Suy thận cấp là tình trạng suy giảm chức năng thận đột ngột, cần phải được phát hiện và điều trị kịp thời. Cùng tìm hiểu về những vấn đề xoay quanh suy thận cấp qua bài viết dưới đây nhé!
1Suy thận cấp là gì?
Suy thận cấp (tổn thương thận cấp tính) là tình trạng suy giảm nhanh chức năng thận, thận không thể tái hấp thu các chất cần thiết và lọc bỏ các chất độc hại ra khỏi máu. Điều này sẽ làm tích tụ những chất gây hại cho cơ thể, đến một mức độ nhất định các chất này sẽ ảnh hưởng đến cơ thể.
Suy thận cấp diễn biến rất nhanh và đột ngột, có thể là vài giờ đến vài ngày. Bệnh có thể gặp ở những người có chức năng thận bình thường hoặc người có bệnh thận mạn trước đó.
Bệnh có thể dẫn tới tử vong nếu không phát hiện kịp thời và điều trị sớm. Sau thời gian điều trị, chức năng của thận hoàn toàn có thể trở về bình thường.
Suy thận cấp là tình trạng làm suy giảm đột ngột chức năng thận
2Nguyên nhân gây ra suy thận cấp
Để có được sản phẩm lọc cuối cùng là nước tiểu sẽ phải thực hiện theo các bước sau: máu đến thận - thận lọc máu và tạo thành nước tiểu - nước tiểu theo hệ tiết niệu ra ngoài. Chính vì vậy, mỗi yếu tố ảnh hưởng một trong ba điều này cũng gây suy thận.
Trước thận do thiếu dịch, giảm lưu lượng máu đến thận
Nguyên nhân chủ yếu là do lượng máu đến thận không đủ, khiến thận không có nguyên liệu để thực hiện tốt chức năng của mình.
Một số nguyên nhân làm suy giảm lượng máu đến thận có thể kể đến là:
- Mất máu cấp làm giảm thể tích tuần hoàn đột ngột.
- Thuốc điều trị tăng huyết áp: đặc biệt là thuốc ức chế men chuyển (Captopril, Enalapril, Perindopril) hoặc ức chế thụ thể (Losartan, Olmesartan) có thể làm co cứng mạch thận, hạn chế lượng máu vùng này.
- Các bệnh lý tim mạch như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, rối loạn đông máu,... có thể làm giảm đột ngột lượng máu tới thận.
- Các thuốc như aspirin, ibuprofen, naproxen natri nếu dùng liều cao có thể ảnh hưởng đến chức năng thận.
- Sốc phản vệ: là phản ứng quá mẫn của cơ thể gây ra nhịp tim nhanh yếu và hạ huyết áp, khi đó lượng máu phân bố đến thận giảm gây suy thận.
- Bỏng nặng và mất nước nặng: gây suy giảm thể tích tuần hoàn trong cơ thể.
Tổn thương tại thận
- Do thuốc, độc chất: các chất như vancomycin, gentamycin, nọc độc rắn,... tấn công vào tế bào thận làm cho thận không thể thực hiện được chức năng.
- Hoại tử ống thận cấp: ống thận là một cấu trúc có chức năng lọc máu đi qua thận. Khi các tế bào này hoại tử, máu không được lọc ở thận gây tích lũy những chất độc hại.
- Bệnh cầu thận, bệnh viêm mô kẽ, viêm mạch máu: các bệnh làm tổn thương cấu trúc của thận, từ đó ảnh hưởng đến chức năng lọc và cân bằng hệ đệm trong máu của thận.
Bệnh cầu thận làm xơ hóa và biến đổi cầu thận khiến thận thực hiện chức năng kém
Tắc nghẽn sau thận
Sỏi, khối u, cục máu đông,... sẽ ngăn cản nước tiểu thoát ra ngoài làm cho nước tiểu được giữ lại ở thận khiến thận không còn diện tích để thực hiện chức năng. Một số yếu tố chặn đường ra của nước tiểu có thể kể đến là:
- Khối u: ung thư bàng quang, ung thư đại tràng, ung thư trực tràng, ung thư cổ tử cung, phì đại tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt,... có thể chiếm diện tích của bàng quang hoặc chèn ép vào niệu đạo (bộ phận dẫn nước tiểu ra ngoài) làm nước tiểu tích tụ trong thận.
- Sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang sẽ chặn đường ra của nước tiểu, làm cho nước tiểu tích lũy trong thận.
- Bàng quang thần kinh: đây là tổn thương hệ thống thần kinh ở bàng quang, làm cho bàng quang không điều hòa các cơ tống nước tiểu ra ngoài.
Sỏi tiết niệu có thể ngăn cản nước tiểu thải ra ngoài gây ứ nước thận
3Yếu tố nguy cơ của bệnh suy thận cấp
Tiểu đường
Đái tháo đường gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong cơ thể, một trong số đó là các mạch máu thận. Điều này làm xơ hóa các cầu thận, khiến cho chức năng lọc của thận bị suy yếu. Quá trình này thường diễn ra trong nhiều năm liền.
