12 tương tác thuốc paracetamol và các lưu ý tránh ngộ độc khi sử dụng

Paracetamol là một loại thuốc không cần kê toa, thường có trong tủ thuốc gia đình và được sử dụng rộng rãi, phổ biến giúp hạ sốt, giảm đau. Vậy tương tác thuốc paracetamol gồm những loại nào, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1Paracetamol (acetaminophen) là thuốc gì?

Paracetamol (còn có tên gọi khác là acetaminophen) là một loại thuốc giảm đau không kê đơn. Loại thuốc này thường được sử dụng trong các trường hợp giảm đau nhẹ đến vừa hoặc có thể được dùng để hạ sốt trong một số bệnh hay gặp như cảm lạnh, cảm cúm. [1]

Paracetamol là thuốc giảm đau thường được sử dụng

2Các dạng và hàm lượng của paracetamol

Paracetamol có nhiều dạng bào chế khác nhau, bao gồm:

• Viên nén: Đây là dạng bào chế phổ biến nhất của paracetamol. Viên nén paracetamol thường có hàm lượng 200mg - 500mg.
• Viên sủi: Viên sủi paracetamol có thể được hòa tan trong nước để uống. Viên sủi paracetamol thường có hàm lượng 500 mg.
• Viên đặt hậu môn: Thuốc đạn paracetamol có hàm lượng từ 60mg, 125mg, 250mg, được đặt trực tiếp vào trực tràng để hấp thu.
• Dạng hỗn dịch: Paracetamol có thể được bào chế dưới dạng siro, thuốc nhỏ giọt. Dạng hỗn dịch paracetamol thường được sử dụng cho trẻ em hoặc người lớn khó nuốt viên nén.
• Dạng tiêm truyền: Paracetamol có thể được truyền tĩnh mạch hoặc tiêm bắp theo chỉ định bác sĩ để điều trị đau cấp tính nghiêm trọng. [1]

Viên nén là dạng chế phẩm thường gặp của paracetamol

3Tác dụng phụ của paracetamol

Song song với tác dụng hạ sốt hiệu quả, paracetamol vẫn có một số tác dụng phụ nhất định. Tuy nhiên, không phải các tác dụng phụ này lúc nào cũng xảy ra và gây ra những ảnh hưởng tiêu cực không mong muốn. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc:

• Mệt mỏi hoặc gặp vấn đề về hô hấp như khó thở, thở khò khè.
• Đau họng.
• Phát ban da, nổi mề đay hoặc cảm giác ngứa ngáy.
• Đau lưng dưới hoặc đau ở hai bên hông.
• Có những vết loét trên môi hoặc trong miệng.
• Chảy máu hoặc bị bầm tím bất thường.
• Suy gan, suy thận, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu. [1]

Paracetamol có thể gây ra các vết loét miệng

4Phân loại mức độ tương tác thuốc của paracetamol

Paracetamol là một loại thuốc hạ sốt, giảm đau được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, paracetamol cũng có thể tương tác với một số loại thuốc khác và được chia thành 4 mức độ:

Mức độ 1: Tương tác nghiêm trọng, cần tránh dùng cùng nhau

• Mức độ này được sử dụng cho các tương tác thuốc có khả năng cao gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, không thể được ngăn ngừa hoặc giảm thiểu bằng cách điều chỉnh liều lượng hoặc theo dõi chặt chẽ bệnh nhân.

Mức độ 2: Tương tác có thể xảy ra, cần theo dõi

• Mức độ này được sử dụng cho các tương tác thuốc có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, nhưng có thể được ngăn ngừa hoặc giảm thiểu bằng cách điều chỉnh liều lượng hoặc theo dõi chặt chẽ bệnh nhân.

Mức độ 3: Không có tương tác hoặc tương tác không đáng kể

• Mức độ này được sử dụng cho các tương tác thuốc không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào hoặc chỉ gây ra tác dụng phụ nhẹ, có thể điều trị hoặc phòng ngừa được.

