10 cách phòng ngừa ung thư hiệu quả và lành mạnh nhất

Bệnh ung thư ngày càng trở nên phổ biến và là nỗi lo lắng với tất cả mọi người. Tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh ung thư ngày càng tăng cao ở nhiều nhóm đối tượng. Do đó, việc phòng bệnh ung thư luôn được quan tâm. Cùng tìm hiểu các cách phòng ngừa ung thư hiệu quả và lành mạnh qua bài viết dưới đây!

1 Ung thư là gì?

Ung thư là bệnh lý ác tính gây ra bởi sự phân chia tế bào không tuân theo cơ chế sinh lý bình thường của cơ thể. Các tế bào ác tính phân chia một cách liên tục, không kiểm soát khiến khối ung thư to lên nhanh chóng và xâm lấn ra xung quanh.

Sau đó, tế bào ung thư có thể tự tách ra khỏi mô ban đầu để di chuyển theo dòng máu hoặc hạch bạch huyết đến các cơ quan khác trong cơ thể để gây bệnh. Hiện tượng này gọi là sự di căn.

Tùy theo kích thước, sự xâm lấn và di căn, ung thư được chia làm 4 giai đoạn từ I - IV. Mỗi giai đoạn bệnh có biện pháp điều trị và tiên lượng khác nhau. Tỷ lệ sống sót sau 5 năm cũng giảm rõ rệt theo từng giai đoạn.

Bệnh ung thư ngày càng trở nên phổ biến và có xu hướng trẻ hóa. Không có nguyên nhân cụ thể nào gây bệnh ung thư, song một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như khói thuốc, hóa chất, tia cực tím, tiền sử gia đình.

Tế bào ung thư nhân lên nhanh chóng và không chịu sự kiểm soát của cơ thể

2 10 cách phòng ngừa ung thư

Tránh thuốc lá

Thuốc lá là một trong các yếu tố nguy cơ cao gây các bệnh ung thư đường hô hấp như ung thư phổi, ung thư vòm hầu, ung thư mũi xoang, ung thư khoang miệng hoặc các bệnh ung thư khác ngoài đường hô hấp như ung thư dạ dày, ung thư vú[1]

Khói thuốc lá có chứa hơn 7000 thành phần chất hóa học khác nhau, trong số đó có hơn 70 chất đã được chứng minh có liên quan mật thiết dẫn đến các bệnh ung thư.

Việc tiếp xúc thường xuyên một cách trực tiếp như hút thuốc lá hoặc gián tiếp thông qua hút thuốc tự động đều làm tăng nguy cơ mắc ung thư.[2]

Do đó, nếu bạn hoặc những người xung quanh bạn đang có thói quen xấu này, hãy loại bỏ chúng một cách triệt để. Đảm bảo môi trường xung quanh không có khói thuốc là biện pháp phòng bệnh ung thư hiệu quả.

Thuốc lá là căn nguyên hàng đầu dẫn đến bệnh ung thư phổi

Bỏ rượu

Thành phần của rượu là alcohol, sau khi được hấp thu sẽ chuyển hóa thành acetaldehyde. Acetaldehyde có khả năng biến đổi cấu trúc gen (DNA) của cơ thể bạn và ngăn cơ thể bạn sửa chữa vùng bị sai sót đó.

Khi cấu trúc DNA bị biến đổi, tế bào sẽ nhân lên bất thường và không chịu sự kiểm soát của cơ thể để hình thành nên khối u ung thư.

Rượu được coi là tác nhân hàng đầu gây bệnh ung thư đường tiêu hóa bao gồm ung thư khoang miệng, ung thư lưỡi, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư trực tràng hoặc có thể dẫn đến ung thư tiền liệt tuyến, ung thư tụy, ung thư gan[3]

Đồ uống có cồn không chỉ là yếu tố nguy cơ gây ung thư mà còn là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý khác như loét dạ dày, viêm đại tràng, xơ gan, viêm tụy cấp. Bạn cần lưu ý rằng tất cả đồ uống có cồn đều có thể dẫn đến ung thư. Nam giới không nên uống quá 660 ml bia/ngày và nữ giới không uống hơn 330 ml/ngày.

Hạn chế rượu bia giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư đường tiêu hóa

Chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe mỗi người và có sự liên quan đến một số bệnh lý mạn tính như tim mạch, tiểu đường và ung thư.

