Các dấu hiệu nhận biết tiểu đường thai kỳ và cách điều trị

Bệnh tiểu đường thai kỳ là một loại bệnh tiểu đường phát triển trong thai kỳ ở những phụ nữ chưa mắc bệnh tiểu đường trước đây. Kiểm soát bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ giúp đảm bảo bạn có một thai kỳ khỏe mạnh và một em bé khỏe mạnh. Hãy cùng tìm hiểu các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ thông qua bài viết dưới đây nhé!

Bệnh tiểu đường thai kỳ là gì?

Bệnh xảy ra khi cơ thể bạn không thể sản xuất đủ insulin trong thời kỳ mang thai, dẫn đến lượng đường trong máu quá cao.

Tiểu đường thai kỳ là bệnh tiểu đường được chẩn đoán trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc ba của thai kỳ, thường được xét nghiệm sàng lọc vào tuần thứ 24 đến 28.

Cần phân biệt với tình trạng tiểu đường mắc phải trước khi mang thai, bao gồm tiểu đường tuýp 1 (phụ thuộc Insulin) và tiểu đường tuýp 2.

Trường hợp mẹ bị tiểu đường trước mang thai hay nhiều các yếu tố nguy cơ tiểu đường thai kỳ thì cần kiểm tra đường sớm hơn vào tam cá nguyệt 1 của thai kỳ khoảng tuần thứ 8 đến 12.

Nếu lần kiểm tra đầu tiên cho kết quả bình thường, bạn sẽ thực hiện một nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống khác sau 24 đến 28 tuần.

Chẩn đoán tiểu đường thai kỳ:

Đường huyết lúc đói ≥ 126 mg/dl hoặc
Đường huyết bất kỳ ≥ 200 mg/dl hoặc
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT) (+)

Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT) thực hiện bằng cách cho thai phụ uống 75g glucose và lấy máu xét nghiệm đường huyết tại các thời điểm:

Đường huyết đói ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)
Đường huyết sau 1 giờ ≥ 180 mg/dL (10 mmol/L)
Đường huyết sau 2 giờ ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)
Chẩn đoán khi có ≥ 2 giá trị vượt ngưỡng

1Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ thường gây ảnh hưởng rất lớn cho thai nhi và nếu mẹ ko kiểm soát đường huyết thai kỳ tốt sẽ chuyển thành tiểu đường thực sự.

Vì vậy cần tầm soát sớm tiểu đường thai kỳ ở những thai phụ có nguy cơ, nhận biết những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cảm giác khát nước

Cũng như những bệnh nhân bị tiểu đường khác, thai phụ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ thường dễ cảm thấy khát nước, nhất là vào ban đêm.

Nguyên nhân là do đường trong máu quá cao làm cho các tế bào phải phân tách nước để làm loãng máu, giảm tình trạng dư thừa glucose quá mức.

Khát nước nhiều là một trong những triệu chứng tiểu đường thai kỳ

Tiểu nhiều

Ngoài tình trạng khát nước, mẹ bầu mắc bệnh tiểu đường còn đi tiểu thường xuyên và lượng nước tiểu cũng nhiều hơn bình thường. Chú ý quan sát, có thể thấy nước tiểu kéo kiến đến do hòa tan đường.

Tiểu đường thai kỳ gây tiểu nhiều

Vết thương lâu lành

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ có hệ thống miễn dịch suy giảm do các tế bào bạch cầu – tế bào có khả năng sản sinh kháng thể – bị suy giảm chức năng do đường huyết tăng cao.

Thêm vào đó, những người mắc bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa đường cũng gặp tình trạng giảm khả năng tuần hoàn máu. Bên cạnh việc lâu lành vết thương, người bệnh còn có nguy cơ đối mặt với chứng xơ vữa động mạch.

Tiểu đường giảm khả năng tuần hoàn máu làm cho vết thương lâu lành

Giảm thị lực

Lượng đường trong máu tăng bất thường làm ảnh hưởng đến thủy tinh thể. Lâu dần, bà bầu dễ cảm thấy mờ mắt, tầm nhìn hạn chế.

Hầu hết tình trạng mờ mắt không xảy ra thường xuyên, nếu có thì cũng chỉ kéo dài trong khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên, một vài mẹ bầu cảm thấy mờ mắt kéo dài cho tới khi sinh xong. Mờ mắt kèm đau đầu dễ làm thai phụ nhầm lẫn với triệu chứng mệt mỏi do ốm nghén.

Giảm thị lực thường sẽ hết nếu lượng đường máu được kiểm soát

Mệt mỏi kéo dài

Thời gian mang thai, mẹ thường cảm thấy mệt mỏi. Tình trạng này sẽ gia tăng đặc biệt ở những mẹ bị rối loạn insulin.

Nguyên nhân là do các tế bào cơ không được cung cấp đủ đường, lại phải tách nước để hòa tan đường trong máu làm chúng bị thiếu năng lượng. Đây cũng là nguyên nhân lý giải tại sao mẹ thấy chân tay rã rời và dễ cảm thấy buồn ngủ.

