Polyp đại tràng là gì? Có nên cắt polyp đại tràng không?

Polyp đại tràng là một bệnh lý đường tiêu hóa lành tính. Tuy nhiên, một số ít trường hợp có thể tiến triển thành ung thư. Cùng tìm hiểu về bệnh polyp đại tràng qua bài viết dưới đây nhé!

1Bệnh polyp đại tràng là gì?

Polyp đại tràng là sự phát triển những cụm tế bào nhỏ trên lớp lót bên trong của đại tràng (ruột già). Polyp có nhiều hình dạng có thể là dạng lõm, phẳng, lồi không cuống hoặc có cuống và kích thước:[1]

• Nhỏ nếu có đường kính từ 5mm trở xuống.
• Trung bình nếu có đường kính từ 6 - 9 mm.
• Lớn nếu có đường kính từ 1 cm trở lên.

Bên cạnh đó, polyp đại tràng còn có thể được phân thành 3 loại:

• Polyp tăng sản: chiếm khoảng 90%, thường xảy ra nhất ở vùng đại tràng sigma ở người trưởng thành và thường lành tính, không phát triển thành ung thư.
• Polyp u tuyến: chia thành u tuyến ống, u tuyến ống nhung mao. Khả năng ung thư ở các polyp u tuyến là cao hơn so với nhóm polyp tăng sản.
• Polyp ác tính: là polyp được ghi nhận có tế bào chuyển hướng ung thư khi đánh giá bởi giải phẫu bệnh.

Polyp đại tràng là sự phát triển tế bào trên lớp lót bên trong của đại tràng hoặc trực tràng

2Nguyên nhân gây ra bệnh polyp đại tràng

Nguyên nhân

Các bác sĩ và chuyên gia y tế không thể xác định rõ nguyên nhân chính xác của polyp đại tràng. Tuy nhiên, polyp cũng như là một dạng khối u và là kết quả của sự phát triển mô tế bào, phân chia một cách bất thường.

Định kỳ, cơ thể điều hòa sự tăng trưởng và phân chia của các tế bào mới nhằm thay thế những tế bào cũ bị hư hỏng hoặc không còn cần thiết.

Tuy nhiên, trường hợp các tế bào mới này phát triển quá mức khi không cần thiết dẫn đến hình thành và phát triển polyp ở bất kỳ khu vực nào của đại tràng.[2]

Rối loạn polyp di truyền

Đôi khi, những bất thường trong gen di truyền có thể khiến polyp đại tràng hình thành với nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn nhiều. Khi đó, sàng lọc và phát hiện sớm có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển và lây lan của các bệnh.

Những rối loạn di truyền có thể gây ra polyp đại tràng gồm [3]:

• Hội chứng Lynch (ung thư đại trực tràng không polyp di truyền): có xu hướng phát triển ít polyp đại tràng nhưng có thể nhanh chóng trở thành ung thư. Hội chứng Lynch là dạng ung thư đại tràng di truyền phổ biến nhất và liên quan đến các khối u ở các phần khác ở bụng.
• Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP): là một rối loạn di truyền trội trên nhiễm sắc thể khiến polyp phát triển nhanh chóng trong niêm mạc đại tràng từ những năm tuổi thiếu niên. Nếu không được điều trị, nguy cơ phát triển polyp thành ung thư đại tràng là gần 100% trước 40 tuổi.
• Hội chứng Gardner: một biến thể của FAP khiến polyp phát triển khắp đại tràng và ruột non cũng như ở các bộ phận khác của cơ thể gồm da, xương và bụng.
• Bệnh đa polyp liên quan đến MUTYH (MAP): là một tình trạng gây ra bởi những thay đổi trong gen MYH. Những người mắc bệnh thường phát triển nhiều polyp tuyến và ung thư đại tràng khi còn trẻ.
• Hội chứng Peutz-Jeghers: là một tình trạng bắt đầu với tàn nhang phát triển khắp cơ thể. Sau đó, polyp không phải ung thư phát triển khắp ruột và có thể trở thành ung thư. Vì vậy, những người mắc bệnh này có nguy cơ dẫn tới ung thư đại tràng cao hơn.
• Hội chứng đa polyp răng cưa: là tình trạng xuất hiện nhiều polyp tuyến có răng cưa ở khu vực phần trên của đại tràng và những polyp này có thể trở thành ung thư.

