giữ ấm cơ thể vì khi bị lạnh có thể làm cơ bắp bị yếu và đau.
- Tránh té ngã bằng cách lắp đặt các dụng cụ hỗ trợ đi lại trong nhà, không để sàn nhà bị ướt gây trơn trượt, không để đồ vật bừa bộn choáng chỗ đi lại.
- Thực hiện lối sống lành mạnh bằng cách xây dựng thực đơn dinh dưỡng, không hút thuốc lá, hạn chế dùng cafe, tập thể dục nhẹ nhàng.
- Bảo vệ phổi và đường hô hấp bằng cách ngưng hút thuốc lá, uống rượu bia, tiêm phòng vaccine cúm và viêm phổi.
Hy vọng bài viết trên đây sẽ giúp bạn và người thân hiểu rõ hơn về hội chứng sau bại liệt này. Hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè nếu thấy bài viết hữu ích nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