Tiểu đường thai kỳ gây ra tình trạng mệt mỏi kéo dài

Viêm nhiễm vùng kín

Rất nhiều mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ bị viêm nhiễm vùng kín kéo dài. Nhiều mẹ thắc mắc tại sao vệ sinh vùng kín sạch sẽ, không quan hệ nhưng vẫn bị viêm nhiễm.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này xuất phát từ hệ miễn dịch bị suy giảm. Khi đó các vi khuẩn có lợi tại vùng kín bị suy yếu, là điều kiện để những vi khuẩn hay vi nấm có hại xâm nhập gây bệnh.

Tiểu đường thai kỳ gây viêm nhiễm vùng kín kéo dài

Thai to so với tuổi thai

Thai của mẹ có tiểu đường thai kỳ không chỉ lớn hơn thai bình thường mà các cơ quan trong cơ thể cũng sẽ phát triển không hoàn chỉnh do chịu ảnh hưởng của lượng đường cao từ mẹ.

Khi mẹ bầu bị tiểu đường, thai nhi sẽ phát triển nhanh bất thường

Đa ối

Thai phụ bị tiểu đường thai kỳ có lượng đường trong máu tăng cao, thai nhi cũng sẽ tăng đường huyết theo do nhận dinh dưỡng từ mẹ.

Vì vậy em bé cũng sẽ có triệu chứng khát nhiều, tiểu nhiều dẫn đến bài tiết nhiều nước tiểu của thai nhi vào buồng ối – nguyên nhân của đa ối.[1]

Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến thai nhi gây đa ối

2Cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ gồm những loại xét nghiệm sau:

Xét nghiệm glucose máu.
Xét nghiệm HbA1c.
Xét nghiệm dung nạp đường huyết.

Các xét nghiệm trên cần được thực hiện tại bệnh viện để chẩn đoán bệnh một cách chính xác. Bên cạnh đó, xét nghiệm đường huyết mao mạch là xét nghiệm đơn giản có thể thực hiện tại nhà để thai phụ theo dõi đường huyết chặt chẽ hơn chứ không được dùng để chẩn đoán bệnh.

Cách lấy máu và kiểm tra đường huyết tại nhà

Quá trình kiểm tra đường huyết sẽ diễn ra nhanh chóng nhưng bạn cần thực hiện đúng cách để đảm bảo kết quả cho ra chính xác và tránh gây tổn thương da.

Đầu tiên, bạn bật máy đo đường huyết. Điều này thường được thực hiện bằng cách chèn một que thử vào vị trí phía đầu của máy. Màn hình máy đo đường huyết sẽ cho bạn biết khi nào cần lấy máu trên que thử.
Sử dụng thiết bị đâm kim để đâm vào một bên ngón tay của bạn, bên cạnh móng tay. Điều này ít đau hơn so với việc đâm trực tiếp vào giữa ngón tay của bạn.
Bóp ngón tay của bạn cho đến khi nó tạo ra một giọt đủ kích cỡ.
Đặt giọt máu lên vùng được định sẵn trên que thử.
Thấm ngón tay vừa lấy máu của bạn bằng miếng tẩm cồn để cầm máu và hạn chế nhiễm trùng.
Đợi một lát để máy đo đường huyết và hiển thị kết quả lên màn hình.
Mang đầu kim và que thử gói lại cẩn thận và cho vào thùng rác sau khi hoàn thành.

Cách đọc kết quả đo đường huyết tại nhà

Sau khoảng 5 giây (tùy thuộc loại máy đo) màn hình sẽ hiển thị kết quả. Bạn nên lưu lại và so sánh với bảng đo đường huyết.

Bạn có thể ghi chép lại kết quả đo để có thể so sánh và kiểm soát tốt lượng đường huyết cũng như tình hình sức khỏe của mình.

Bạn cũng có thể cung cấp các chỉ số này cho bác sĩ khi đi khám để hỗ trợ bác sĩ trong quá trình thăm khám.

Thử đường huyết mao mạch có thể thực hiện tại nhà để theo dõi đường huyết

3Đối tượng nào cần sàng lọc tiểu đường thai kỳ

Bất kỳ phụ nữ nào cũng có thể mắc bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai, nhưng bạn sẽ có nguy cơ cao hơn nếu:

Tuổi > 40
Thừa cân, béo phì, hội chứng buồng trứng đa nang.
Tiền sử sinh con ≥ 4000g
Chủng tộc: Châu Á là chủng tộc có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ cao
Bạn đã trải qua phẫu thuật cắt dạ dày hoặc phẫu thuật giảm cân khác
Tiền sử bất thường về dung nạp glucose bao gồm tiền sử tiểu đường thai kỳ trước, glucose niệu dương tính.
Tiền sử sản khoa bất thường: thai chết lưu không rõ nguyên nhân, sảy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, sanh non, thai dị tật.
Tiền sử gia đình: gia đình có người bị tiểu đường, đặc biệt là người ở thế hệ thứ nhất (cha mẹ hoặc anh chị em)[1]

Các yếu tố nguy cơ dễ mắc tiểu đường thai kỳ

4Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ ở đâu

Bạn có thể đến các cơ sở y tế có chuyên khoa Sản thuộc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện uy tín sau:

Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Từ dũ, Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy.
Tại Hà Nội: Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai.

5Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến mẹ và bé thế nào?

Bệnh tiểu đường thai kỳ không được quản lý cẩn thận có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao từ đó có thể gây ra các vấn đề cho mẹ và em bé, bao gồm cả việc tăng khả năng phải sinh mổ.

Các biến chứng có thể ảnh hưởng đến trẻ

Cân nặng khi sinh quá lớn: Nếu lượng đường trong máu của bạn cao hơn mức tiêu chuẩn, nó có thể khiến em bé của bạn phát triển quá lớn. Những em bé quá lớn trên 4kg, có nhiều khả năng bị chấn thương khi sinh hoặc cần sinh mổ.
Sinh sớm (sinh non): Lượng đường trong máu cao có thể làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm và sinh non trước ngày dự sin
Suy hô hấp: Trẻ sinh non có thể gặp hội chứng suy hô hấp.
Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết): Đôi khi trẻ sơ sinh có lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) ngay sau khi sinh.
Các đợt hạ đường huyết nghiêm trọng có thể gây co giật ở trẻ. Cho trẻ bú sữa ngay và có thể tiêm dung dịch glucose qua đường tĩnh mạch để đưa lượng đường trong máu của em bé trở lại bình thường.
Béo phì và tiểu đường tuýp 2 sau này: Bệnh tiểu đường thai kỳ ở mẹ làm tăng nguy cơ béo phì cho trẻ, khi lớn trẻ sớm bị mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2.
Thai chết lưu: Bệnh tiểu đường thai kỳ không được điều trị có thể dẫn đến tử vong ở trẻ trước hoặc ngay sau khi sinh.

Các biến chứng có thể ảnh hưởng đến mẹ bầu

Huyết áp cao và tiền sản giật: Bệnh tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ huyết áp cao cũng như tiền sản giật - một biến chứng nghiêm trọng khi mang thai gây ra huyết áp cao và các triệu chứng khác có thể đe dọa cả tính mạng của mẹ và em bé.
Bệnh tiểu đường trong tương lai: Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, bạn có nhiều khả năng mắc lại bệnh này trong lần mang thai sau. Bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 mãn tính.[2]

Tiểu đường thai kỳ gây sinh non

6Điều trị tiểu đường thai kỳ

Chế độ ăn uống phù hợp: Thực hiện theo kế hoạch ăn uống lành mạnh do bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng của bạn lập ra.
Hoạt động thể chất thường xuyên với cường độ vừa phải như đi bộ 15-30 phút, yoga cho bà bầu sẽ làm giảm lượng đường trong máu và khiến bạn nhạy cảm hơn với insulin. Nên hỏi ý kiến bác sĩ về loại hoạt động thể chất bạn có thể thực hiện và bất kỳ loại nào bạn nên tránh.
Theo dõi sức khỏe thai bác sĩ sẽ kiểm tra sự tăng trưởng và phát triển của bé qua siêu âm thai, siêu âm doppler, non - stress test.
Nếu ăn uống lành mạnh và vận động thể chất không đủ để kiểm soát lượng đường trong máu, bác sĩ có thể kê đơn insulin.[3]

Chế độ ăn tiết chế có vai trò rất quan trọng trong điều trị tiểu đường thai kỳ

7Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?

Những thực phẩm nên ăn trong chế độ ăn kiêng cho bệnh tiểu đường thai kỳ:

Nhiều trái cây và rau quả bông cải xanh, dưa leo, đậu xanh, hành, ớt, xà lách.
Lượng vừa phải protein nạc thịt gà, trứng, cá.
Lượng vừa chất béo lành mạnh như Trái bơ, dầu ô liu, các loại hạt (hạnh nhân, đậu phộng, hạt điều).
Một lượng vừa phải ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như bánh mì nguyên cám, ngũ cốc, khoai lang, cùng với các loại rau có tinh bột, chẳng hạn như ngô và đậu Hà Lan.

Bạn nên ăn ba bữa ăn nhỏ đến vừa phải và một hoặc nhiều bữa ăn nhẹ mỗi ngày. Đừng bỏ bữa chính và bữa ăn nhẹ. Giữ số lượng và loại thực phẩm (tinh bột, chất béo và protein) như nhau hàng ngày. Điều này có thể giúp bạn giữ lượng đường trong máu ổn định.

Những thực phẩm cần tránh nếu bạn mắc bệnh tiểu đường thai kỳ: thực phẩm chứa nhiều đường như nước ngọt, nước ép trái cây, bánh ngọt.

Xem thêm

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn các thông tin về dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị tiểu đường thai kỳ. Nếu cảm thấy bài viết hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người xung quanh nhé!