Nhiễm phế cầu khuẩn là một tình trạng nhiễm khuẩn khá phổ biến dẫn đến nhiều bệnh lý như viêm phổi, viêm xoang, viêm tai giữa,... Vậy nhiễm phế cầu khuẩn nguy hiểm ra sao? Hãy cùng tìm hiểu thông tin qua bài viết dưới đây nhé!
1Phế cầu khuẩn là gì?
Phế cầu (Streptococcus pneumonia) là một nhóm vi khuẩn gram dương hiếu khí, thường được tìm thấy trong mũi và cổ họng. Phế cầu là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng tai giữa, nhiễm khuẩn huyết ở trẻ em và viêm phổi ở những người bị suy giảm miễn dịch hoặc những người lớn tuổi. Phế cầu là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên tình trạng viêm phổi ở trẻ em.
Nhiễm trùng do phế cầu thường xuất hiện vào mùa lạnh và lây truyền qua giọt bắn trong không khí.
Hiện nay có thể chia nhiễm phế cầu thành 2 dạng:
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), mỗi năm có khoảng 2000 ca viêm màng não và 150.000 ca viêm phổi nhập viện do phế cầu gây ra. [1]
Phế cầu là một nhóm vi khuẩn gram dương hiếu khí
2Nguyên nhân
Bệnh nhiễm phế cầu gây ra do vi khuẩn phế cầu, đây là nhóm vi khuẩn gram dương hiếu khí và có hình dáng 2 đầu giống nhau và tạo thành hình mắt kính.
Nhiễm trùng thường xảy ra sau khi vi khuẩn nhân lên tại chỗ hoặc xâm lấn đi vào máu, phổi hoặc mô não để gây tình trạng nhiễm trùng. [1]
3Bệnh và triệu chứng do phế cầu khuẩn gây ra
Viêm tai giữa
Viêm tai giữa do phế cầu là tình trạng viêm xảy ra ở tai thường do bị ảnh hưởng bởi tình trạng nhiễm trùng tại đường hô hấp trên không được điều trị dứt điểm.
Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với tỷ lệ lên đến 80%, triệu chứng của bệnh thường là sốt cao, quấy khóc, chán ăn bỏ bú, có biểu hiện dụi tai, tiêu chảy…
Triệu chứng thông thường có thể là giảm thính lực nhẹ, chóng mặt mất phương hướng do rối loạn tiền đình, nặng hơn có thể bị thủng màng nhĩ khiến giảm thính lực, viêm nhiễm lan tỏa gây viêm xương chũm, xương đá.
Bệnh thường nhẹ và điều trị dễ dàng bằng kháng sinh. Tuy nhiên đối với các trường hợp điều trị chậm trễ hoặc vi khuẩn kháng thuốc có thể dẫn đến áp xe khu vực nhiễm trùng, viêm màng não, áp xe não. [1]
Viêm phổi
Đây là bệnh lý nguy hiểm hàng đầu của phế cầu tỷ lệ tử vong cao. Tại Việt nam tỉ lệ tử vong thống kê gần đây cho thấy có thể lên đến 7% và cao hơn khi bệnh nhân mắc bệnh lâu hơn.
Một số triệu chứng viêm phổi do phế cầu như:
- Sốt.
- Ho có đờm màu đục.
- Khó thở.
- Đau ngực.
Biến chứng thường gặp nhất là tràn dịch màng phổi, áp xe phổi hay thậm chí là nhiễm trùng huyết. [1]
Viêm màng não
Viêm màng não do phế cầu là một biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân. Tuy nhiên, biến chứng này thường hiếm gặp.
Nguyên nhân là do vi khuẩn trong máu theo dòng máu lan đến hệ thần kinh trung ương, hoặc vi khuẩn xâm lấn màng não từ các ổ nhiễm trùng ban đầu tại xoang, tai... trong các bệnh viêm tai giữa, viêm xoang mà không được điều trị đúng cách.
Triệu chứng của viêm màng não do phế cầu sẽ có sốt, ngoài ra bệnh nhân còn xuất hiện các dấu hiệu màng não như cổ cứng, đau đầu, nôn ói, lú lẫn...
Viêm màng não nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như mất thính lực, động kinh, liệt dây thần kinh hay nghiêm trọng nhất là tử vong. [1]
Bệnh nhân viêm màng não thường có triệu chứng đau đầu, nôn ói
Viêm xoang
Viêm xoang do phế cầu nếu không được can thiệp sớm có thể diễn tiến thành bệnh mạn tính và có khả năng gây lây lan nhiễm trùng sang các cơ quan lân cận.
Các triệu chứng viêm xoang do phế cầu thường gặp là:
- Sốt.
- Đau đầu.
- Đau vùng hàm mặt.
- Đau răng.
Viêm xoang do phế cầu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như áp xe xoang, viêm màng não, huyết khối xoang. [1]
Nhiễm khuẩn huyết
Đây là một trong những bệnh lý xâm lấn nặng nề nhất của phế cầu, với tỷ lệ tử vong có thể lên trên 30% đối với người lớn tuổi.
Nguyên nhân bệnh thường gây ra do các ổ nhiễm trùng trước đó, vi khuẩn từ các ổ nhiễm trùng này sẽ xâm nhập vào đường máu và đi đến các cơ quan khác gây bệnh.
Triệu chứng của nhiễm khuẩn huyết cũng tương tự như viêm phổi. Tuy nhiên, bệnh nhân còn kèm theo triệu chứng rét run, phát ban trên da...
