Bệnh cơ tim phì đại: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh cơ tim phì đại là một tình trạng bất thường của cơ tim, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu là người trẻ tuổi. Cùng tìm hiểu bài viết sau đây để biết nguyên nhân, triệu chứng và cách điều của bệnh cơ tim phì đại nhé!

1Cơ tim phì đại là gì?

Cơ tim được cấu tạo gồm 3 lớp:

• Ngoại tâm mạc: là màng thanh mạc bao bên ngoài tim, bao gồm lá thành và lá tạng ở giữa có 1 khoang ảo gọi là khoang ngoại tâm mạc.
• Cơ tim: gồm 2 loại là cơ co bóp chiếm đa số và cơ kém biệt hóa tạo nên hệ thống dẫn truyền của tim, duy trì sự co bóp cơ tim.
• Nội tâm mạc: màng trong tim có đặc điểm mỏng, bóng và dính chặt lên bề mặt buồng tim.

Bệnh cơ tim phì đại là một bất thường của cơ tim do đột biến gen trội nằm trên nhiễm sắc thể thường làm cho thành buồng tim (chủ yếu là tâm thất trái) phì đại hơn bình thường làm giảm lượng máu từ tim đến cơ quan khác của cơ thể. [1]

Bệnh thường khó phát hiện vì người bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên ở một số trường hợp, người mắc bệnh cơ tim phì đại có thể xuất hiện các triệu chứng như khó thở, đau ngực và sự thay đổi điện dẫn truyền ở cơ tim có thể gây rối loạn nhịp tim hoặc đe dọa đến tính mạng. [2]

Đặc điểm bệnh học của bệnh cơ tim phì đại:

• Phì đại cơ tim: Bệnh cơ tim phì đại có sự dày lên ở tâm thất trái làm giảm lưu lượng máu từ thất trái đến động mạch chủ (tắc nghẽn đường ra). Bệnh cơ tim phì đại cũng có thể dày lên ở vị trí khác của tim như ở đáy tim, tâm thất phải, ở những vị trí này mặc dù làm giảm lượng máu nhưng tâm thất có thể bù trừ để không gây tình trạng tắc nghẽn.
• Giảm lượng máu ở tâm thất trái: Do tế bào cơ tim dày lên làm tâm thất trái không thể giãn ra để chứa đầy máu ở thời kỳ tâm trương.
• Hẹp van 2 lá: do sự dày lên của tâm thất trái.
• Rối loạn nhịp tim: do cơ tim dày lên làm thay đổi tín hiệu điện dẫn truyền qua các buồng tim (chủ yếu gây rối loạn nhịp thất).[2]

Hình ảnh thất trái dày lên trong bệnh cơ tim phì đại

2Nguyên nhân gây bệnh cơ tim phì đại

Bệnh cơ tim phì đại thường có tính chất gia đình xảy ra do sự rối loạn di truyền gen trội trên nhiễm sắc thể thường, có hơn 50 loại đột biến khác nhau đã được phát hiện.

Sự biểu hiện kiểu hình có thể thay đổi tùy theo đột biến dẫn đến sự khác nhau về triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh. [2]

Bên cạnh nguyên nhân do di truyền một số vấn đề khác có thể là nguyên nhân của bệnh cơ tim phì đại như: tăng huyết áp, người lớn tuổi. Một số trường hợp nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được biết rõ.[2]

3Yếu tố nguy cơ gây bệnh cơ tim phì đại

Bệnh cơ tim phì đại có tính chất di truyền gia đình. Những người có cha hoặc mẹ mắc bệnh cơ tim phì đại có nguy cơ mắc bệnh lên đến 50%.

Nếu trong gia đình có cha, mẹ, anh, chị em mắc bệnh cần đến bác sĩ để được khám sàng lọc để phát hiện bệnh sớm và có phương pháp điều trị kịp thời. [3]

4Triệu chứng bệnh cơ tim phì đại

Một số người mắc bệnh cơ tim phì đại có thể không có triệu chứng, một số khác có thể xuất hiện các triệu chứng khi tập thể dục hoặc khi gắng sức. Các triệu chứng có thể xuất hiện và rõ dần theo thời gian. [1]

Nhận biết sớm các dấu hiệu là yếu tố quan trọng để điều trị kịp thời. Các triệu chứng của bệnh cơ tim phì đại có thể gặp là:

• Đau ngực: xuất hiện khi tập thể dục hay chơi thể thao, nhưng một số trường hợp nặng có thể xuất hiện cả lúc nghỉ ngơi.
• Khó thở và mệt mỏi đặc biệt là khi gắng sức. Nguyên nhân là do áp lực ở buồng nhĩ trái và động mạch phổi tăng cao.
• Người bệnh có thể ngất xỉu do nhịp tim không đều hay lượng máu không cung cấp đủ khi vận động gắng sức.
• Hồi hộp đánh trống ngực: người bệnh có thể cảm thấy tim đập nhanh và mạnh trong lồng ngực.
• Rối loạn nhịp tim: người bệnh có thể xuất hiện rung nhĩ hay nhịp nhanh thất. Ở bệnh nhân rung nhĩ do bệnh cơ tim phì đại có thể tăng nguy cơ huyết khối và suy tim.
• Có thể xuất hiện phù chi dưới và tĩnh mạch cổ nổi. [4]

Bệnh phì đại cơ tim có thể gây đau ngực

5Biến chứng bệnh cơ tim phì đại

Các biến chứng của bệnh cơ tim phì đại có thể bao gồm

Rung nhĩ: cơ tim dày lên và những thay đổi trong cấu trúc tế bào cơ tim dẫn đến những thay đổi trong dẫn truyền điện cơ tim làm cho nhịp tim nhanh và không đều. Rung nhĩ làm tăng nguy cơ huyết khối và có thể dẫn đến đột quỵ.

Tắc nghẽn đường ra của tâm thất trái: sự dày lên của cơ tim dẫn đến tắc nghẽn đường ra của máu đi nuôi cơ thể từ đó gây khó thở khi gắng sức, đau ngực, chóng mặt và ngất xỉu.

Bệnh lý van 2 lá: do sự phì đại cơ tim làm cho van 2 lá (giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái) đóng không đúng cách, hậu quả có thể làm cho máu chạy ngược lên tâm nhĩ trái (hở van 2 lá).

Bệnh cơ tim giãn nở: cơ tim dày lên trở nên yếu hơn và hoạt động kém hiệu quả từ đó dẫn đến sự giãn nở của cơ tim để bù trừ, dần dần cơ tim bị giãn và lực co bóp ngày càng yếu hơn.

Suy tim: cơ tim dày lên trong thời gian dài trở nên yếu hơn và không thể bơm máu hiệu quả trong thời kỳ tâm thu dẫn đến không thể đáp ứng nhu cầu cơ thể.

Ngất xỉu: là hậu quả nhịp tim không đều hoặc cơ tim bóp tống máu đi không hiệu quả.

Đột tử do tim: hiếm khi xảy ra, do bệnh không biểu hiện triệu chứng làm cho người bệnh không nhận biết được mình đang mắc bệnh và đột tử do tim có thể là biểu hiện đầu tiên ở những người bệnh này. [3]

Đột tử do tim là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh cơ tim phì đại

6Chẩn đoán bệnh cơ tim phì đại

Bác sĩ cần khai thác bệnh sử một cách chi tiết nhất các triệu chứng xuất hiện trên bệnh nhân. Tiền sử bệnh trong gia đình là một vấn đề quan trọng cần được khai thác vì bệnh cơ tim phì đại nguyên nhân thường có liên quan đến di truyền.

Sau khi khai thác bệnh sử, tiền sử bác sĩ sẽ tiến hành khám toàn diện và khám tim cho bệnh nhân để phát hiện các dấu hiệu bất thường về nhịp tim, tiếng thổi tim,...

Các cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán mà bác sĩ có thể đề nghị thực hiện như:

• Điện tâm đồ thường quy: đây là một cận lâm sàng thực hiện nhanh và có thể giúp phát hiện bệnh cơ tim phì đại thông qua những thay đổi của sóng điện tim.
• Holter điện tim 24 giờ: được thực hiện để theo dõi những bệnh nhân có nguy cơ xuất hiện rối loạn nhịp tim và đột tử do tim.
• Siêu âm tim: giúp đánh giá hình thái của tim, chức năng co bóp của cơ tim qua các thời kỳ tâm thu và tâm trương, siêu âm tim còn có thể phát hiện hở van tim.
• Các test gắng sức: giúp phát hiện sớm các bất thường trên tim đối với những bệnh nhân có các triệu chứng bệnh không rõ ràng.
• Các xét nghiệm di truyền cũng có thể được thực hiện để đánh giá nguyên nhân gây bệnh. [2]

Hình ảnh điện tim một bệnh nhân phì đại cơ tim

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gọi cấp cứu

Một số bệnh nhân có thể có biểu hiện đau ngực, khó thở và nhịp tim nhanh cần đến bác sĩ ngay để được thăm khám. Những người có thành viên trong gia đình mắc bệnh cơ tim phì đại nên đến gặp bác sĩ để được khám sàng lọc giúp phát hiện sớm bệnh và được điều trị kịp thời.

