Hẹp van động mạch phổi: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hẹp van động mạch phổi là một bất thường ở van tim gây cản trở sự bơm máu từ tim lên phổi. Điều này có thể làm giảm lưu lượng máu qua tim và gây ra các biến chứng nguy hiểm. Cùng tìm hiểu về hẹp van động mạch phổi qua bài viết nhé!

1Hẹp van động mạch phổi là gì?

Van động mạch phổi là van ngăn cách giữa tâm thất phải (buồng tim phía dưới bên phải) và động mạch phổi cho phép máu chảy một chiều từ tâm thất phải vào động mạch phổi khi tim co bóp, đồng thời ngăn cản máu chảy ngược từ động mạch phổi về tim.

Van động mạch phổi được cấu tạo từ ba van nhỏ hình tổ chim, khi các lá van này trở nên dày, xơ cứng hoặc dính nhau có thể làm van tim bị hẹp và làm giảm lưu lượng máu chảy qua van.

Tình trạng hẹp van động mạch phổi càng nặng nề thì tâm thất phải càng cần co bóp mạnh để bơm máu lên động mạch phổi.

Theo thời gian, áp lực trong tâm thất phải phải tăng lên sẽ kéo theo sự dày lên của cơ tim gây ra các biến chứng khác như suy tim phải.[1]

2Nguyên nhân hẹp van động mạch phổi

Hẹp van động mạch phổi thường là bẩm sinh và gặp chủ yếu ở trẻ em. Bệnh thường đi kèm với các khuyến tật khác của tim và nằm trong bệnh cảnh tứ chứng Fallot.[2]

Ngoài ra, hẹp van động mạch phổi có thể là biến chứng của một bệnh lý khác như:

• Người bị thấp tim: thấp tim sau nhiễm liên cầu A có thể xuất hiện các tổn thương ở van tim gây hẹp.
• Hội chứng Noonan: là một rối loạn di truyền gây chậm tăng trưởng thể chất, đi kèm với các bất thường ở mặt và tim.
• Hội chứng carcinoid: đặc trưng bởi sự giải phóng serotonin từ các khối u carcinoid. Ở một số người, bệnh có thể tiến triển xơ hóa lớp nội tâm mạc bên phải dẫn đến hẹp van động mạch phổi.

Hẹp van động mạch phổi thường là bẩm sinh và gặp chủ yếu ở trẻ em

3Dấu hiệu hẹp van động mạch phổi

Biểu hiện của hẹp van động mạch phổi phụ thuộc vào lượng máu bị ứ trệ do tắc nghẽn. Một số người bị hẹp van động mạch phổi nhẹ có thể không có triệu chứng. Những người bị hẹp van động mạch phổi nặng hơn có thể nhận thấy các dấu hiệu bất thường đầu tiên khi tập thể dục hoặc lao động.

Các dấu hiệu hẹp van động mạch phổi có thể bao gồm:

• Mệt mỏi, dễ ngất xỉu.
• Đau ngực, khó thở tăng lên khi vận động.
• Tiếng thổi bất thường ở ổ van động mạch phổi nghe được qua ống nghe.
• Da xanh xao do nồng độ oxy trong máu thấp.

Hẹp van động mạch phổi có thể biểu hiện với triệu chứng mệt mỏi và dễ ngất xỉu

4Biến chứng của hẹp van động mạch phổi

Các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra ở người bệnh mắc hẹp van động mạch phổi là:

• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: những người có vấn đề về van tim bao gồm hẹp van động mạch phổi thường có nguy cơ cao nhiễm trùng nội tâm mạc do vi khuẩn.
• Rối loạn nhịp tim: người bệnh hẹp van động mạch phổi có nguy cơ rối loạn nhịp tim cao nhưng thường không gây nguy hiểm trừ khi tình hẹp van tim nghiêm trọng.
• Cơ tim phì đại: trong hẹp van động mạch phổi nặng, tâm thất phải tăng cường co bóp để thắng lại lực cản do tình trạng hẹp van tim gây ra, làm tăng áp lực trong buồng tim và dày cơ tim hay phì đại thất phải.
• Suy tim: khi khả năng tăng cường co bóp của tim phải đạt giới hạn và không thể bù trừ cho tình trạng giảm lưu lượng máu do hẹp van động mạch phổi gây ra sẽ dẫn tới suy tim.
• Các biến chứng khác khi mang thai: hẹp van động mạch phổi làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm trong quá trình chuyển dạ và sinh con ở người mẹ.

