Liệt dây thần kinh số 6: Những biến chứng về mắt và cách phòng ngừa

Liệt dây thần kinh số 6 là bệnh lý thần kinh thường gặp và gây ảnh hưởng lớn đến khả năng di chuyển của mắt. Bệnh xuất hiện bởi sự tác động của nhiều nguyên nhân khác nhau. Cùng tìm hiểu về liệt dây thần kinh số 6 qua bài viết dưới đây nhé!

1Liệt dây thần kinh số 6 là gì?

Dây thần kinh số 6 (hay thần kinh vận nhãn ngoài) được bắt nguồn từ cầu não đến ổ mắt với chức năng chủ yếu là vận động mắt ra sang hai bên. Liệt dây thần kinh số 6 khiến cho mắt không thể di chuyển ra ngoài gây hiện tượng lác trong (mắt lệch về phía mũi).

Liệt dây thần kinh 6 có thể do tổn thương trên bất cứ điểm trên đường đi của nó như viêm nhiễm, chèn ép hoặc chấn thương. Đây cũng là dạng liệt dây vận nhãn đơn độc thường gặp nhất trên lâm sàng, xuất hiện ở mọi lứa tuổi.[1]

Liệt dây thần kinh số 6 có thể dẫn đến mắt lác trong

2Nguyên nhân

Con đường di chuyển của dây thần kinh số 6 từ não đến chi phối cho cơ thẳng ngoài của ổ mắt rất phức tạp, liên quan đến nhiều cấu trúc khác trong hộp sọ. Vì vậy, dây thần kinh số 6 dễ bị tổn thương bởi nhiều nguyên nhân khác nhau.

Có thể chia các nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 6 thành một vài nhóm chính:[2]

• Do chèn ép: những khối u não tăng sinh bất thường về kích thước hoặc bệnh lý tăng áp lực nội sọ có thể đè ép hoặc kéo căng dây vào dây 6 gây cản trở sự dẫn truyền thần kinh.
• Do bệnh lý mạch máu: người bệnh tai biến mạch máu não có thể xuất hiện các biểu hiện liệt dây thần kinh số 6 do giảm nuôi dưỡng hoặc khối máu tụ ở vùng nhân dây 6 ở cầu não.
• Do chấn thương: các va chạm, chấn thương gây vỡ nền sọ có thể ảnh hưởng đến mỏm xương đá, khoang dưới nhện (khoang chứa đầy dịch não tủy, nằm giữa màng nhện và màng mềm) làm cản trở đường đi của dây 6 qua khu vực này.
• Do viêm nhiễm: một số loại virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có thể tấn công gây viêm dây thần kinh số 6 hoặc gây viêm màng não, viêm não… cũng có thể khiến người bệnh có biểu hiện lác trong.
• Do tổn thương vi mạch: thường gặp ở người đái tháo đường, tăng huyết áp do tổn thương dây thần kinh vận nhãn ngoài.

Tai biến mạch máu não là nguyên nhân gây ra liệt dây thần kinh số 6

3Triệu chứng

Liệt dây thần kinh số 6 có thể được nhận biết thông qua một số triệu chứng điển hình như:[3]

• Song thị: là biểu hiện điển hình, người bệnh khi nhìn vào một vật sẽ thấy hai hình ảnh nằm đè lên nhau, thường rõ hơn khi đưa mắt về bên bị liệt.
• Giảm thị lực: bệnh nhân chủ yếu sẽ thấy nhìn mờ, khó nhìn tập trung một điểm.
• Đau ổ mắt: có thể gặp ở trên 50% bệnh nhân liệt dây thần kinh số 6 mà nguyên nhân do tổn thương vi mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường.
• Mắt lác trong: thường gặp ở bệnh nhân có tổn thương dây 6 mức độ nặng, người bệnh không thể đưa mắt sang hai bên thái dương. Nếu người bệnh xoay đầu về bên liệt có thể thấy mắt đỡ lác hơn.
• Biểu hiện khác: thường xuyên chóng mặt, choáng váng hoặc mệt mỏi.