Mức độ 4: Tương tác không xác định

• Mức độ này được sử dụng cho các tương tác thuốc chưa được nghiên cứu đầy đủ hoặc chưa có đủ dữ liệu để đánh giá mức độ nghiêm trọng.

Paracetamol có thể tạo ra những tác dụng không mong muốn khi kết hợp với thuốc khác

5Các tương tác thuốc thường gặp của paracetamol

Ethanol

Ethanol khi kết hợp với paracetamol sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm độc gan, hoặc tệ hơn là có thể dẫn đến tử vong. Do đó, sau khi uống rượu (do trong rượu có chứa ethanol) bạn không nên sử dụng paracetamol để làm giảm cơn đau đầu. [2]

Paracetamol kết hợp với ethanol có thể gây nhiễm độc gan

Leflunomide

Leflunomide là một loại thuốc được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp, viêm khớp psoriatic và viêm da cơ toàn thân. Leflunomide hoạt động bằng cách ức chế hoạt động của tế bào T, một loại tế bào miễn dịch gây viêm.

Leflunomide cũng là một loại thuốc có khả năng cao gây nên tương tác thuốc với paracetamol. Khi hai loại thuốc này kết hợp với nhau sẽ dễ dàng gây tổn hại cho gan. [3]

Leflunomide kết hợp với paracetamol có thể gây hại đến gan

Lomitapide

Lomitapide là một loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh xơ nang (CF). Lomitapide hoạt động bằng cách làm giảm lượng chất béo tích tụ trong gan của người bệnh CF.

Lomitapide và paracetamol có thể tương tác với nhau, làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ nghiêm trọng. Cụ thể, lomitapide có thể làm tăng nồng độ paracetamol trong máu, dẫn đến tăng nguy cơ ngộ độc paracetamol. Ngộ độc paracetamol có thể gây tổn thương gan, thậm chí tử vong. [4]

Lomitapide kết hợp với paracetamol có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan

Mipomersen

Cũng giống như lomitapide, khi kết hợp mipomersen và paracetamol lại với nhau thì nguy cơ mắc các căn bệnh liên quan đến gan sẽ tăng cao hơn gấp nhiều lần so với bình thường.

Việc sử dụng mipomersen và paracetamol đồng thời có thể làm tăng nồng độ chất béo trong gan. Điều này có thể làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ và các biến chứng nghiêm trọng của nhiễm mỡ trong gan. [5]

Mipomersen và paracetamol dùng chung có thể tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ

Pexidartinib

Pexidartinib là một loại thuốc được sử dụng để điều trị ung thư vú di căn, u xơ thần kinh đệm đa dạng và các bệnh lý khác. Theo thông tin từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), pexidartinib có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan khi sử dụng đồng thời với paracetamol. Nguyên nhân là do cả hai thuốc đều có thể gây độc cho gan. [6]

Pexidartinib và paracetamol có thể gây độc cho gan

Prilocaine

Prilocaine là một loại thuốc gây tê tại chỗ được sử dụng để giảm đau và tê liệt trong các thủ thuật y tế. Khi sử dụng prilocaine cùng với paracetamol có thể làm tăng các nguy cơ mắc bệnh methemoglobin huyết. Tình trạng này có thể dẫn đến thiếu oxy trong các mô và cơ quan do giảm khả năng vận chuyển oxy của máu gây nên suy hô hấp ở người bệnh. [7]

Prilocaine kết hợp với paracetamol có thể gây methemoglobin huyết

Natri nitrit

Natri nitrit là thuốc đặc hiệu dùng để điều trị các trường hợp ngộ độc cyanid như tiêm nitroprusiat quá nhanh, ngộ độc sắn, ngộ độc xyanua,...

