Bệnh thận đái tháo đường: Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa

Đái tháo đường là bệnh lý mà nếu không được điều trị thích hợp có thể dẫn tới nhiều biến chứng. Một trong những cơ quan thường xuất hiện biến chứng là thận. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa bệnh thận đái tháo đường qua bài viết dưới đây!

1Bệnh thận đái tháo đường là gì?

Đái tháo đường diễn ra trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ gây ra biến chứng thận. Bệnh thận do đái tháo đường chiếm tới 24-45% bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối. Theo thống kê có khoảng 30-40% người bệnh đái tháo đường có biến chứng thận.[1]

Đái tháo đường thời gian dài có thể dẫn tới bệnh thận

2Triệu chứng của bệnh thận đái tháo đường

Ở giai đoạn đầu của bệnh, thận vẫn có thể đủ bộ phận để thực hiện chức năng. Khi thận bị tổn thương nặng nề thì mới xuất hiện một số triệu chứng như:

• Huyết áp cao khó kiểm soát.
• Phù chân, phù mí mắt.
• Nước tiểu có bọt.
• Khó tập trung.
• Hụt hơi.
• Ăn mất ngon.
• Buồn nôn, nôn.
• Ngứa.[2]

Phù chân là triệu chứng của bệnh thận đái tháo đường

3Nguyên nhân gây bệnh thận đái tháo đường

Nguyên nhân chính xác của bệnh thận do tiểu đường vẫn chưa được xác định chính xác. Tình trạng kháng insulin, di truyền, tăng đường huyết và quá trình tự miễn dịch có thể liên quan đến bệnh thận.

Để thực hiện chức năng lọc của mình, thận chứa các cầu thận - mạch máu nhỏ giúp vận chuyển máu và các chất. Đường máu có thể làm tổn thương cấu trúc này khiến cho thận hoạt động không bình thường.

Tiểu đường nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn tới tổn thương mạch máu, ảnh hưởng đến chức năng lọc của cầu thận.

4Các giai đoạn của bệnh thận đái tháo đường

Dựa vào mức độ tổn thương cầu thận, bác sĩ sẽ chia bệnh thận đái tháo đường thành 5 giai đoạn như:

• Giai đoạn 1: đường huyết tăng khiến cầu thận tăng kích thước cũng như tăng thời gian làm việc để đào thải đường ra ngoài.
• Giai đoạn 2: mạo mạch cầu thận bị xơ hóa, kích thước lỗ lọc to ra gây ảnh hưởng đến chức năng.
• Giai đoạn 3: xuất hiện các triệu chứng trên lâm sàng với nước tiểu sủi bọt hoặc có mùi lạ.
• Giai đoạn 4: chức năng thận suy giảm nhiều hơn dẫn đến những triệu chứng rõ rệt hơn như huyết áp tăng, nồng độ albumin trong nước tiểu tăng.
• Giai đoạn 5: bệnh thận giai đoạn cuối, người bệnh phải lọc máu hoặc thay thận.

5Biến chứng của bệnh

Các biến chứng của bệnh thận đái tháo đường có thể xảy ra từ từ trong nhiều tháng hoặc nhiều năm như:

• Tích nước ở các bộ phận: đặc trưng bởi phù tay chân, huyết áp cao hoặc phù phổi.
• Tăng kali máu: nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong.
• Suy tim.
• Thiếu máu.
• Ảnh hưởng tới thai kỳ.

Thận suy yếu có thể gây nên nhiều vấn đề nguy hiểm

6Các yếu tố tăng nguy cơ bệnh thận đái tháo đường

Một số yếu tố có thể khiến người bệnh đái tháo đường xuất hiện biến chứng thận là:

• Đường huyết không kiểm soát.
• Huyết áp cao.
• Hút thuốc lá.
• Cholesterol máu cao.
• Béo phì.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường và bệnh thận.

7Cách chẩn đoán bệnh

Mặc dù ở giai đoạn cuối, các triệu chứng của bệnh thận đái tháo đường sẽ xuất hiện rầm rộ nhưng bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi các triệu chứng vào giai đoạn đầu của bệnh tiểu đường. Một số xét nghiệm được bác sĩ cân nhắc chỉ định là:

• Xét nghiệm nước tiểu (tìm albumin trong máu, xác định tỉ lệ albumin/creatinin) nhằm đánh giá có suy thận không.
• Xét nghiệm máu đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết.
• Chẩn đoán hình ảnh đánh giá tổn thương thận.
• Sinh thiết thận (được thực hiện khi chưa thể xác định nguyên nhân nhân tổn thương thận).