Chính vì vậy, trên nền cầu thận không bình thường, bệnh nhân đái tháo đường khi gặp bất cứ tác nhân nào gây ảnh hưởng đến thận cũng dễ dẫn tới suy thận cấp hơn những người bình thường.
Tăng huyết áp
Khi máu di chuyển sẽ tạo ra một áp lực lên thành mạch máu và đó được gọi đó là huyết áp. Khi huyết áp thay đổi, sẽ làm lượng máu đến thận biến đổi theo. Chính vì vậy, thận và huyết áp có mối liên quan mật thiết đến nhau.
Khi có tình trạng tăng huyết áp các mạch máu trong cơ thể bị giãn làm cho hệ thống mạch máu trong đó có mạch máu thận yếu dần, xơ cứng và không thể hoạt động tốt như bình thường.
Nhiễm trùng
Khi cơ thể bị vi khuẩn tấn công gây ra nhiễm trùng sẽ sản sinh ra nhiều yếu tố viêm, những yếu tố gây hại cho cơ thể làm thận phải tăng hoạt động để đào thải.
Mặt khác, nếu các vi khuẩn này di chuyển đến thận (nhiễm khuẩn ngược dòng hoặc nhiễm khuẩn máu) có thể làm ảnh hưởng đến chức năng lọc của cơ quan này.
Người lớn tuổi
Thận ở người cao tuổi hoạt động lâu năm nên các cầu thận, các tế bào có chức năng lọc sẽ suy giảm dễ dẫn đến suy thận.
Mặt khác, người già ăn uống kém hơn, sử dụng các thuốc cũng như hay mắc các bệnh lý sẽ ảnh hưởng không tốt đến thận.
Điều trị nội trú tại bệnh viện
Bệnh nhân nặng điều trị tại bệnh viện đã có sức đề kháng yếu hơn bình thường, lại ở trong môi trường nhiều virus, vi khuẩn sẽ dễ dẫn tới nhiễm khuẩn các cơ quan.
Mặt khác, các bệnh nhân này thường xuyên phải đặt sonde tiểu để theo dõi lượng nước tiểu nhằm đánh giá lượng dịch trong cơ thể sẽ rất dễ dẫn tới nhiễm khuẩn hệ tiết niệu.
Bệnh nhân nặng điều trị nội trú ở bệnh viện dễ rất đến suy thận
4Triệu chứng của bệnh suy thận cấp
Dựa vào mức độ, tốc độ suy giảm chức năng thận và nguyên nhân suy thận có thể biểu hiện ra các triệu chứng khác nhau như:
- Lượng nước tiểu giảm đi so với bình thường, đôi lúc có thể gặp tình trạng không đi tiểu được.
- Tích nước trong cơ thể (tay, chân, mặt đều to lên, đặc biệt là mắt cá chân hoặc bàn chân).
- Cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, không muốn làm gì, buồn nôn , nôn,chán ăn ( các triệu chứng của tăng ure huyết).
- Xuất hiện tình trạng hụt hơi, nhịp tim không đều, đau ngực, đau khớp.
- Trong trường hợp nặng có thể xuất hiện rối loạn ý thức như lú lẫn, hôn mê.
- Có thể xuất hiện tình trạng bụng to ra nhanh chóng kèm muốn đi tiểu nhưng không thể đi được.
Các dấu hiệu có thể gặp của suy thận cấp
5Biến chứng của suy thận cấp
Suy thận cấp tính dẫn đến việc thận không thể lọc bỏ các chất độc hại. Các chất này sẽ tích lũy và gây ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể.
Hội chứng ure huyết xảy ra khi nồng độ ure cao trong máu gây ảnh hưởng đến các hệ cơ quan như:
- Tiêu hóa: ói, buồn nôn, nôn, chán ăn, liệt ruột.
- Thần kinh: dấu hiệu ngủ gà, lơ mơ, rung vẫy, kích thích, hội chứng chân không yên, dấu hiệu thần kinh khu trú, động kinh.
- Huyết áp tăng cao, da nhợt nhạt.
- Có thể xuất hiện tình trạng khó thở.
Tim mạch: suy thận gây ra ure tăng, tăng kali máuvà huyết áp cao, rối loạn phân bố máu khắp cơ thể sẽ ảnh hưởng rất lớn đến của tim và hệ mạch gây ra các bệnh như viêm màng ngoài tim, rối loạn nhịp tim, suy tim do chèn ép tim cấp tính,...
Rối loạn điện giải: do rối loạn quá trình tái hấp thu các ion như kali và natri sẽ gây ra các biến chứng như:
- Tình trạng kali tăng: dễ dẫn tới tính trạng rối loạn nhịp tim, nặng hơn là ngưng tim.
- Tình trạng natri trong máu hạ: dễ dẫn tới mất nước, rối loạn tri giác, nặng hơn là hôn mê.