Bạn nên thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh mỗi ngày để tăng cường hàng rào bảo vệ cơ thể và hạn chế nguy cơ mắc bệnh ung thư. Một số lưu ý để có chế độ ăn uống lành mạnh như:

• Cung cấp nhiều thực phẩm từ thực vật tươi như rau củ, hoa quả và các loại hạt.
• Kiểm soát lượng thịt hằng ngày, đặc biệt không nên dùng quá 300 gram thịt đỏ trong ngày.
• Không ăn quá nhiều gia vị bao gồm cả muối và đường.
• Hạn chế các món chiên rán, nhiều dầu mỡ.
• Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ đóng hộp, đồ muối chua như dưa muối, thịt hun khói.[4]

Chế độ ăn lành mạnh giúp tăng cường sức khỏe

Tập thể dục

Tập thể dục thường xuyên và đều đặn không chỉ giúp bạn duy trì cân nặng lý tưởng mà còn có lợi cho sức khỏe toàn diện. Theo các chuyên gia, tập thể dục có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư, tim mạch, tiểu đường và các bệnh mãn tính khác.

Bạn nên dành ít nhất 150 phút mỗi tuần để duy trì các hoạt động thể dục lành mạnh. Điều này không đồng nghĩa với việc bạn dành toàn bộ thời gian vào 1 ngày trong tuần mà nên chia đều 30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 ngày trong tuần.

Nếu bạn không thường xuyên tập thể dục thể thao, hãy dần hình thành thói quen này bằng cách thiết lập mục tiêu và nâng cao dần mức độ, cường độ tập luyện.

Bạn nên bắt đầu bằng các bài tập nhẹ nhàng, từ dễ dàng đến vừa phải. Đặc biệt bạn luôn cần phải khởi động cẩn thận, làm nóng cơ thể trước khi bắt đầu các bài tập. Đồng thời sau khi tập xong, bạn cần dành vài phút để giãn cơ.

Tăng dần mức độ tập luyện vừa giúp cải thiện thể lực, sức bền, vừa tránh đau đớn và kiệt sức, đồng thời duy trì được sự hào hứng của bản thân với môn thể dục. Nếu chưa biết nên bắt đầu từ đâu, bạn có thể dành thời gian tập luyện các loại bài tập khác nhau như:

• Thể dục nhịp điệu (aerobic) như nhảy zumba, chạy bộ.
• Bài tập tăng cường sức mạnh như nâng tạ, tập tạ, sử dụng dây kháng lực.
• Duy trì trạng thái cân bằng với bộ môn thái cực quyền và yoga.
• Tăng tính linh hoạt, dẻo dai bằng các bài tập kéo dây.[5]

Bạn nên dành khoảng 30 - 60 phút mỗi ngày để tập thể dục

Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Béo phì và thừa cân không chỉ làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch mà còn có liên quan đến 13 bệnh ung thư bao gồm ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung.[6]

Việc duy trì cân nặng khỏe mạnh dựa trên kiểm soát chế độ ăn, luyện tập và nghỉ ngơi. Bạn nên phối hợp các biện pháp để giữ cân nặng phù hợp và vẫn đảm bảo đủ sức khỏe để làm việc hàng ngày.

Kiểm soát cân nặng phù hợp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư

Bảo vệ da khỏi bức xạ

Tia bức xạ là một trong các yếu tố nguy cơ gây ung thư da và cũng là tác nhân có thể phòng ngừa được. Một số biện pháp giúp bảo vệ da khỏi bức xạ bao gồm:

• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ khoảng 10 - 16 giờ.
• Che phủ da tối đa bằng quần áo dài tay, mũ rộng vành, kính râm.
• Sử dụng kem chống nắng đúng và đủ: Lựa chọn những loại kem chống nắng phổ rộng có chỉ số SPF ít nhất 30. Thoa nhiều và đảm bảo trải đều các vùng da che phủ. Dùng kem chống nắng ngay cả vào những ngày nhiều mây và nhớ sử dụng lại sau mỗi 2 - 3 tiếng hoặc sau khi bơi, đổ mồ hôi nhiều.[1]

Bảo vệ da khỏi bức xạ để hạn chế nguy cơ mắc ung thư da

Tránh các hành vi tăng nguy cơ ung thư

Một số bệnh nhiễm trùng góp phần làm gia tăng nguy cơ ung thư như nhiễm HPV, nhiễm EBV hoặc nhiễm virus viêm gan B (HBV). Do đó, phòng tránh nhiễm virus cũng góp phần làm giảm nguy cơ mắc ung thư bao gồm ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung.

