Hồng ban nút: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Khi xuất hiện các nốt đỏ, sẩn, u cục ở chi dưới gây ra cảm giác đau có thể bạn đã mắc hồng ban nút. Đây là bệnh lý gì, nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1Hồng ban nút là gì?

Hồng ban nút là tình trạng viêm vùng lớp mỡ dưới da hình thành nên các sẩn, u cục màu đỏ hoặc tím thường ở mặt trước cẳng chân, đầu gối. Đôi khi các vết này còn xuất hiện ở cẳng tay.

Vùng da bị tổn thương này ban đầu có thể xuất hiện tình trạng viêm kéo dài trong vài tuần, sau đó co phẳng và để lại vết bầm tím. Sau 3 đến 6 tuần hồng ban nút có thể biến mất để lại vết thâm hoặc tạo thành vết lõm dưới da mạn tính.

Bệnh hay gặp ở nữ nhiều hơn nam. Độ tuổi hay gặp nhất là từ 20 đến 40 tuổi. Những người mang gen HLA B8 chiếm 88% số người bị bệnh.[1]

Hồng ban nút là tình trạng xuất hiện sẩn màu đỏ trên mặt trước chân

2Nguyên nhân gây ra hồng ban nút

Cơ chế xảy ra hồng ban nút thuộc một dạng phản ứng dị ứng nhưng phản ứng này diễn ra từ từ, trong thời gian dài (còn được gọi là quá mẫn chậm). Kết quả của phản ứng này là sinh ra phản ứng viêm vùng da. Một số nguyên nhân có thể gây nên tình trạng dị ứng này là:

Bệnh lý nhiễm trùng

Một số vi sinh vật là căn nguyên của hồng ban nút có thể kể đến là:

• Căn nguyên vi khuẩn: liên cầu (viêm họng do liên cầu chiếm 28 đến 48% tổng số ca bệnh), vi khuẩn gây bệnh lao, vi khuẩn gây bệnh phong, mycoplasma gây viêm phổi không điển hình, chlamydia gây viêm khí quản.
• Căn nguyên virus: virus viêm gan B, virus viêm gan C, HIV, virus herpes, virus Epstein-Barr, virus gây bệnh bạch cầu.
• Căn nguyên nấm: coccidioidomycosis và histoplasmosis là một loại nấm phổi.
• Căn nguyên ký sinh trùng: amip, giardia.[2]

Bệnh lý không phải nhiễm trùng

• Bệnh lý ác tính: bệnh bạch cầu cấp, ung thư hạch.
• Bệnh viêm ruột: bệnh Crohn, viêm loét đại tràng.
• Một số tình trạng khác: phụ nữ mang thai, hội chứng Sarcoidosis-Lofgren.

Tác dụng phụ của thuốc

Hồng ban nút có thể xuất hiện sau một thời gian dùng một số thuốc sau:

• Sulphonamides: là loại kháng sinh hay dùng trong điều trị bệnh lao. Trẻ em dùng thuốc này hay xuất hiện hồng ban nút hơn.
• Thuốc tránh thai, kháng sinh penicillin, iod, chất ức chế TNF-alpha.

3Triệu chứng bệnh hồng ban nút

Do là phản ứng diễn ra từ từ nên hồng ban nút có thể chia làm 3 giai đoạn.

Giai đoạn 1

Đây là giai đoạn khởi phát bệnh diễn ra từ 3 đến 6 ngày. Hồng ban nút có thể xuất hiện cùng các dấu hiệu của các bệnh khác như sốt, đau đầu, đau khớp, đau mỏi cơ.

Do căn nguyên chủ yếu gây nên hồng ban nút là liên cầu nên các triệu chứng xuất hiện ở giai đoạn này có thể mang đặc trưng của viêm họng do liên cầu như viêm họng nổi hạch gây đau và khó nuốt, xuất hiện các mảng trắng gần cổ họng.

Biểu hiện ở giai đoạn đầu bệnh hồng ban nút có thể mang đặc trưng của viêm họng do liên cầu

Giai đoạn 2

Đây là giai đoạn toàn phát, các triệu chứng diễn ra dữ dội. Giai đoạn này kéo dài từ 1 đến 2 ngày. Một số dấu hiệu có thể kể đến là:

• Các triệu chứng ở giai đoạn khởi phát có mức độ nặng hơn như sốt cao, đau đầu dữ dội.
• Xuất hiện các nốt sần ở mặt ngoài của cẳng chân, đầu gối, đôi khi còn xuất hiện ở vùng cẳng tay.
• Các nốt thường xuất hiện thành đám ở vùng tổn thương, có tính chất đối xứng và gây đau cho người bệnh.
• Đường kính các nốt sần dao động trong khoảng từ 10mm đến 40mm.
• Đau do các nốt sần này thường tăng lên khi nằm nghiêng nên người bệnh thường có xu hướng kê cao hai chân để giảm đau.
• Có thể xuất hiện tình trạng phù (chân tăng kích thước) ở người bệnh.

