Hẹp động mạch cảnh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Hẹp động mạch cảnh có thể gây ra giảm khả năng cung cấp máu cho não bộ kéo dài dẫn đến tổn thương tế bào thần kinh. Cùng tìm hiểu về bệnh hẹp động mạch cảnh qua bài viết dưới đây nhé!

1Hẹp động mạch cảnh là gì?

Động mạch cảnh là hệ thống mạch máu lớn nằm hai bên cổ, đảm nhiệm chức năng cấp máu cùng với chất dinh dưỡng và oxy từ tim lên não bộ. Hẹp động mạch cảnh là tình trạng lòng động mạch bị thu hẹp dần dần do sự tích tụ của các mảng xơ vữa.

Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài sẽ khiến lòng mạch bị hẹp nặng dẫn đến thiếu máu cung cấp cho tế bào thần kinh hoạt động. Từ đó, có thể tạo ra các cơn thiếu máu thoáng qua (TIA) hoặc tai biến mạch máu não.[1],[2]

Hẹp động mạch cảnh là tình trạng lòng mạch bị hẹp lại do mảng xơ vữa gây thiếu máu não

2Nguyên nhân gây bệnh hẹp động mạch cảnh

Nguyên nhân chính gây ra hẹp động mạch cảnh là do sự lắng đọng của cholesterol dưới lòng mạch hình thành các mảng xơ vữa. Ngoài ra, bạn sẽ dễ bị hẹp động mạch cảnh nếu kèm theo các yếu tố nguy cơ sau:

• Tuổi: thành mạch ở người lớn tuổi cứng và lão hóa theo thời gian và làm tăng nguy cơ lắng đọng chất béo.
• Bệnh lý: đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì.
• Thói quen: thường xuyên sử dụng thuốc lá, rượu bia và ít hoạt động thể chất.[3][4]

Đái tháo đường là một trong những nguyên nhân gây bệnh

3Triệu chứng hẹp động mạch cảnh

Hẹp động mạch cảnh thường diễn ra âm thầm trong một thời gian dài mà không có triệu chứng điển hình. Phần lớn bệnh nhân đến thăm khám khi mảng xơ vữa dày làm hẹp nhiều lòng động mạch cảnh với triệu chứng như:

• Thường xuyên hoa mắt, chóng mặt.
• Đau đầu âm ỉ thường xuyên.
• Giảm khả năng tập trung, giảm trí nhớ.
• Rối loạn hoặc mất khả năng thăng bằng.
• Tê bì tay chân hoặc yếu liệt nửa người.
• Nhìn song thị (nhìn 1 thành 2) hoặc nhìn mờ.
• Đột ngột rối loạn ngôn ngữ, không nói được hoặc méo miệng.[2],[5]

Người bệnh hẹp động mạch cảnh thường có biểu hiện đau đầu liên tục

4Biến chứng hẹp động mạch cảnh

Hẹp động mạch cảnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho tính mạng của bệnh nhân. Một số biến chứng phổ biến gồm:

• Giảm tưới máu não: do lòng mạch bị hẹp làm lượng máu giàu dinh dưỡng không được cung cấp đầy đủ.
• Tai biến mạch máu não: có thể gặp do mảng xơ vữa bị bong ra và di chuyển lên động mạch não khiến tắc mạch máu gây nhồi máu não.[2]

5Chẩn đoán hẹp động mạch cảnh

Khi tiến hành chẩn đoán hẹp động mạch cảnh, bác sĩ sẽ tiến hành kết hợp giữa việc thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng bổ trợ. Từ đó, bác sĩ có thể đánh giá được mức độ hẹp lòng động mạch và các biến chứng của bệnh.

Các bước có thể được bác sĩ áp dụng khi chẩn đoán hẹp động mạch cảnh gồm:

• Khám lâm sàng: đánh giá mức độ thiếu máu não, các dấu hiệu thần kinh khu trú.
• Siêu âm mạch máu: giúp xác định mức độ hẹp lòng mạch cũng như tình trạng của các lớp bên ngoài mạch máu.
• Siêu âm doppler động mạch cảnh: nhằm giúp bác sĩ quan sát được khả năng lưu thông máu qua lòng động mạch cảnh bị hẹp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): có thể giúp đánh giá mức độ hẹp của động mạch cũng như phát hiện sớm tình trạng nhồi máu não.
• Chụp mạch máu cộng hưởng từ (MRA): hỗ trợ bác sĩ trong việc xác định kích thước mảng xơ vữa quanh lòng động mạch.
• Chụp cắt lớp vi tính mạch máu: giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh động mạch cảnh thông qua phương pháp dựng hình.
• Chụp mạch số hoá xoá nền (DSA): vừa là phương pháp chẩn đoán vừa có thể tiến hành điều trị. Bác sĩ có thể đặt stent động mạch cảnh để làm rộng lòng mạch trong quá trình này.