Một số triệu chứng có thể gặp của hội chứng ure huyết
6Các chẩn đoán phát hiện suy thận cấp
Bác sĩ thăm khám lâm sàng hỏi về số lần đi tiểu cũng như lượng nước tiểu trong vòng vài ngày. Đồng thời, đánh giá các yếu tố ăn uống, lượng dịch được nạp vào để đánh giá chính xác có phải suy thận không.
Một số xét nghiệm thường được bác sĩ chỉ định để đánh giá suy thận như:
- Xét nghiệm nước tiểu 24h: bệnh nhân sẽ được đo nước tiểu trong 24h để đánh giá số lượng cũng như định hướng nguyên nhân.
- Tổng phân tích nước tiểu: đánh giá các chất bất thường trong nước tiểu.
- Xét nghiệm máu: đánh giá cắt ngang nồng độ ure và creatinin để đo chức năng thận.
- Chẩn đoán hình ảnh: sử dụng siêu âm, cắt lớp vi tính để đánh giá sơ bộ hình ảnh của thận và các cấu trúc liên quan.
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Suy thận cấp là một bệnh cần phải được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, khi có các dấu hiệu sau, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất:
- Tiểu ít hoặc không đi tiểu mặc dù uống nhiều nước và không đổ mồ hôi nhiều.
- Luôn trong trạng thái mệt mỏi, xuất hiện đau đầu, tức ngực.
- Bụng to ra bất thường kèm theo không đi tiểu được hoặc phù chân, phù toàn thân.
- Đau nhiều vùng lưng.
- Xuất hiện rối loạn ý thức như ngủ gà, lơ mơ, kích động hoặc hôn mê.
Khi tiểu ít hoặc không tiểu được nên đến gặp bác sĩ
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Khi phát hiện ra các dấu hiệu của suy thận cấp, bạn nên nhanh chóng đưa người bệnh đến chuyên khoa Nội hoặc chuyên khoa Thận - tiết niệu gần nhất để được chẩn đoán và phát hiện kịp thời. Tham khảo một số bệnh viện đa khoa uy tín dưới đây:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đống Đa, Bệnh viện Hà Đông, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương...
8Phương pháp điều trị suy thận cấp
Mục tiêu của điều trị là loại bỏ nguyên nhân gây suy thận. Đồng thời điều chỉnh chức năng thận trở về bình thường.
Ngừng ngay các yếu tố, các thuốc làm tổn thương thận hoặc làm suy giảm máu đến thận.
Đặt sonde tiểu: trong trường hợp nước tiểu đầy bàng quang và thận để làm giảm áp lực lên hệ tiết niệu.
Áp dụng chế độ ăn giàu carbohydrate, ít protein, ít muối, ít kali để giảm áp lực lên thận.
Dùng thuốc:
- Thuốc kháng sinh để dự phòng các nhiễm trùng đi kèm.
- Lợi tiểu: giúp điều chỉnh chức năng lọc của thận nhằm thải nước tiểu ra ngoài. Canxi và insulin để ngăn tăng nồng độ kali trong máu.
Theo dõi chức năng thận cũng như điện giải thường xuyên để điều chỉnh phù hợp.
Lọc máu: khi thận không thực hiện được chức năng nhưng các chất độc hại tích lũy làm ảnh hưởng đến các cơ quan thì sẽ tiến hành lọc máu để giảm bớt các chất độc.
9Phương pháp phòng ngừa suy thận cấp
Phòng ngừa suy thận cấp là một trong những việc làm cần thiết để có một sức khỏe tốt, tránh được những biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là một số gợi ý để phòng ngừa bệnh lý sau:
- Điều trị tốt các bệnh lý mắc phải để tránh gây ra biến chứng nghiêm trọng.
- Kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện ra các bệnh lý ảnh hưởng đến thận.
- Uống thuốc đủ liều, đúng thời gian và cách dùng theo hướng dẫn của bác sĩ. Không được tự ý sử dụng và nâng liều thuốc. Khi có tác dụng phụ nên gặp bác sĩ để kiểm tra.
- Uống đủ nước mỗi ngày (từ 1,5 - 2,5 lít) nhằm đảm bảo đủ thể tích tuần hoàn, ngăn các vi khuẩn ở quá lâu trong hệ tiết niệu.
- Xây dựng chế độ ăn giảm muối, tăng cường hoa quả và rau xanh để cung cấp các vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa cho cơ thể.
- Rèn luyện thói quen hoạt động thể lực vừa sức, ít nhất 30 phút mỗi ngày để nâng cao sức khỏe.
Luyện tập thể thao thường xuyên để có sức đề kháng khỏe mạnh
Suy thận cấp là một trong những bệnh lý diễn biến nhanh chóng cần phải được phát hiện và điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về suy thận cấp, đặc biệt là những dấu hiệu để nhận biết căn bệnh này. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
