Ngừng tim đột ngột: Nguyên nhân và cách cấp cứu, điều trị

Ngừng tim đột ngột là tình trạng mất đột ngột mọi hoạt động của tim. Người bệnh sẽ ngừng thở, tim ngừng đập và bất tỉnh. Nếu không được điều trị ngay lập tức, ngừng tim đột ngột có thể dẫn đến tử vong. Hãy cùng đi tìm hiểu các thông tin về nguyên nhân, cách cấp cứu và điều trị của tình trạng ngừng tim này nhé!

1Ngừng tim đột ngột là gì?

Tim là một cơ quan cực kỳ quan trọng trong cơ thể vì được xem là một chiếc máy bơm đẩy máu đi trong hệ tuần hoàn. Tim được cấu thành bởi 4 ngăn bao gồm 2 tâm thất, 2 tâm nhĩ, các van tim, động mạch và tĩnh mạch.

Tim có chức năng co bóp để tống máu giàu oxy đưa tới khắp cơ thể. Khi một người khỏe mạnh bình thường thì thời gian co bóp của tim kéo dài 0,49 giây và sau mỗi lần co bóp lại có 0,31 giây tim được nghỉ ngơi.

Ngừng tim là tình trạng đột ngột ngừng hoạt động cơ tim dẫn đến không có sự lưu thông dòng máu hay làm ngừng dòng máu chảy vào các cơ quan quan trọng. Việc thiếu máu đến não và các cơ quan khác có thể khiến mọi hoạt động sinh lý trong cơ thể đình trệ và bất tỉnh, tàn tật hoặc tử vong nếu không được điều trị ngay lập tức. [1]

Tim có chức năng co bóp để tống máu giàu oxy đưa tới khắp cơ thể

2 Nguyên nhân gây ngừng tim

Do bệnh lý tim

Ngừng tim có nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Phì đại cơ tim: Cơ tim giãn ra hoặc dày lên, dẫn đến các cơn co thắt bất thường của tim.
• Bệnh động mạch vành: Loại bệnh tim này xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn do các mảng xơ vữa, hoặc do co thắt mạch vành, làm hạn chế lưu lượng máu đến cơ tim. Đây là bệnh lý cấp cứu, gây cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời gây ngưng tim.
• Bệnh van tim: Hở hoặc hẹp van tim có thể dẫn đến cơ tim dày lên hoặc giãn ra. Khi các buồng tim trở nên to và yếu sẽ làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim.
• Rối loạn nhịp tim: khi tim đập quá chậm, quá nhanh hoặc không đều. Các bệnh lý hoặc tác nhân có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim gây ngừng tim đột ngột bao gồm: suy tim, rối loạn tim di truyền chẳng hạn như hội chứng Brugada, hội chứng QT kéo dài.

Do nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác gây ngừng tim có thể bao gồm:

• Chấn thương nặng gây mất nhiều máu.
• Thiếu oxy.
• Nồng độ kali và magie trong máu cao có thể gây rối loạn nhịp tim.
• Mặc dù hiếm gặp nhưng tác động mạnh như một cú đánh mạnh vào ngực, cũng có thể gây ngừng tim.[2]

Rối loạn nhịp tim có thể dẫn đến ngưng tim

3 Yếu tố nguy cơ gây ngừng tim

Những yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ ngừng tim đột ngột bao gồm:

• Tiền sử gia đình có bệnh lý tim mạch.
• Hút thuốc.
• Huyết áp cao.
• Cholesterol máu cao (mỡ trong máu cao).
• Béo phì.
• Bệnh tiểu đường.
• Lối sống lười vận động.
• Bệnh nhân có tiền sử đau thắt ngực.
• Bệnh tim mạch bẩm sinh.
• Nam giới dễ ngừng tim đột ngột hơn nữ giới.
• Sử dụng chất gây nghiện như cocaine hoặc amphetamine.
• Rối loạn điện giải như tăng kali máu.
• Mắc chứng ngưng thở khi ngủ.
• Bệnh thận mãn tính.[3]