Natri nitrit có tác dụng chuyển hemoglobin thành methemoglobin để tránh cyanid làm tổn thương cytochrom oxidase - một chất quan trọng trong quá trình hô hấp ở tế bào. Chính vì vậy khi dùng chung chất này với paracetamol có thể khiến cho nồng độ methemoglobin cao quá mức có thể gây nên tình trạng suy hô hấp. [8]

Natri nitrit kết hợp paracetamol có thể gây nên thiếu oxy ở mô

Teriflunomide

Teriflunomide là thuốc có tác dụng điều trị bệnh lý đa xơ cứng do có thể ức chế hoạt động của một số enzyme trong cơ thể, giúp giảm sản xuất tế bào lympho T và tế bào lympho B, qua đó làm giảm quá trình viêm trong cơ thể.

Dùng teriflunomide quá mức có thể gây độc cho gan. Chính vì vậy, khi kết hợp với paracetamol tương tác này có thể gây tổn thương gan và khiến cho gan bị suy giảm chức năng. [9]

Teriflunomide kết hợp với paracetamol có thể làm gia tăng các bệnh về gan

Flucloxacillin (kháng sinh)

Flucloxacillin là một loại kháng sinh thường được sử dụng để điều trị tình trạng nhiễm trùng do tụ cầu khuẩn gây ra như viêm màng tim, viêm phổi, nhiễm khuẩn da,...

Khi kết hợp flucloxacillin và paracetamol có thể làm cho cơ thể xuất hiện tình trạng nhiễm toan chuyển hóa. Mặt khác, flucloxacillin có thể gây nên tình trạng vàng da tắc mật, do đó bạn nên cần cân nhắc khi sử dụng với paracetamol. [10]

Flucloxacillin kết hợp với paracetamol có thể gây nên nhiễm toan trong cơ thể

Thuốc chống đông máu

Một số thuốc chống đông máu như warfarin, apixaban, dabigatran,... có tác dụng làm chậm quá trình đông máu, giúp ngăn hình thành cục máu đông ở những người có yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, đây là loại thuốc cần đặc biệt cẩn thận khi sử dụng và phải theo dõi chức năng đông máu thường xuyên. [11]

Paracetamol kết hợp với thuốc chống đông máu có thể gây chảy máu chân răng

Diflunisal

Diflunisal là thuốc giảm đau, thường được sử dụng để điều trị những cơn đau nhẹ và vừa như đau sau phẫu thuật, đau răng, đau nội tạng,...

Theo một nghiên cứu, khi điều trị đồng thời paracetamol với diflunisal sẽ làm tăng nồng độ của paracetamol trong huyết tương khoảng 50%, nhưng nồng độ diflunisal trong huyết tương không thay đổi. Mặc dù chưa tìm được ảnh hưởng của sự kết hợp này trên người bệnh nhưng cần cân nhắc phối hợp để tránh sự tăng nồng độ paracetamol ảnh hưởng đến gan. [11]

Diflunisal có thể làm tăng nồng độ của paracetamol trong máu

Thuốc chống co giật

Một số loại thuốc chống co giật như phenytoin, barbiturat hoặc carbamazepin được sử dụng để điều trị các tình trạng sốt co giật ở trẻ, những cơn co giật xảy ra đột ngột giúp giảm tác hại đối với hệ thần kinh.

Khi sử dụng các loại thuốc này với paracetamol có thể làm tăng chuyển hóa paracetamol trong cơ thể. Mặt khác, barbiturat còn khiến cho paracetamol tăng độc tính với gan nên cần cân nhắc khi phối hợp hai loại thuốc này với nhau. [11]

Một số loại thuốc co giật khi kết hợp với paracetamol có thể gây độc cho gan

6Dấu hiệu khi dùng quá liều paracetamol

Khi sử dụng paracetamol quá liều, sau 12 - 48 giờ cơ thể có thể sẽ xuất hiện một trong các dấu hiệu như:

• Gây ngộ độc cho gan với triệu chứng có thể thấy là da xanh xao.
• Ăn mất ngon.
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Tiêu chảy.
• Sưng, đau hoặc nhạy cảm ở vùng bụng trên hoặc vùng dạ dày.
• Tăng tiết mồ hôi. [12]

Khi gặp bất cứ dấu hiệu nào đã nêu ở trên, người bệnh nên nhanh chóng tới các cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời, tránh những biến chứng trở nên trầm trọng hơn.