Hẹp van động mạch phổi có thể làm tăng nguy cơ viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

5Cách chẩn đoán hẹp van động mạch phổi

Hẹp van động mạch phổi thường xảy ra do bệnh tim bẩm sinh và được chẩn đoán trước giai đoạn trưởng thành.

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ thường sử dụng ống nghe nhằm phát hiện các tiếng thổi bất thường ở tim, sau đó chỉ định một số xét nghiệm cần thiết như:

• Điện tâm đồ (ECG): giúp theo dõi hoạt động điện của tim và phát hiện các rối loạn nhịp tim.
• Siêu âm tim: là xét nghiệm quan trọng giúp kiểm tra khả năng bơm của tim, các bất thường ở van tim, bao gồm mức độ hẹp của van động mạch phổi.
• Chụp động mạch vành: giúp phát hiện bất thường như hẹp, tắc nghẽn mạch vành.
• Chụp cộng hưởng từ MRI hoặc CT: có thể được chỉ định để chẩn đoán hẹp van động mạch phổi.

Siêu âm tim là xét nghiệm quan trọng giúp chẩn đoán hẹp van động mạch phổi

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên tới gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu cảnh báo bệnh lý về tim như: ngất xỉu, thường xuyên bị hụt hơi hoặc đau ngực, tăng lên khi vận động.

Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời chứng hẹp van động mạch có thể giúp giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm.

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu thường xuyên đau ngực tăng lên khi vận động

Nơi khám chữa hẹp van động mạch phổi

Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh tim, bạn nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tim mạch. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Viện Tim TP.HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện tim Hà Nội, Bệnh viện E, Bệnh viện Bạch Mai.

7Các phương pháp chữa hẹp van động mạch phổi

Sử dụng thuốc

Đối với các trường hợp hẹp van tim nhẹ và chưa có triệu chứng lâm sàng, người bệnh thường được chỉ định theo dõi sát và không điều trị gì. Ở một số trường hợp khác, khi hẹp van động mạch phổi đã có triệu chứng nhưng chưa đủ điều kiện để phẫu thuật thì việc điều trị thuốc thường được đặt ra.

Mục đích của việc điều trị thuốc trong hẹp van động mạch phổi thường bao gồm: cải thiện lưu lượng máu, chống hình thành cục máu đông, dự phòng rối loạn nhịp tim và viêm nội tâm mạc bán cấp do vi khuẩn (SBE).[3]

Điều trị thuốc trong hẹp van động mạch phổi giúp dự phòng cục máu động

Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị hẹp van động mạch phổi có thể được chỉ định trong trường hợp hẹp van tim nặng, các phương pháp phẫu thuật có thể bao gồm:

• Phẫu thuật nong van động mạch phổi: giúp cải thiện lưu lượng máu qua tim và giảm các triệu chứng do hẹp động mạch phổi. Nhưng theo thời gian, tình trạng hẹp van tim có thể tái diễn và cần phải được phẫu thuật thay van tim trong tương lai.
• Phẫu thuật thay van động mạch phổi: có thể được thực hiện bằng cách mở lồng ngực hoặc qua thủ thuật đặt ống thông.

Phẫu thuật nong van động mạch phổi giúp cải thiện lưu lượng máu qua tim

8Biện pháp phòng ngừa biến chứng hẹp van động mạch phổi

Người mắc bệnh hẹp van động mạch phổi nên thực hiện một lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe tim mạch và làm giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh. Những thay đổi cần thiết về lối sống lành mạnh là:

• Bỏ hút thuốc.
• Tham khảo các chế độ ăn có lợi cho tim, bao gồm: trái cây và rau quả, các sản phẩm từ sữa ít béo, ngũ cốc nguyên hạt và thịt nạc.
• Tập thể dục thường xuyên và quản lý cân nặng theo lời khuyên của bác sĩ.

Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch

Nguyên nhân hẹp van động mạch phổi chủ yếu là do dị tật tim bẩm sinh và thường đi kèm với nhiêu dị tật khác, phổ biến trong tứ chứng Fallot. Bạn hãy chia sẻ bài viết tới mọi người nếu thấy hữu ích nhé!