4Dấu hiệu ngừng tim

Ngừng tim đột ngột thường xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước, các dấu hiệu có thể là:

• Bất ngờ ngã quỵ xuống.
• Bất tỉnh, mất ý thức hoặc không tỉnh táo.
• Ngưng thở hoặc khó thở.
• Đau ngực.
• Có thể cảm thấy buồn nôn hoặc nôn.[4]

5 Tiên lượng ở bệnh nhân ngừng tim

Người bị ngưng tim có thể tăng tỷ lệ sống sót từ 25% tới 50% tùy vào các yếu tố sau đây:

• Hồi sức cấp cứu sớm và hiệu quả ngay khi vừa mới ngưng tim.
• Ngưng tim khi đang ở tại bệnh viện, ngay tại khoa nội trú đang trị bệnh.
• Mức độ nghiêm trọng của rung tâm thất.
• Chăm sóc sau khi hồi sức như hỗ trợ khôi phục tuần hoàn và đặt ống thông tim.
• Nhiệt độ cơ thể đạt khoảng 36 độ trong hơn 24 giờ liên tục, không bị sốt.

Nếu không có các yếu tố thuận lợi thì tỷ lệ sống sót khi ngừng tuần hoàn ở khoảng 12%. Và chỉ có khoảng 10% người bệnh có thể khôi phục chức năng thần kinh hay sức khỏe bình thường sau khi trải qua đợt ngưng tim, đa số người sẽ gặp một vài biến chứng ở não ở mức độ nhẹ đến vừa.[5]

Người bị ngưng tim có thể tăng tỷ lệ sống sót từ 25% tới 50%

6 Biến chứng sau hồi sức thành công ngưng tim

Việc thiếu oxy lên não khi ngừng tim đôi khi có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến não của người bệnh mặc dù họ đã được hồi sức thành công. Các biến chứng có thể bao gồm:

• Thay đổi tính cách.
• Suy giảm trí nhớ.
• Luôn cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt.
• Mắc chứng khó đọc gồm tình trạng méo miệng, không phát âm rõ chữ đặc biệt là các nguyên âm đầu hay cuối, nói bập bẹ, nói lắp.
• Giật cơ.

7 Chẩn đoán ngừng tim đột ngột

Rất khó để chẩn đoán trước được tình trạng ngừng tim đột ngột. Nếu như cơn ngưng tim đầu tiên được hồi sức cấp cứu và sống sót, sau khi bệnh nhân ổn định thì bác sĩ sẽ cho người bệnh làm các xét nghiệm kiểm tra hoạt động cơ tim, tìm ra các bệnh lý ảnh hưởng lên tim và cố gắng giảm thiểu nguy cơ cơn đột quỵ tiếp theo như:

• Xét nghiệm máu.
• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG).
• Siêu âm tim.
• Làm kiểm tra phân suất tống máu để kiểm tra khả năng bơm máu của tim.
• Chụp X - quang ngực.
• Đặt ống thông tim.

Điện tâm đồ giúp chẩn đoán bệnh

8Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gọi cấp cứu

Gọi 115 hoặc dịch vụ y tế cấp cứu khẩn cấp khi người bệnh có những triệu chứng sau:

• Đau ngực hoặc khó chịu.
• Cảm giác tim đập thình thịch.
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
• Thở khò khè, khó thở, hụt hơi và ngưng thở.
• Ngất xỉu hoặc mất tỉnh táo.
• Chóng mặt.

Địa chỉ khám bệnh tim mạch uy tín

Nếu thấy ai đó có các triệu chứng trên, hãy đưa người bệnh đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kị thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, Viện tim TP. HCM, bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Hà Nội, Bệnh viện tim Hà Nội.

9 Cấp cứu ngưng tim ngưng thở

Hồi sức cơ bản

Thực hiện hồi sức cấp cứu cho bệnh nhân bị ngưng tim và ngưng thở. Người thực hiện cần ép tim liên tục lên ngực của bệnh nhân từ 100 đến 120 lần ép tim trên 1 phút.