Chụp cộng hưởng từ động mạch có thể giúp đánh giá mức độ hẹp của lòng mạch

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hẹp động mạch cảnh là bệnh lý cần được điều trị sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm của bệnh. Vì thế, người có yếu tố nguy cơ mắc hẹp động mạch cảnh nên đến bệnh viện sớm nếu có những dấu hiệu sau:

• Hoa mắt, chóng mặt kéo dài.
• Tê bì, yếu liệt tay chân.
• Rối loạn ngôn ngữ.
• Giảm khả năng tư duy và nhận thức.

Chóng mặt, hoa mắt kéo dài là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ

Địa chỉ khám bệnh tim mạch uy tín

Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ của bệnh hẹp động mạch cảnh, người bệnh nên đến khám tại khoa tim mạch của các bệnh viện địa phương. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ uy tín sau:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Viện Tim mạch Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

7Điều trị hẹp động mạch cảnh

Khi điều trị hẹp động mạch cảnh, bác sĩ sẽ cân nhắc vào kích thước mảng xơ vữa và mức độ hẹp lòng mạch. Một số biện pháp điều trị bệnh hẹp động mạch cảnh phổ biến gồm:

Thay đổi thói quen

Các biện pháp thay đổi thói quen và lối sống cần được thực hiện ở tất cả các bệnh nhân hẹp động mạch cảnh để làm chậm mức độ tiến triển bệnh. Bạn có thể áp dụng một số thay đổi sau:

• Từ bỏ hút thuốc lá, uống rượu bia.
• Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn nhiều dầu mỡ.
• Tập thể dục thường xuyên.

Người bệnh hẹp động mạch cảnh cần phải bỏ thuốc lá

Điều trị bằng thuốc

Bên cạnh việc thay đổi lối sống, bác sĩ có thể chỉ định một số thuốc nhằm giảm triệu chứng và phòng ngừa biến chứng của hẹp động mạch cảnh như:

• Thuốc kiểm soát huyết áp.
• Thuốc giảm mỡ máu.
• Thuốc chống đông máu.
• Thuốc chống kết tập tiểu cầu.

Điều trị tắc động mạch nghiêm trọng

Đối với bệnh nhân có hẹp động mạch cảnh mức độ nghiêm trọng làm thiếu máu não lượng lớn, bác sĩ sẽ tiến hành một số biện pháp điều trị đặc hiệu như:

• Phẫu thuật: nhằm cắt bỏ nội mạc mạch máu, loại bỏ mảng xơ vữa để tái lưu thông dòng máu lên não.
• Đặt stent mạch cảnh: bác sĩ sẽ đưa một chiếc ống kim loại đặc biệt từ động mạch quay của cánh tay đến đoạn động mạch cảnh bị hẹp để nới rộng lòng mạch.[3],[4]

Phẫu thuật giúp bác sĩ lấy bỏ mảng xơ vữa và khâu phục hồi thành động mạch cảnh

8Phòng ngừa hẹp động mạch cảnh

Bạn có thể phòng ngừa việc xuất hiện hẹp động mạch cảnh hoặc giảm tiến triển của bệnh thông qua một số biện pháp sau:

• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh với đa dạng rau xanh, hoa quả tươi.
• Ăn đa dạng các loại thịt trắng như gia cầm, cá và sữa tách béo.
• Hạn chế ăn muối, đường và các thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập thể dục thường xuyên mỗi 40 phút/ngày và ít nhất 3 - 4 ngày/tuần.
• Giảm cân khoa học ở người thừa cân, béo phì.
• Duy trì chỉ số cơ thể BMI < 23kg/m2.
• Thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng/lần.[3],[2]

Tập thể thao hàng ngày có thể giúp bạn ngăn ngừa hẹp động mạch cảnh

Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh hẹp động mạch cảnh. Bạn hãy xây dựng một lối sống lành mạnh ngăn ngừa bệnh lý này nhé!