Dị cảm là gì? Triệu chứng và nguyên nhân dẫn đến dị cảm

Dị cảm là cảm giác tê bì, giống như kiến bò trên da. Hầu hết mọi người trong chúng ta đều có thể gặp triệu chứng này ít nhất 1 lần trong đời. Cùng tìm hiểu xem triệu chứng dị cảm có thể gặp trong những bệnh lý nào qua bài viết dưới đây nhé!

1Dị cảm là gì?

Dị cảm là thuật ngữ dùng để mô tả cảm giác nóng rát, ngứa ngáy và châm chích dưới da giống như kiến bò. Dị cảm có thể xuất hiện ở một vùng của cơ thể hoặc toàn thân.

Dị cảm là một triệu chứng có thể gặp ở hầu hết mọi người. Phần lớn triệu chứng này là lành tính và có thể tự hết song một số có thể là biểu hiện của các bệnh lý cần được điều trị sớm.[1][2]

Dị cảm là từ dùng để mô tả cảm giác ngứa, nóng rát và châm chích dưới da

2Dị cảm có mấy loại

Tùy theo thời gian xuất hiện, đặc điểm và nguyên nhân của dị cảm mà người ta có thể chia triệu chứng này thành 2 loại:[1]

Dị cảm tạm thời

Dị cảm tạm thời là loại dị cảm diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn từ vài giây đến vài phút và có thể tự biến mất. Phần lớn mọi người xuất hiện loại dị cảm này, đặc biệt khi giơ tay hoặc ngồi lâu trong một tư thế.

Dị cảm tạm thời có thể xuất hiện sau khi ngồi ở 1 tư thế quá lâu

Dị cảm mạn tính

Dị cảm mạn tính là loại dị cảm kéo dài và không thể tự biến mất. Đây là một biểu hiện bệnh lý cần được chẩn đoán và điều trị sớm như:

• Thiếu máu chi mạn tính.
• Tổn thương đụng dập dây thần kinh.

Dị cảm mạn tính có thể gặp do tổn thương thần kinh

3Nguyên nhân dị cảm

Dị cảm là triệu chứng được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, phụ thuộc vào tính chất của dị cảm mà người bệnh cảm nhận được. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Dị cảm tạm thời

Dị cảm tạm thời là triệu chứng phổ biến nhất, thường vô hại và gặp trong những trường hợp sau:

• Tăng áp lực lên dây thần kinh hoặc giảm tưới máu chi thoáng qua khi giữ nguyên một tư thế quá lâu.
• Vô tình đập vật cứng vào khuỷu tay hoặc đầu gối.
• Mất nước.
• Rối loạn thông khí thoáng qua.

Ngoài ra, dị cảm tạm thời có thể gặp ở một số bệnh lý sau:

• Bệnh lý tâm thần, ảo giác.
• Đau nửa đầu Migraine.
• Hội chứng ống cổ tay gây dị cảm các ngón trỏ và giữa, thường gặp ở nhân viên văn phòng.
• Cơn co giật.[1]

Đập khuỷu tay vào vật cứng có thể gây ra dị cảm tạm thời

Dị cảm mạn tính

Dị cảm mạn tính thường có nguyên nhân từ nhiều bệnh lý của mạch máu và thần kinh như:

• Hội chứng Raynaud với biểu hiện co thắt mạch máu khi trời trở lạnh.
• Bệnh thiếu máu chi mạn tính.
• Chèn ép thần kinh trong u não, tăng áp lực nội sọ hoặc thoát vị đĩa đệm.
• Thiếu hụt các vitamin B1, vitamin B9 và vitamin B12.
• Bệnh lý nhiễm trùng như bệnh Lyme, zona thần kinh hoặc nhiễm HIV.
• Bệnh lý gan - thận.
• Tổn thương bàn chân trong bệnh đái tháo đường.
• Rối loạn nội tiết như hạ đường huyết, suy tuyến cận giáp hoặc suy giáp.
• Nhiễm độc kim loại nặng (asen, thủy ngân, chì) hoặc tác dụng phụ của hóa chất điều trị ung thư.[1][3]

Zona thần kinh có thể dẫn đến dị cảm mạn tính

4Đối tượng dễ bị dị cảm

Dù ai cũng có thể gặp triệu chứng dị cảm ít nhất 1 lần trong đời, tuy nhiên một số trường hợp dưới đây sẽ có nguy cơ dị cảm cao hơn:

• Giới tính: phụ nữ do thực hiện nhiều công việc nhà và văn phòng nên có nguy cơ mắc hội chứng ống cổ tay cao hơn.
• Béo phì: khối lượng cơ thể quá lớn có thể làm gia tăng áp lực lên hệ thần kinh và dẫn đến dị cảm.
• Mang thai: kích thước thai nhi càng lớn thì áp lực đè nén lên tĩnh mạch chủ dưới càng cao khiến ứ đọng máu ở hai chân và gây ra dị cảm.
• Mắc bệnh nội tiết: đái tháo đường, suy giáp hoặc rối loạn điện giải.
• Công việc: người làm việc phải đứng, ngồi trong 1 tư thế kéo dài hoặc thường xuyên thực hiện một động tác như tập đàn, chơi quần vợt… thường dễ bị dị cảm hơn.
• Chế độ sinh hoạt: dị cảm cũng có tỷ lệ gặp cao hơn ở người thường xuyên uống rượu bia và thiếu hụt vitamin B12 và B9.[4][3]

Phụ nữ mang thai những tháng cuối dễ bị dị cảm ở chân do thai nhi chèn ép

5Cách chẩn đoán dị cảm

Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi về triệu chứng của bệnh và thăm khám toàn diện về thần kinh, mạch máu và bệnh lý nội tiết. Ngoài ra, các bác sĩ có thể phải chỉ định một số phương pháp cận lâm sàng để chẩn đoán xác định nguyên nhân gây ra dị cảm.

Một số phương pháp cận lâm sàng có thể được sử dụng gồm:

• Đo tốc độ dẫn truyền thần kinh: kỹ thuật giúp đo lường tốc độ dẫn truyền tín hiệu điện trong sợi thần kinh. Từ đó có thể phát hiện triệu chứng dị cảm do tổn thương thần kinh.
• Đo điện cơ: là phương pháp giúp bác sĩ xác định được sự tương tác giữa tín hiệu thần kinh với khả năng đáp ứng của cơ bắp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): giúp phát hiện những tổn thương thần kinh tại não và tủy sống hoặc mạch máu khi bệnh ở giai đoạn sớm.
• Siêu âm: giúp bác sĩ quan sát được hình dáng của các tổn thương thần kinh nằm nông như hội chứng ống cổ tay.[4]

Đo điện cơ là phương pháp được dùng để chẩn đoán nguyên nhân gây dị cảm

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Đa số các trường hợp dị cảm là thoáng qua và tự biến mất sau vài phút mà không cần điều trị gì. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám kịp thời nếu có những triệu chứng sau:

• Dị cảm kéo dài, thường xuyên.
• Yếu liệt nửa người hoặc phần thân dưới.
• Rối loạn khả năng thăng bằng.
• Đầu ngón tay, ngón chân lạnh và tím tái hoặc trắng nhợt.
• Giảm khả năng cầm nắm của bàn tay.[1]

Dị cảm kèm theo đầu ngón tay tím tái hoặc trắng bệch là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ

Nơi thăm khám điều trị dị cảm

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Da liễu, Thần kinh. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108.

7Cách điều trị dị cảm

Việc điều trị dị cảm chủ yếu dựa vào việc phát hiện và điều trị đúng nguyên nhân gây bệnh. Một số biện pháp điều trị dị cảm chủ yếu hiện nay gồm:[3]

• Tránh tác động lên dây thần kinh bị đè ép: thường xuyên thay đổi tư thế khi làm việc, hạn chế thực hiện các động tác lặp lại nhiều lần bằng 1 tay hoặc 1 chân.
• Vật lý trị liệu: thực hiện luyện tập theo hướng dẫn của bác sĩ để tăng cường đáp ứng của cơ bắp với tín hiệu thần kinh.
• Dùng thuốc: bác sĩ có thể chỉ định một số thuốc bổ trợ thần kinh như vitamin B3, vitamin B6 và vitamin B12, thuốc giãn cơ hoặc thuốc giãn mạch máu.
• Phẫu thuật: thường được áp dụng với những trường hợp dị cảm do chèn ép thần kinh như bệnh u não, chấn thương sọ não hoặc thoát vị đĩa đệm.

Sử dụng thuốc có thể điều trị một số bệnh gây ra dị cảm

8Phương pháp phòng ngừa dị cảm

Dù triệu chứng dị cảm không thể hoàn toàn ngăn ngừa được. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản để làm giảm nguy cơ xuất hiện dị cảm như:

• Tránh kê tay dưới đầu khi đi ngủ.
• Hạn chế thực hiện một động tác lặp đi lặp lại trong một thời gian dài mà không được nghỉ ngơi.
• Thường xuyên đi lại, thay đổi tư thế khi làm việc.
• Phát hiện và quản lý tốt các bệnh lý nội tiết như tiểu đường, suy giáp hoặc bệnh về gan - thận.[4][3]

Bạn nên vận động thay đổi tư thể khi làm việc để tránh triêu chứng dị cảm

Hy vọng bài viết dưới đây đã cung cấp cho bạn nhiều kiến thức hữu ích về các nguyên nhân có thể dẫn đến dị cảm. Bạn hãy đến gặp bác sĩ sớm khi xuất hiện dị cảm kèm theo các dấu hiệu bất thường khác nhé!