Liệt dây thần kinh số 6 có thể gây ra song thị (nhìn 1 thành 2)

4Cách chẩn đoán

Để phát hiện tình trạng liệt dây thần kinh số 6 cũng như nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ sử dụng kết hợp nhiều phương pháp chẩn đoán khác nhau:

• Hỏi bệnh sử: bác sĩ sẽ khai thác các triệu chứng của bệnh, thời gian xuất hiện và tiền sử các bệnh lý mạn tính đang được điều trị để đưa ra những phán đoán ban đầu.
• Hình ảnh học: chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính sọ não (CT) có thể giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh. Tuy nhiên, chụp MRI là kỹ thuật tốt nhất nhờ việc quan sát được rõ ràng các tổn thương trên đường đi của dây thần kinh số 6.
• Xét nghiệm: bác sĩ có thể chỉ định thêm xét nghiệm máu thông thường để đánh giá toàn trạng bệnh nhân, làm định lượng kháng thể ANCA giúp loại trừ các bệnh tự miễn hoặc chọc dịch não tủy nhằm chẩn đoán viêm màng não.

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Liệt dây thần kinh số 6 có thể là biểu hiện của một số bệnh lý nguy hiểm như nhồi máu não, xuất huyết não hay chấn thương sọ não… Do đó, người bệnh cần đến gặp bác sĩ sớm nhất có thể nếu có những dấu hiệu sau:

• Nhìn một thành hai (song thị).
• Đau nhức vùng ổ mắt 1 hoặc 2 bên.
• Suy giảm đột ngột về thị lực.
• Không thể đưa mắt về phía thái dương (lác trong).

Suy giảm thị lực đột ngột có thể là dấu hiệu cần đến khám bác sĩ sớm

Nơi khám chữa liệt dây thần kinh số 6

Nếu có những dấu hiệu nghi ngờ của bệnh liệt dây thần kinh số 6, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị kịp thời:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

6Các phương pháp chữa liệt dây thần kinh số 6

Liệt dây thần kinh số VI thường sẽ tự khỏi ở những bệnh nhân liệt đơn độc một bên, không do chấn thương.

Với bệnh nhân liệt VI sau chấn thương, nếu liệt một bên thì khả năng tự khỏi vẫn còn cao, nên theo dõi thêm vài tháng trước khi điều trị. Bệnh nhân không thể liếc mắt quá đường giữa nhãn cầu hoặc liệt VI cả hai bên được xem là mức độ nặng.

Việc điều trị phức tạp và cần có sự kết hợp giữa bác sĩ và bệnh nhân (hoặc phụ huynh nếu là trẻ mắc bệnh).

Phương pháp điều trị có thể là bịt mắt luân phiên, dùng lăng kính.

Hai phương pháp trên thất bại có thể can thiệp phẫu thuật chỉnh lác hoặc tiêm botulinum.

Điều quan trọng nhất trong chữa liệt dây thần kinh số 6 là phát hiện và điều trị đúng theo căn nguyên gây bệnh:

• Thuốc kháng sinh: được chỉ định nhằm tiêu diệt vi khuẩn gây viêm màng não, viêm não khiến người bệnh bị liệt dây thần kinh số 6 nếu có nhiễm khuẩn.
• Giảm áp lực nội sọ (nếu do tăng áp lực nội sọ): đối với bệnh nhân có biểu hiện đau đầu, nôn, buồn nôn của hội chứng tăng áp lực nội sọ như thuốc lợi tiểu, manitol…
• Tập phục hồi chức năng: nhằm cải thiện khả năng di chuyển của các cơ vận nhãn, sự co giãn của các cơ bắp toàn thân đối với bệnh nhân tai biến mạch máu não.

7Biện pháp phòng ngừa

Quá trình điều trị liệt dây thần kinh số 6 rất tốn thời gian và chi phí. Do đó, bạn nên thực hiện các biện pháp giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả như:

• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh với việc tăng cường rau xanh, trái cây giúp bổ sung chất xơ, các vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế ăn đồ ăn chiên rán dầu mỡ, bánh kẹo công nghiệp và các loại nước ngọt.
• Tuân thủ phác đồ điều trị bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường của bác sĩ.
• Tránh các chấn thương vùng đầu cổ bằng cách đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông hoặc mặc đồ bảo hộ lao động phù hợp.
• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
• Thăm khám sức khỏe thường xuyên mỗi 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện và điều trị nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 6.

Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông giúp giảm nguy cơ chấn thương sọ não gây bệnh

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa liệt dây thần kinh số 6. Hãy chia sẻ bài viết này đến với những người thân và bạn bè xung quanh bạn nhé!