Hãy kiểm tra đường thở của người bệnh sau mỗi lần thổi ngạt cùng với 30 lần ép tim. Bên cạnh hồi sức cơ bản, cần gọi ngay xe cấp cứu để kịp thời đưa bệnh nhân đến bệnh viện.

Thực hiện hồi sức cấp cứu cho bệnh nhân bị ngưng tim và không thở

Máy khử rung tim

Máy khử rung tim là phương thức dùng một dòng điện để sốc tim qua thành ngực để điều chỉnh lại nhịp tim bình thường khi người bị ngưng tim đột ngột do rung tâm thất. Thủ thuật sẽ làm ngưng tim trong tích tắc, "khởi động" lại trái tim và cho phép nhịp tim bình thường trở lại.

Máy khử rung tim dùng một dòng điện để sốc tim để điều chỉnh lại nhịp tim

Dùng thuốc

Bác sĩ có thể cho bệnh nhân sử dụng thuốc điều trị tim mạch trong một thời gian dài nhằm

Các loại thuốc chẹn beta thường được sử dụng ở những người có nguy cơ bị ngừng tim đột ngột. Thuốc chẹn beta giảm nhịp tim và cung lượng tim, làm giảm huyết áp và khiến tim đập chậm hơn, ít lực hơn.

Một số loại thuốc cũng được sử dụng phổ biến như thuốc ức chế men chuyển angiotensin (iACE) giúp ngăn Angiotensin I chuyển hóa thành Angiotensin II - chất gây co mạch mạnh và thuốc chẹn kênh canxi làm gián đoạn sự di chuyển của canxi vào tế bào của tim và mạch máu. Cả 2 loại trên đều làm giảm sức bơm của tim và làm giãn mạch máu, hạ huyết áp. [6]

Phẫu thuật

Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để điều chỉnh sự bất thường có thể cải thiện nhịp tim và lưu lượng máu, giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim gây tử vong. Một số thủ thuật có thể được thực hiệnnhư:

• Nong động mạch vành hay bắc cầu động mạch vành qua chỗ hẹp để giúp máu có đường đi rộng hơn.
• Đốt đường dẫn truyền phụ trong tim để loại bỏ một số đường mạch máu nhỏ và giảm nguy cơ bị rối loạn nhịp tim.
• Phẫu thuật tim để sửa chữa van tim bị lỗi hoặc mô cơ tim bị bệnh do bệnh cơ tim, giúp các lỗi bẩm sinh của tim được khắc phục và tim hoạt động bình thường.

Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để điều chỉnh sự bất thường và cải thiện nhịp tim

Điều trị phục hồi

Sau khi qua khỏi cơn ngưng tim đầu tiên và sống sót, bác sĩ sẽ tiến hành tìm hiểu nguyên nhân để đưa ra phác đồ điều trị lâu dài để giúp cho cơ thể được phục hồi tối đa.

Người bệnh sẽ cần được chăm sóc tại phòng chăm sóc đặc biệt, được duy trì thở máy, có thể sử dụng thuốc an thần để ngủ sâu và hạ nhiệt độ cơ thể trong vòng 24 - 36 giờ để bảo vệ não.

Sau đó, người bệnh sẽ được kê đơn thuốc và kết hợp với một vài phương pháp khác như cấy máy tạo nhịp tim hoặc máy khử rung tim (ICD) để giảm nguy cơ xảy ra ngừng tim một lần nữa.

10 Phòng ngừa ngừng tim đột ngột

Giữ cho trái tim khỏe mạnh có thể giúp ngăn ngừa ngừng tim đột ngột. Bạn có thể làm điều này bằng cách:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, tốt cho tim mạch. Không ăn quá nhiều đồ chiên, dầu mỡ.
• Kiểm soát bệnh đái tháo đường.
• Giảm căng thẳng.
• Kiểm tra sức khoẻ định kỳ.
• Không hút thuốc lá.
• Kiểm soát huyết áp và cholesterol máu.
• Tập thể dụng thường xuyên.

Tránh ăn thức ăn nhiều dầu mỡ giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh ngừng tim đột ngột. Nếu quý đọc giả cảm thấy bài viết hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu nhé!