Bệnh cảnh nguy hiểm của nhiễm trùng huyết là khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái sốc nhiễm trùng dẫn đến tử vong. [1]
Viêm khớp nhiễm trùng
Bệnh cảnh lâm sàng điển hình được mô tả gồm nhiễm trùng tại phổi và/hoặc màng não kết hợp với nhiễm trùng khớp diễn ra đồng thời.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm khớp nhiễm trùng do phế cầu khuẩn S. pneumoniae bao gồm các triệu chứng tại khớp và triệu chứng nhiễm phế cầu ở nơi khác, thường là viêm phổi và/hoặc viêm màng não.
Triệu chứng tại khớp có thể xuất hiện trước, cùng lúc hoặc sau khi khởi phát nhiễm trùng ban đầu. Một số triệu chứng tại khớp thường gặp như: [1]
- Đau khớp dữ dội kèm sưng, nóng, đỏ, mưng mủ.
- Hạn chế vận động khớp
- Sốt cao, mệt mỏi.
- Chán ăn và các biểu hiện tại cơ quan đồng nhiễm.
Đau khớp dữ dội là biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân viêm khớp nhiễm trùng
4Nhiễm phế cầu khuẩn có nguy hiểm không?
Các bệnh lý do nhiễm phế cầu gây ra thường diễn tiến rất nhanh trong thời gian ngắn. Bệnh nếu không được điều trị kịp thời sẽ có thể dẫn đến viêm màng não, từ đó để lại nhiều di chứng nặng nề như điếc, mù, liệt vận động...
Nhiễm khuẩn do phế cầu là thường gặp, tuy nhiên mức độ nặng nhẹ của bệnh khác nhau. Do đó, bệnh nhân không nên chủ quan khi có các triệu chứng bị nhiễm phế cầu như đã liệt kê trên, cần phải đi khám bác sĩ ngay để được chữa trị sớm. [1]
5Cách chẩn đoán
Để chẩn đoán các bệnh lý gây ra do phế cầu, bác sĩ thường dựa vào triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân là chính thông qua quá trình đánh giá biểu hiện ở từng cơ quan mà phế cầu tấn công và gây viêm nhiễm.
Ngoài ra, bác sĩ còn thực hiện một số cận lâm sàng như: [1]
- X - quang phổi: là tiêu chuẩn vàng để đánh giá tình trạng viêm phổi.
- Chụp cắt lớp vi tính: tương tự như x-quang phổi nhưng hạn chế sử dụng hơn do giá thành.
- Nuôi cấy và chẩn đoán vi sinh: lấy mẫu từ các vùng viêm nhiễm sau đó nuôi cây để phát hiện vi sinh gây bệnh, thậm chí là có thể cho thấy được độ nhạy của các kháng sinh mà bệnh nhân có thể sử dụng.
- Xét nghiệm máu: dùng để đánh giá tình trạng viêm nhiễm thông qua chỉ số bạch cầu của bệnh nhân.
- Nội soi tai mũi họng: chẩn đoán viêm tai giữa.
- Xét nghiệm dịch não tủy: chẩn đoán và tìm nguyên nhân gây viêm màng não.
X - quang phổi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá tình trạng viêm phổi
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Triệu chứng nhiễm phế cầu biểu hiện khá đa dạng, điều này phụ thuộc rất nhiều vào cơ quan mà phế cầu tấn công.
Một số triệu chứng mắc phải bạn cần đi khám bác sĩ như: [1]
- Triệu chứng tại tai: nghe kém, ù tai, đau tai...
- Triệu chứng tại phổi: sốt, khó thở, đau ngực, hụt hơi...
- Triệu chứng tại khớp: sưng tấy khớp, đau khớp...
- Triệu chứng tại bụng: đau bụng, táo bón, tiêu chảy...
Nơi khám chữa phế cầu khuẩn
Khi gặp các triệu chứng hoặc nghi ngờ bị nhiễm phế cầu khuẩn, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Bình Dân...
- Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Quân đội 108...
7Các phương pháp chữa phế cầu khuẩn
Các phương pháp điều trị phế cầu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh: [1]
- Mức độ nhẹ: đa số các bệnh lý không xâm lấn đều có thể điều trị tại nhà bằng kháng sinh đường uống. Tuy nhiên, điều trị kháng sinh cần có đánh giá của bác sĩ, để phòng ngừa tình trạng đề kháng kháng sinh.
- Mức độ nặng: phế cầu gây ra các bệnh lý như viêm phổi nặng, viêm phúc mạc, viêm não và màng não, nhiễm khuẩn huyết là các bệnh lý nặng nề cần được điều trị kháng sinh qua đường truyền tĩnh mạch.
8Biện pháp phòng ngừa
Tiêm vaccine
Tiêm vaccine là xem như một biện pháp phòng bệnh chủ động, giúp tạo miễn dịch cho cơ thể chống chọi lại phế cầu tấn công. Đặc biệt ở các đối tượng có hệ miễn dịch kém như trẻ em hoặc người lớn hơn 65 tuổi.
Bên cạnh đó, để đạt được miễn dịch phòng bệnh hiệu quả, bạn nên kết hợp với các biện pháp sau:
- Chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.
- Làm việc và nghỉ ngơi hợp lý.
- Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao.
Tránh đường lây và tiếp xúc với người bệnh
Để phòng ngừa các bệnh lý do phế cầu gây ra, bạn có thể tham khảo các biện pháp sau đây:
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng.
- Che chắn vùng mũi và miệng khi bạn hắt hơi hoặc ho.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với các bệnh nhân nhiễm phế cầu.
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài.
- Tuyệt đối tránh xa thuốc lá và các chất kích thích.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích về các vấn đề xoay quanh nhiễm phế cầu khuẩn. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay hãy chia sẻ cho bạn bè và gia đình cùng tham khảo nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