Những dấu hiệu bạn nên gọi cấp cứu ngay như:

• Cảm thấy đau ngực dữ dội.
• Khó thở khi đang nghỉ ngơi.
• Nhịp tim nhanh, mạnh và không đều.
• Đột ngột yếu tay, chân hay toàn thân.
• Bệnh nhân đột nhiên ngất xỉu.

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu nêu trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tim mạch hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tp. Hồ Chí Minh: Viện tim Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Hà Nội: Bệnh viện BạchMai, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

8Bệnh cơ tim phì đại có chữa khỏi được không

Bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng và có thể xuất hiện đột tử ở người mắc bệnh. Tỷ lệ tử vong do bệnh cơ tim phì đại cao nhất là ở người trẻ.

Phát hiện và chẩn đoán bệnh sớm là một vấn đề rất quan trọng để có phương hướng điều trị kịp thời và thay đổi lối sống phù hợp với bệnh để giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng.

Bệnh cơ tim phì đại không thể được chữa trị hoàn toàn nhưng có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm triệu chứng và hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra biến chứng trên người bệnh.[2]

9Điều trị bệnh cơ tim phì đại

Điều trị nội khoa

Điều trị bằng thuốc là phương hướng tiếp cận đầu tiên đối với người bệnh cơ tim phì đại có triệu chứng. Các thuốc có thể giúp cải thiện triệu chứng cho người bệnh như:

• Thuốc chẹn beta: Carvedilol, Bisoprolol, Labetalol, Propranolol.
• Thuốc chẹn kênh canxi: Diltiazem, Amlodipin, Nicardipin, Verapamil.
• Thuốc lợi tiểu: Chlorothiazide, Hydrochlorothiazide, Spironolacton, Furosemide.
• Thuốc ức chế myosin: mavacamten.
• Thuốc kiểm soát nhịp tim: Amiodarone, Disopyramide. [1]

Điều trị ngoại khoa

Các can thiệp trên người bệnh mà bác sĩ có thể thực hiện để giúp cải thiện triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng cho bệnh nhân như:

• Phẫu thuật cắt bỏ vách ngăn: bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ một lượng nhỏ cơ dày lên để mở rộng đường ra cho máu từ tâm thất trái đến động mạch chủ đi nuôi cơ thể.
• Cắt bỏ vách ngăn bằng ethanol: được thực hiện trên những bệnh nhân không thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ vách ngăn. Bác sĩ chèn một ống thông vào động mạch vành cung cấp máu cho phần trên vách ngăn.
• Sau đó bơm căng bóng ống thông, tiêm một chất tương phản để xác định vị vách ngăn bị dày lên. Tiêm một ít lượng ethanol nguyên chất qua ống thông, ethanol sẽ giết chết các tế bào khi tiếp xúc làm vách ngăn co lại về kích thước ban đầu.
• Cấy máy khử rung tim (ICD): đây là dụng cụ giúp điều trị rối loạn nhịp tim. Một thiết bị nhỏ đặt ngay dưới da, được kết nối với dây dẫn luồn qua tĩnh mạch đến tim.
• ICD sẽ giúp theo dõi nhịp tim, khi có nhịp tim nhanh bất thường ICD sẽ truyền năng lượng (1 cú sốc điện nhỏ, mạnh) đến cơ tim làm tim bạn đập lại bình thường. [3]

Máy khử rung tim (ICD) giúp điều trị rối loạn nhịp tim

10Phòng ngừa bệnh bệnh cơ tim phì đại

Bạn không thể ngăn ngừa bệnh cơ tim do di truyền, nhưng bạn có thể thực hiện các phương pháp giúp phòng ngừa xảy ra các biến chứng và làm nhẹ hơn tình trạng bệnh như:

• Tập thể dục đều đặn với cường độ vừa phải để có một sức khỏe thật tốt.
• Có một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và lành mạnh.
• Có một lối sống lành mạnh không sử dụng rượu, bia và các chất kích thích.
• Duy trì cân nặng ở mức phù hợp để giảm yếu tố nguy cơ tim mạch.
• Bệnh cơ tim phì đại là một bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể thông qua việc khám sức khỏe định kỳ.[4]

Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe bản thân

Khám sức khỏe định kỳ giúp theo dõi tình trạng sức khỏe của bản thân và phát hiện một số bệnh tiềm ẩn. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn một số thông tin cơ bản về bệnh cơ tim phì đại. Nếu thấy bài viết hữu ích hay chia sẻ đến mọi người xung quanh để cùng cập nhật những thông tin sức khỏe.