Sử dụng paracetamol quá liều sẽ gây độc cho gan

7Một số lưu ý khi sử dụng paracetamol

Thận trọng trong quá trình sử dụng

Do paracetamol là thuốc có tác dụng phụ gây những ảnh hưởng xấu đến gan nên với những bệnh nhân suy gan nặng hay đang trong giai đoạn viêm gan tiến triển nặng thì không được sử dụng loại thuốc này để điều trị.

Ngoài ra, bạn phải lưu ý một số trường hợp paracetamol có thể gây những tác dụng phụ nghiêm trọng cần thận trọng khi sử dụng:

• Người thiếu hụt men G6PD.
• Người nghiện rượu mạn tính hoặc suy dinh dưỡng nặng.
• Người mất nước hoặc mất máu nặng gây giảm thể tích tuần hoàn.
• Người suy thận hoặc suy gan.
• Trẻ sơ sinh, trẻ em, phụ nữ có thai và cho con bú. [12]

Khi xuất hiện những dấu hiệu sau, bạn nên ngưng sử dụng thuốc và đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị:

• Tiếp tục bị sốt sau 3 ngày sử dụng thuốc.
• Tình trạng đau vẫn còn sau 7 ngày sử dụng (hoặc sau 5 ngày đối với trẻ em).
• Da bị nổi mẩn ngứa, đau đầu liên tục hoặc xuất hiện những đốm đỏ, sưng tấy.
• Các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn hoặc có thêm những triệu chứng bất thường mới. [13]

Người suy thận nên tham khảo ý kiến của bác sĩ khi sử dụng paracetamol

Tiền sử bệnh

Bạn hãy trao đổi với bác sĩ nếu muốn sử dụng paracetamol khi dự định có thai, mang thai, đang cho con bú và tiền sử có bệnh về gan, nghiện rượu. Bác sĩ sẽ cân nhắc các yếu tố như tình trạng sức khỏe của bạn, loại thuốc bạn đang sử dụng,... để đưa ra lời khuyên phù hợp. [14]

Paracetamol được chứng minh không gây ra bất kỳ tác hại nào trong thai kỳ

Bảo quản thuốc đúng cách

Để đảm bảo thuốc paracetamol được bảo quản đúng cách và hiệu quả, bạn cần lưu ý những điều sau:

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng: Hướng dẫn sử dụng sẽ cung cấp cho bạn thông tin về cách bảo quản thuốc paracetamol một cách an toàn.
• Bảo quản thuốc paracetamol ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp: Nhiệt độ bảo quản lý tưởng cho thuốc paracetamol là từ 15 - 30 độ C.
• Tránh bảo quản thuốc paracetamol nơi ẩm ướt: Độ ẩm cao trong phòng hoặc nơi bảo quản có thể làm hỏng thuốc paracetamol.
• Tránh để thuốc paracetamol trong tầm tay của trẻ em: Trẻ em có thể nuốt phải thuốc paracetamol một cách vô tình, dẫn đến ngộ độc.
• Không sử thuốc paracetamol đã hết hạn sử dụng: Thuốc paracetamol hết hạn sử dụng có thể không hiệu quả hoặc thậm chí gây hại cho sức khỏe. [1]

Bạn nên bảo quản thuốc ở nhiệt độ từ 15 đến 30 độ C để giữ được hiệu quả của thuốc

Paracetamol tuy vô cùng phổ biến và mang lại hiệu quả rõ rệt sau khi dùng, nhưng bạn cần phải lưu ý và nắm rõ một số tương tác thuốc vừa nêu trên để đảm bảo an toàn sức khỏe một cách tốt nhất. Mong rằng bài viết đã giúp bạn có kiến thức để sử dụng loại thuốc này một cách hiệu quả. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!