Đa polyp di truyền là một nguyên nhân gây bệnh

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể gây ra polyp đại tràng gồm:

• Tuổi cao, đều từ 50 tuổi trở lên.
• Nam giới dường như có tỷ lệ mắc polyp đại tràng cao hơn so với nữ giới.
• Lịch sử gia đình có cha mẹ, anh chị em ruột bị polyp hoặc ung thư đại tràng.
• Hút thuốc và sử dụng rượu bia quá mức có nguy cơ mắc polyp đại tràng cao hơn.
• Béo phì, lười vận động và chế độ ăn nhiều chất béo, ít chất xơ.

3Triệu chứng của bệnh polyp đại tràng

Trên thực tế polyp đại tràng cũng như ung thư thường phát triển rất thầm lặng và không có triệu chứng rõ rệt.
Hơn nữa khi có triệu chứng các triệu chứng này thường chung chung và không chỉ ra một bệnh lý cụ thể, một số triệu chứng nghi ngờ như:

• Thay đổi màu sắc phân: phân có thể có màu đen hoặc đi cầu ra máu do polyp bị chảy máu. Tuy nhiên, sự thay đổi màu sắc phân cũng có thể do các yếu tố như thực phẩm hoặc thuốc gây ra.
• Thay đổi thói quen đại tiện: đi ngoài phân lỏng hoặc táo bón không rõ nguyên nhân kéo dài khoảng 1 tuần. Ngoài ra, khi polyp to hoặc bị loét có thể sẽ gây ra triệu chứng như đau quặn, mót rặn.
• Thiếu máu: polyp có thể gây chảy máu chậm theo thời gian làm hao hụt sắt và dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, khiến người bệnh suy nhược, da xanh xao.
• Các triệu chứng khác: Kích thước polyp lớn có thể chặn một phần ruột gây tắc ruột, nôn, bí trung đại tiện.

Polyp đại tràng có thể gây đau bụng mạn tính

4Biến chứng của bệnh polyp đại tràng

Polyp đại tràng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng gồm:

• Xuất huyết tiêu hóa dưới.
• Tắc ruột.
• Tiêu chảy.
• Nguy cơ tiến triển thành ung thư.

5Các chẩn đoán phát hiện bệnh

Các xét nghiệm sàng lọc rất quan trọng trong việc tìm ra polyp trước khi chúng trở thành ung thư và có cơ hội phục hồi tốt. Phương pháp chẩn đoán thường là nội soi đại tràng.

Nội soi đại tràng bằng cách sử dụng một ống mỏng, linh hoạt đầu ống có máy ghi hình được luồn qua hậu môn giúp quan sát trực tràng và đại tràng.

Nếu tìm thấy polyp trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể lấy mẫu mô sinh thiết để phân tích hoặc loại bỏ trực tiếp ngay lúc đó. Nội soi đại tràng là tiêu chuẩn vàng để phát hiện polyp đại tràng.[3].

Nội soi đại tràng là phương pháp thường dùng để chẩn đoán bệnh

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra nếu xuất hiện các dấu hiệu:

• Đau bụng.
• Đi cầu ra máu.
• Mệt mỏi, uể oải kéo dài trên 2 tuần.
• Thói quen đại tiện bị thay đổi kéo dài hơn một tuần.

Đồng thời, bạn cũng nên thực hiện tầm soát và khám bệnh định kỳ khi ở độ tuổi từ 50 trở lên và có các yếu tố nguy cơ mắc polyp đại tràng đã kể trên.

Nơi khám chữa bệnh polyp đại tràng

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hóa. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân Gia Định.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện quân y 108, Bệnh viện E.

7Phương pháp điều trị bệnh polyp đại tràng

Bác sĩ sẽ đưa ra lựa chọn điều trị tùy vào loại và kích thước polyp đại tràng được phát hiện. Một trong số các biện pháp điều trị bệnh polyp đại tràng gồm:

• Cắt polyp: Ở những bệnh nhân có một hoặc một vài polyp, việc cắt bỏ thông qua nội soi đại tràng có thể được thực hiện đồng thời với việc tìm kiếm các tổn thương khác, ưu điểm là không đau và nhanh chóng.
• Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu (phẫu thuật nội soi ổ bụng): được thực hiện để loại bỏ khi các polyp quá lớn hoặc không thể cắt bỏ một cách an toàn trong quá trình sàng lọc bằng dụng cụ nội soi trực tràng.
• Cắt bỏ đại tràng: cũng được chỉ định cho những bệnh nhân bị viêm loét đại tràng lâu năm đã phát triển chứng loạn sản cấp độ cao hoặc tổn thương liên quan đến chứng loạn sản (DALM).