Giai đoạn 2 người bệnh sẽ xuất hiện các nốt sần ở mặt ngoài của cẳng chân hoặc đầu gối

Giai đoạn 3

Giai đoạn lui bệnh thường kéo dài với thời gian không xác định, thông thường từ 4 đến 8 tuần.

Mỗi nốt hồng ban thường có thời gian từ khi khởi phát đến khi lui bệnh là khoảng 10 ngày. Các nốt này chuyển từ màu đỏ sang màu xanh rồi tới màu vàng, cuối cùng là biến mất hoàn toàn không để lại di chứng.

Tuy nhiên, thời gian mắc bệnh thường kéo dài do có thể có những đợt hồng ban nút kế tiếp nhau.[2]

Các nốt này chuyển từ màu đỏ sang màu xanh rồi tới màu vàng, cuối cùng là biến mất hoàn toàn không để lại di chứng

4Chẩn đoán

Lâm sàng

Để chẩn đoán hồng ban nút chủ yếu dựa vào lâm sàng. Các bác sĩ sẽ quan sát tổn thương dưới nhiều khía cạnh để đưa ra chẩn đoán.

• Đặc điểm: xuất hiện u cục, sần màu đỏ gây đau.
• Kích thước: đường kính dao động từ 10mm đến 40mm.
• Vị trí: xuất hiện thành từng nhóm từ 4 - 6 cục ở mặt trước chân.
• Các triệu chứng đi kèm: sốt, đau đầu, đau họng.
• Các thuốc đang dùng: đặc biệt là các kháng sinh hoặc hóa chất điều trị ung thư.[3]

Hồng ban nút thường có tính chất đối xứng

Cận lâm sàng

Dựa vào các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định một số cận lâm sàng để hỗ trợ chẩn đoán như:

• Nghi ngờ nguyên nhân do nhiễm trùng: đánh giá chỉ số bạch cầu trong công thức máu, máu lắng, CRP (phản ứng protein C) để đánh giá chỉ số viêm.
• Nghi ngờ nguyên nhân do lao: sử dụng test Mantoux, chụp X-quang phổi, PCR...
• Nghi ngờ nguyên nhân do liên cầu: antistreptolysin O, streptodornase hoặc nuôi cấy dịch hầu họng.
• Nghi ngờ nguyên nhân đường tiêu hóa: xét nghiệm phân.
• Nghi ngờ hồng ban nút: sử dụng sinh thiết da nếu chưa chắc chắn tổn thương là hồng ban nút.[2]

5Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nhiều trường hợp hồng ban nút có thể tự khỏi. Tuy nhiên, nếu gặp các dấu hiệu sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:

• Các cơn đau do hồng ban nút ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc.
• Xuất hiện tình trạng sưng và đỏ kéo dài.
• Các vết hồng ban không hết sau 2 - 3 tuần.[4]

Địa chỉ khám chữa bệnh da liễu uy tín

Khi xuất hiện những dấu hiệu của hồng ban nút, bạn có thể tham khảo các bệnh viện chuyên khoa Da liễu hoặc khoa Da liễu của các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín để được chẩn đoán và điều trị tránh những biến chứng nguy hiểm.

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Bệnh viện Gia An 115, Phòng khám Da liễu Sài Gòn.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung Ương, Bệnh viện Da liễu Hà Nội, Khoa Dị ứng - Miễn dịch Bệnh viện Bạch Mai.

6Điều trị hồng ban nút

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân, các triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau như:

• Nghỉ ngơi tại giường, không nên di chuyển nhiều trong thời gian bị bệnh.
• Nâng cao chân (có thể sử dụng gối để kê chân lên). Nếu phù có thể sử dụng vớ y khoa trong điều trị giãn tĩnh mạch để giảm triệu chứng.
• Dùng một số thuốc để cải thiện tình trạng đau như paracetamol, ibuprofen.
• Dùng kháng sinh nếu nguyên nhân do căn nguyên vi khuẩn.
• Sử dụng phác đồ điều trị lao nếu bệnh nhân mắc lao nội tạng như lao phổi, lao màng não.
• Ngừng dùng thuốc nếu nghi ngờ đó là nguyên nhân gây bệnh.

Sử dụng tất áp lực để giảm cảm giác phù

7Làm gì để giảm nguy cơ mắc bệnh

Bạn không thể ngăn ngừa được tất cả nguyên nhân gây ra tình trạng hồng ban nút nhưng có thể giảm thiểu tối đa căn nguyên gây bệnh bằng những gợi ý sau:

• Hỏi bác sĩ về các tác dụng phụ của thuốc bạn đang dùng cũng như những dấu hiệu để nhận biết.
• Khi xuất hiện các triệu chứng của các bệnh lý nên đến các cơ sở để thăm khám và điều trị tránh biến chứng hồng ban nút.
• Hạn chế tiếp xúc với người mắc các bệnh lý truyền nhiễm.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về hồng ban nút. Đây là một bệnh do nhiều căn nguyên gây ra nên bạn cần chú ý những đặc điểm điển hình để có thể nhận biết được bệnh. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!