Một số hành vi làm tăng nguy cơ ung thư cần tránh như:

• Quan hệ với nhiều bạn tình.
• Quan hệ tình dục không lành mạnh.
• Dùng chung bơm kim tiêm.

Bổ sung vitamin D

Vitamin D đóng nhiều vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người. Mặc dù chưa rõ cơ chế cụ thể song vitamin D góp phần làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng, ung thư tuyến tiền liệt.

Do đó, các chuyên gia sức khỏe khuyến cáo bạn bổ sung vitamin D đầy đủ từ 800 - 1000 UI mỗi ngày. Bạn có thể bổ sung vitamin D bằng các viên uống bổ sung theo chỉ định của bác sĩ hoặc ăn các thực phẩm giàu vitamin D như cá hồi, cá thu, cá mòi, trứng, gan.

Ngoài ra, bạn có thể tắm nắng để tăng sản sinh vitamin D tự nhiên cho cơ thể.[7]

Vitamin D hỗ trợ giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt

Tiêm ngừa

Phòng ngừa một số virus gây bệnh nhiễm trùng như HPV, HBV giúp giảm nguy cơ mắc ung thư.

Vắc xin HPV

Tiêm phòng HPV giúp phòng nguy cơ nhiễm virus HPV, từ đó hạn chế nguy cơ mắc các bệnh lý ung thư sinh dục. Vắc xin chỉ có hiệu quả khi bạn chưa nhiễm virus mà không có tác dụng điều trị hay loại bỏ virus khỏi cơ thể bạn. Do đó, việc phòng ngừa vắc xin HPV được khuyến cáo cho nhóm đối tượng nữ giới từ 9 - 26 tuổi.

Bạn nên tiêm phòng sớm trước 26 tuổi bởi sau giai đoạn này bạn có nguy cơ cao tiếp xúc với virus gây bệnh. Sau giai đoạn 26 tuổi mà bạn chưa được tiêm phòng thì nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn kỹ càng hơn.

Nữ giới trong độ tuổi 9 - 26 tuổi nên được tiêm vắc xin phòng HPV

Vắc xin viêm gan B

Virus viêm gan B (HBV) là một tác nhân gây bệnh viêm gan mạn, xơ gan và ung thư gan. Do đó, bác sĩ khuyên bạn nên xét nghiệm sàng lọc bệnh viêm gan B ít nhất một lần trong đời và tiêm đủ 3 mũi viêm gan B theo phác đồ.[8]

Tất cả trẻ sơ sinh cần được tiêm phòng viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh

Tầm soát ung thư

Việc tầm soát ung thư giúp phát hiện sớm ung thư hoặc các tiền ung thư nhằm can thiệp sớm, hạn chế sự tiến triển của bệnh. Mỗi bệnh ung thư thường gặp ở nhóm đối tượng khác nhau. Khuyến nghị nên sàng lọc ung thư theo từng độ tuổi:

• Từ 25 đến 39 tuổi: Sàng lọc ung thư cổ tử cung.
• Từ 40 đến 49 tuổi: Sàng lọc ung thư cổ tử cung, ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư trực tràng.
• Trên 50 tuổi: Sàng lọc ung thư phổi, ung thư cổ tử cung, ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư trực tràng, ung thư tuyến tiền liệt.

Lưu ý rằng nhiều người có nguy cơ mắc ung thư cao hơn những người trong cùng lứa tuổi do thói quen, lối sống không lành mạnh hoặc do vấn đề di truyền.

Nếu có các yếu tố nguy cơ cao, bạn cần được làm các xét nghiệm sàng lọc ung thư sớm hơn. Do đó bạn nên tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ để tiến hành các xét nghiệm kiểm tra phù hợp nhất.[9]

Sàng lọc tầm soát ung thư giúp phát hiện và điều trị ung thư từ giai đoạn sớm

Ung thư ngày càng phổ biến và là nỗi lo lắng cho tất cả mọi người. Hy vọng bài viết trên giúp bạn biết các phòng tránh bệnh ung thư một cách lành mạnh và hiệu quả. Hãy chia sẻ bài viết trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!