Nhiễm giun kim: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Nhiễm giun kim là bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ đặc trưng bởi tình trạng ngứa hậu môn gây quấy khóc khi ngủ. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu và cách tẩy giun kim hiệu quả qua bài viết dưới đây!

1Nhiễm giun kim là gì?

Giun kim thuộc nhóm giun tròn, kích thước nhỏ, màu trắng đục với phần đầu hơi phình và đuôi nhọn như đầu kim. Chúng sống ký sinh trong lòng đại tràng và di chuyển xuống da vùng quanh hậu môn để đẻ trứng.

Do đó, nhiễm giun kim gây biểu hiện đặc trưng là ngứa nhiều vùng hậu môn khiến trẻ mất ngủ, quấy khóc về đêm.[1]

Giun kim có kích thước nhỏ với phần đuôi nhọn như mũi kim

2Nhiễm giun kim như thế nào?

Nhiều cha mẹ có thắc mắc chung tại sao con lại nhiễm giun kim hoặc giun kim phát triển trong cơ thể trẻ như thế nào. Giun kim thường phát triển và lây lan nhanh theo chu kỳ dưới đây.

Chu kỳ phát triển của giun kim

• Trẻ có thể nhiễm giun kim do ăn phải trứng giun.
• Trứng giun sau khi vào ống tiêu hóa, dưới điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp sẽ phát triển và nở thành giun trưởng thành.
• Giun trưởng thành sinh sôi và phát triển nhiều ở vùng đại tràng.
• Giun cái sau khi thụ tinh sẽ di chuyển xuống dưới và đẻ trứng vào những nếp da vùng hậu môn. Chúng thường hoạt động đẻ trứng vào buổi đêm, do đó gây triệu chứng ngứa vùng hậu môn khi đi ngủ và cha mẹ có thể quan sát thấy cả giun kim cái.
• Giun kim sau khi đẻ trứng sẽ quay lại đại tràng và tiếp tục sinh sôi.

Giun kim xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng và thoát ra ngoài qua phân

Nguyên nhân nhiễm giun kim

Trẻ nhiễm giun kim do ăn hoặc nuốt phải trứng giun. Một số trường hợp gây mắc giun kim thường gặp như:

• Trứng giun dính trên tay, móng tay trẻ khi gãi do ngứa hậu môn.
• Trứng giun tồn tại trên bề mặt bẩn như nền đất, thảm, thành bồn cầu, chăn mền, chiếu, đồ chơi.
• Thói quen bốc thức ăn, mút tay, ngậm tay của trẻ nhỏ.
• Đôi khi trẻ có thể hít phải trứng giun khi cha mẹ phủi, giũ ga trải giường, chăn mền.[2]

Thói quen bốc thức ăn hoặc mút tay làm tăng nguy cơ nhiễm giun kim

3Triệu chứng nhiễm giun kim

Một số dấu hiệu nhận biết trẻ bị nhiễm giun kim:

• Ngứa dữ dội quanh hậu môn.
• Trẻ khóc về đêm kèm theo gãi vùng hậu môn.
• Đau, kích ứng da vùng xung quanh do gãi nhiều.
• Quan sát thấy giun ở lỗ hậu môn.
• Quan sát thấy trứng giun lẫn trong phân của trẻ.[3]

Nhiễm giun kim gây ngứa hậu môn dữ dội khiến trẻ thường khóc đêm

4Giun kim có lây không?

Nhiễm giun kim lây lan với tính chất tập thể hoặc gia đình. Trẻ bị nhiễm giun kim thông qua bàn tay bẩn phát tán trứng giun ra xung quanh, dính lên các bề mặt và đồ chơi. Trứng giun kim có thể tồn tại ngoài môi trường 2 - 3 tuần.

Nếu trong gia đình có một trẻ nhiễm giun thì có nguy cơ cao các thành viên khác cũng bị bệnh. Ngoài ra, nhiễm giun kim thường gặp trong các tập thể như trường học, mầm non, ký túc xá.[4]

Trứng giun kim có thể tồn tại trên các bề mặt ngoài môi trường 2 - 3 tuần

5Tác hại của nhiễm giun kim

Một số tác hại của nhiễm giun kim bao gồm:

• Ngứa hậu môn vào ban đêm gây khó ngủ: Thường khi chuẩn bị đi ngủ, nhiệt độ giường ấm áp kích thích giun kim cái di chuyển ra ngoài hậu môn để đẻ trứng, do đó, bệnh thường gây ngứa về đêm.
• Rối loạn tiêu hóa: Trẻ nhiễm giun kim thường chán ăn, buồn nôn và đau bụng từng cơn.
• Viêm ruột thừa: Nhiều trường hợp giun kim di chuyển trong lòng đại tràng và chui vào ruột thừa gây tình trạng viêm.
• Chậm lớn: Nhiễm giun kim gây biếng ăn, đau bụng, lâu ngày khiến trẻ chậm lớn, suy dinh dưỡng.

Trẻ bị nhiễm giun kim thường khó ngủ, quấy khóc về đêm

6Cách chẩn đoán

Một số biện pháp chẩn đoán trẻ bị nhiễm giun kim như:

• Kiểm tra hậu môn khi ngủ: Nếu trẻ thường quấy khóc và gãi hậu môn vào buổi đêm, cha mẹ có thể kiểm tra vùng hậu môn của trẻ. Nhiều trường hợp có thể bắt gặp giun cái bò ra để đẻ trứng.
• Kiểm tra hậu môn vào buổi sáng (kỹ thuật Graham): Do đặc tính đẻ trứng về đêm của giun kim, cha mẹ có thể sử dụng băng dính lên da vùng hậu môn của trẻ vào buổi sáng ngay khi thức dậy để tìm trứng giun. Nên kiểm tra trong 3 sáng liên tiếp để tăng khả năng tìm thấy trứng giun kim.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm với mục đích tìm kháng thể đặc hiệu với giun kim trong máu. Nếu xét nghiệm dương tính, nhiều khả năng bạn đang nhiễm giun kim.
• Xét nghiệm phân: Nếu nghi ngờ bị nhiễm giun kim, bạn cần thu thập mẫu phân để tìm trứng giun trong phân. Khuyến cáo nên chọn mẫu xét nghiệm ở những vùng phân nghi ngờ như phân nát, lợn cợn, có nhầy.