8Sàng lọc bệnh nhân đái tháo đường

Bệnh thận đái tháo đường thường xuất hiện sau khoảng 15 - 20 năm kể từ khi mắc bệnh tiểu đường tuýp 1. Trong trường hợp tiểu đường tuýp 2, thời điểm mắc bệnh thận khó xác định và có thể xảy ra ngay sau khi được chẩn đoán tiểu đường.

Vì vậy, bệnh nhân mắc tiểu đường tuýp 1 thường bắt đầu sàng lọc bệnh thận sau 5 năm từ khi chẩn đoán tiểu đường và tiếp tục sàng lọc theo lịch định kỳ. Trong khi đó, bệnh nhân mắc tiểu đường tuýp 2 sẽ được xét nghiệm ngay từ thời điểm chẩn đoán.

9Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Do biến chứng thận của bệnh nhân đái tháo đường thường xảy ra nên khi phát hiện tiểu đường, người bệnh sẽ được tầm soát định kỳ biến chứng này.

Ngoài ra, nếu xuất hiện những dấu hiệu sau, người bệnh tiểu đường nên đến các cơ sở điều trị đái tháo đường mà mình vẫn theo dõi để được kiểm tra:

• Huyết áp cao.
• Nước tiểu có bọt.
• Phù tay, chân.
• Mệt mỏi.
• Nôn, buồn nôn.

Khi huyết áp cao, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị

Nơi khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Thận niệu. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, Bệnh viện Lão khoa Trung ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

10Điều trị bệnh thận đái tháo đường

Mục tiêu điều trị

Mục tiêu điều trị xoay quanh việc kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp, tránh làm tổn thương thêm cầu thận. Cụ thể là:

• HbA1c: nhỏ hơn 7%.
• Huyết áp mục tiêu: nhỏ hơn 130/80mmHg.
• Protein niệu: nhỏ hơn 0,5g/24h.
• Kiểm soát tốt các biến chứng đi kèm như rối loạn lipid máu.

Điều trị cụ thể

Để hoàn thành những mục tiêu nêu trên, bác sĩ sẽ cân nhắc những biện pháp điều trị như:

• Kiểm soát đường huyết: sử dụng phối hợp nhiều loại thuốc. Bác sĩ sẽ cân nhắc tình trạng của người bệnh phù hợp với loại thuốc nào để đưa ra thuốc giúp hạ đường huyết phù hợp.
• Kiểm soát huyết áp: bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng thuốc hạ huyết áp phù hợp như thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể, thuốc chẹn kênh canxi hoặc thuốc ức chế thụ thể beta.
• Hạ Cholesterol máu: việc sử dụng các loại thuốc hạ cholesterol máu là vô cùng cần thiết để tránh ảnh hưởng tới thận. Statin là thuốc được ưu tiên sử dụng nhưng vẫn cần căn cứ tình trạng cụ thể.

Khi tình trạng bệnh thận diễn tiến đến giai đoạn cuối, người bệnh có thể phải sử dụng các phương pháp hỗ trợ chức năng thận như:

• Chạy thận: sử dụng một thiết bị lọc một chiều có chức năng thay thế cho thận giúp loại bỏ các chất độc hại và trả lại cho cơ thể máu chứa những chất cần thiết.
• Ghép thận: cân nhắc ghép thận để thay thế chức năng thận đã không còn có thể hồi phục.

11Biện pháp phòng ngừa và làm chậm tiến tiển bệnh tại nhà

Với những bệnh nhân đái tháo đường, để giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng thận, người bệnh cần tuân thủ một số gợi ý sau:

• Kiểm soát đường huyết: thực hiện dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ không tự ý đổi liều hoặc bỏ thuốc.
• Kiểm soát huyết áp và mỡ máu: đảm bảo huyết áp và mỡ máu ở giới hạn bình thường không làm ảnh hưởng đến hoạt động các cơ quan.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường, bổ sung rau xanh và hoa quả phù hợp
• Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần để nâng cao tinh thần thể dục thể thao để giúp cơ thể khỏe mạnh.
• Thận trọng trong việc dùng thuốc giảm đau: do thuốc có thể đào thải qua thận gây độc đến cơ quan này.
• Giữ cân nặng khỏe mạnh: giữ BMI từ 18-22 kg/m2 để tránh tình trạng béo phì ảnh hưởng tới đường huyết hay chức năng thận.
• Ngưng hút thuốc: bỏ thuốc lá càng sớm, càng tốt.
• Tái khám định kỳ: tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về biến chứng thận của đái tháo đường. Đây là biến chứng thường gặp nên người bệnh cần phải được tầm soát bệnh lý này đúng cách.