Cắt bỏ polyp thông qua nội soi đại tràng có thể được thực hiện không đau và nhanh chóng

8Phương pháp phòng ngừa bệnh polyp đại tràng

Các thói quen lành mạnh được duy trì có thể làm giảm thiểu tỷ lệ mắc bệnh và phòng ngừa polyp đại tràng:

• Thực hiện chế độ ăn với nhiều trái cây, rau xanh và thực phẩm giàu chất xơ như các loại đậu, ngũ cốc.
• Giảm cân nếu bạn thừa cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Hạn chế ăn thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và thực phẩm giàu chất béo.
• Bổ sung canxi, vitamin D.
• Tập thể dục ít nhất 150 phút hoạt động aerobic vừa phải và 2 buổi tăng cường cơ bắp mỗi tuần.
• Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc polyp đại tràng, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên được tư vấn di truyền hay không và khi nào bạn nên bắt đầu sàng lọc polyp.

9Các câu hỏi liên quan về polyp đại tràng

Polyp đại tràng có nguy hiểm không?

Polyp đại tràng là một khối tế bào tăng sinh từ niêm mạc đại tràng (có thể không cuống hoặc có cuống). Phần lớn các khối polyp đại tràng là lành tính.

Tuy nhiên, một số ít trường hợp các tế bào của khối polyp có thể thoái hóa ác tính và chuyển thành tế bào ung thư đại tràng.

Do đó, khi phát hiện bệnh lý polyp đại tràng, người bệnh cần được theo dõi thường xuyên qua nội soi đại tràng. Đồng thời, bạn cũng nên tiến hành sinh thiết hoặc cắt bỏ khối polyp theo chỉ định của bác sĩ.[1], [4]

Một số nhỏ bệnh nhân polyp đại tràng có thể chuyển ác tính thành ung thư

Cắt polyp đại tràng có mọc lại không?

Phần lớn các khối polyp sau khi được cắt bỏ sẽ không mọc lại tại vị trí ban đầu (trừ trường hợp ung thư).

Tuy nhiên, người bệnh đã cắt polyp đại tràng sẽ có khoảng 30% nguy cơ xuất hiện một khối polyp mới ở các vị trí khác trong lòng đại tràng hoặc trực tràng do một số nguyên nhân như:

• Yếu tố di truyền.
• Tuổi tác.
• Do một số yếu tố sinh hoạt: hút thuốc lá, uống rượu bia, lười vận động.[5]

Triệu chứng sau khi cắt polyp đại tràng

Thủ thuật cắt khối polyp đại tràng thường được thực hiện thông qua nội soi đại trực tràng nên người bệnh ít cảm thấy đau đớn và rút ngắn thời gian điều trị. Tuy nhiên, bạn nên gọi bác sĩ ngay nếu sau cắt polyp xuất hiện các triệu chứng sau:

• Chảy máu đỏ tươi từ hậu môn.
• Đau bụng dữ dội.
• Bụng chướng.
• Cảm thấy đau khi đi vệ sinh.
• Sốt cao.[6]

Sau cắt polyp đại tràng, bệnh nhân có thể gặp tình trạng chảy máu hậu môn

Sau khi cắt polyp đại tràng nên ăn gì?

Để quá trình hồi phục sau cắt polyp đại tràng diễn ra nhanh hơn, người bệnh cần ưu tiên các thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng.

Khi bắt đầu ăn lại có thể uống sữa bò, ă canh, cháo thịt, các món hầm mềm hoặc súp, hạn chế rau sống, chất xơ chưa được làm chín nhừ.

Người bệnh nên ăn cháo mềm sau cắt polyp đại tràng

Lưu ý sau khi cắt polyp đại tràng

Một số điều bạn cần lưu ý sau khi cắt polyp đại tràng để tránh những biến chứng gồm:

• Ngay sau khi thực hiện xong thủ thuật, người bệnh không được phép ăn uống gì (kể cả nước cũng nên uống vài ngụm nhỏ) cho đến khi được bác sĩ cho phép.
• Nghỉ ngơi đầy đủ, không làm các việc đòi hỏi hoạt động thể lực cao.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày thành khoảng 5 - 6 bữa.
• Hạn chế các động tác rặn, ho, hắt hơi làm gia tăng áp lực cho đại tràng.
• Không ăn đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ và thực phẩm giàu chất xơ.

Người bệnh không nên ăn nhiều đồ cay nóng sau cắt polyp đại tràng

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích về bệnh polyp đại tràng. Bạn nên thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng/lần để được phát hiện và điều trị bệnh sớm nhé!