Chẩn đoán nhiễm giun kim bằng cách tìm trứng giun trong phân

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ để xét nghiệm chẩn đoán nhiễm giun kim khi có các dấu hiệu dưới đây:

• Thường xuyên ngứa ngáy vùng hậu môn vào ban đêm.
• Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi nghi nhiễm giun kim.
• Phụ nữ mang thai hoặc mẹ bỉm đang cho con bú có các dấu hiệu nghi ngờ.
• Sống trong môi trường dịch tễ nhiễm giun kim cao.

Cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ khi có các dấu hiệu nhiễm giun kim

Nơi khám chữa nhiễm giun kim

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tiêu hóa, Nhi. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Xanh Pôn, Bệnh viện Bạch Mai.
• Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, Bệnh viện 115, Bệnh viện Đại học Y dược.

8Các phương pháp chữa bệnh nhiễm giun kim

Sử dụng thuốc

Thuốc tẩy giun là phương pháp điều trị đặc hiệu và đem lại kết quả nhanh chóng. Một số loại thuốc có tác dụng loại bỏ giun kim:

• Albendazol: Đây là thuốc tẩy giun kim được đánh giá cao, đem lại hiệu quả tốt trong điều trị bệnh giun sán. Liều dùng một liều dùng duy nhất ở cả người lớn và trẻ em trên 2 tuổi.
• Mebendazol: Đem lại hiệu quả điều trị cao chỉ với 1 liều uống duy nhất. Nhai viên thuốc giúp tăng diện tích tiếp xúc, giúp thuốc phát huy tác dụng nhanh chóng và tối ưu thay vì uống thuốc đơn thuần với nước.
• Pyrantel pamoat: Đôi khi được chỉ định trong điều trị giun kim. Tuy nhiên, loại thuốc này có một số tác dụng không mong muốn như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt.

Ngoài thuốc tẩy giun, cha mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc dùng thuốc bôi da để cải thiện triệu chứng ngứa và khó chịu do giun kim gây ra.

Cha mẹ chú ý cho trẻ dùng thuốc tẩy giun theo hướng dẫn của bác sĩ

Dọn dẹp các bề mặt tiếp xúc thường xuyên

Khi trong gia đình hoặc tập thể có người nhiễm giun kim, việc dọn dẹp đảm bảo vệ sinh là một biện pháp điều trị hiệu quả giúp cắt đứt vòng tròn lây lan bệnh. Một số biện pháp bạn có thể áp dụng như:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc nước rửa tay vào các thời điểm trong ngày: trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Tắm rửa và thay đồ lót hằng ngày và vào mỗi sáng sau khi ngủ dậy.
• Cắt móng tay và giữ bàn tay sạch sẽ.
• Tránh thói quen cắn móng tay hoặc ngậm tay.
• Hạn chế cho trẻ bò trên nền đất, sàn nhà.
• Lau dọn bề mặt sàn nhà, bàn ghế thường xuyên, đặc biệt là nhà tắm, nhà vệ sinh, bồn cầu.
• Thay giặt ga trải giường thường xuyên bằng xà phòng và phơi khô.
• Hạn chế phủi hoặc giũ quần áo, ga giường để ngăn trứng giun lây lan vào không khí.
• Nên sử dụng máy hút bụi, đặc biệt là ở những bề mặt trải thảm.
• Không cho trẻ tắm chung và không dùng chung khăn tắm tránh gây lây lan trứng giun trong chậu tắm.[5]

9Biện pháp phòng ngừa nhiễm giun kim

Trứng giun kim có thể lây lan và tồn tại ngoài môi trường 2 - 3 tuần. Do đó, bạn nên phòng ngừa bệnh bằng các biện pháp vệ sinh như:

• Vệ sinh vùng hậu môn - sinh dục mỗi buổi sáng sau khi ngủ dậy để loại bỏ lượng trứng giun trên cơ thể.
• Nên sử dụng vòi sen để ngăn sự bám dính trở lại của trứng giun trong nước tắm.
• Thay đồ lót và ga trải giường hằng ngày sau khi thức dậy để loại bỏ trứng giun vương vãi.
• Giặt ga trải giường, quần áo ngủ, đồ lót, khăn tắm với xà phòng và nước nóng để diệt trứng giun kim, kết hợp sấy khô đồ vải ở nhiệt độ cao.
• Hạn chế gãi hoặc chạm vào vùng hậu môn.
• Giữ vệ sinh tay sạch sẽ bằng cách cắt móng tay gọn gàng.
• Hạn chế thói quen cắn móng tay.
• Rửa tay với xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh, trước khi chế biến thức ăn và trước khi ăn.
• Giáo dục vệ sinh tay và vệ sinh thân thể cho trẻ.

Giữ vệ sinh tay là biện pháp phòng bệnh nhiễm giun kim hiệu quả

Nhiễm giun kim nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây nhiều tác hại đối với sự phát triển của trẻ. Bố mẹ nên tẩy giun định kỳ cho trẻ và đảm bảo vệ sinh thân thể để phòng tránh giun kim. Hãy chia sẻ bài viết trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!