Viêm niệu đạo: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm niệu đạo là bệnh lý thường gặp khiến người bệnh đau buốt khi đi vệ sinh và có tiết dịch niệu đạo. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, mọi giới, đặc biệt là nữ giới tuổi sinh sản. Cùng tìm hiểu về bệnh viêm niệu đạo qua bài viết dưới đây nhé!

1Viêm niệu đạo là gì?

Niệu đạo là gì?

Niệu đạo là phần cuối cùng trong hệ thống đường tiết niệu, nằm phía sau bàng quang với nhiệm vụ đưa nước tiểu ra bên ngoài. Do cấu tạo giải phẫu khác nhau nên niệu đạo ở hai giới cũng có những đặc điểm riêng:

• Niệu đạo nam: là một ống dài khoảng 15cm với nhiều đoạn khác nhau chạy bên trong dương vật.
• Niệu đạo nữ: là đoạn ngắn khoảng 5cm và nằm tách biệt với đường âm đạo của nữ. Tuy nhiên, niệu đạo nữ nằm gần với đường hậu môn, sinh dục nên dễ lây nhiễm vi khuẩn từ những vùng này.

Viêm niệu đạo là gì?

Viêm niệu đạo là tình trạng vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào trong gây viêm nhiễm, phù nề niêm mạc niệu đạo. Bệnh nhân viêm niệu đạo thường có biểu hiện tiểu khó, tiểu buốt, đau rát rất khó chịu.[1]

Mọi lứa tuổi đều có thể bị viêm niệu đạo do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, bệnh hay gặp nhất ở nữ giới tuổi sinh sản do niệu đạo ngắn nên dễ bị vi trùng tấn công hơn.

Viêm niệu đạo là tình trạng vi sinh vật có hại tấn công gây viêm niêm mạc niệu đạo

2Bệnh viêm niệu đạo có mấy loại

Để thuận tiện cho việc điều trị, theo dõi và phòng ngừa, viêm niệu đạo thường được chia thành 3 loại khác nhau bao gồm:

• Viêm niệu đạo do vi khuẩn lậu: đây là bệnh lây truyền qua đường tình dục thường gặp do quan hệ tình dục không an toàn. Khoảng 20% viêm niệu đạo thuộc nhóm căn nguyên này.
• Viêm niệu đạo do vi khuẩn khác: chủ yếu là các loại vi khuẩn Gram âm khu trú ở đường tiêu hóa, tiết niệu và sinh dục. Điển hình nhất là vi khuẩn Chlamydia (cũng là 1 căn nguyên gây viêm âm đạo).
• Viêm niệu đạo do nguyên nhân khác: sỏi kẹt niệu đạo, chấn thương niệu đạo, sau các thủ thuật y tế như nội soi, thông tiêu.[2]

Viêm niệu đạo do vi khuẩn lậu là thể bệnh thường gặp

3Nguyên nhân gây ra viêm niệu đạo

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến viêm niệu đạo thường do sự tấn công của vi sinh vật có hại từ môi trường, vùng hậu môn hoặc sinh dục vào niêm mạc niệu đạo. Một số nguyên nhân phổ biến của bệnh gồm:[3]

• Bệnh lây truyền qua đường tình dục: lậu, giang mai, herpes sinh dục hoặc nhiễm HPV…
• Các bệnh lý viêm nhiễm phụ khoa ở nữ giới: viêm âm đạo, viêm cổ tử cung do nấm Candida, trùng roi Trichomonas hoặc vi khuẩn Chlamydia.
• Sau thụt rửa không đúng cách vùng âm hộ, âm đạo nữ giới.
• Dị ứng với sữa tắm, xà phòng hoặc dung dịch vệ sinh vùng kín.
• Nhiễm trùng thứ phát sau thủ thuật đặt ống thông tiểu nhằm chủ động đưa nước tiểu từ bàng quang ra ngoài.

Viêm âm đạo là một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm niệu đạo ở nữ

4Đối tượng dễ bị viêm niệu đạo

Viêm niệu đạo là bệnh lý do nhiều nguyên nhân gây ra. Tuy nhiên, bạn sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn nếu kèm theo các yếu tố sau:

• Trẻ vị thành niên hoặc người đang trong độ tuổi sinh sản.
• Thường xuyên quan hệ tình dục không an toàn.
• Có quá nhiều bạn tình làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh tình dục.
• Tiền sử dị ứng với thành phần của gel bôi trơn, bao cao su hoặc dung dịch vệ sinh cá nhân.
• Sau chấn thương niệu đạo hoặc bàng quang đòi hỏi phải dẫn lưu nước tiểu bằng ống thông.

Người có tiền sử đặt ống thông tiểu sẽ dễ bị viêm niệu đạo hơn

5Triệu chứng của viêm niệu đạo

Các dấu hiệu của viêm niệu đạo rất đa dạng và có sự khác biệt rõ rệt giữa nam và nữ. Một số dấu hiệu điển hình của bệnh gồm:

Nam giới

• Ngứa rát quanh đầu lỗ niệu đạo, dương vật.
• Cảm giác đau hoặc buốt chạy dọc theo dương vật khi đi tiểu.
• Nước tiểu đục hoặc có lẫn máu đỏ tươi.
• Chảy mủ trắng đục hoặc vàng nhạt tại đầu dương vật, nhất là vào sáng sớm.

Nữ giới

• Đi tiểu nhiều lần trong ngày.
• Tăng về số lượng kèm theo thay đổi màu sắc khí hư, khí hư mùi hôi khó chịu.
• Ngứa ngáy quanh lỗ niệu đạo, âm hộ và âm đạo.
• Tiểu buốt, tiểu rắt thường xuyên
• Đau tức vùng bụng dưới khi đi tiểu hoặc sau quan hệ tình dục.

6Biến chứng của viêm niệu đạo

Viêm niệu đạo là bệnh lý thường gặp và có thể điều trị khỏi bằng thuốc. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời thì bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng quan trọng như:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: các tác nhân gây viêm niệu đạo có thể di chuyển ngược lên phía trên của đường niệu gây viêm nhiễm dai dẳng, khó điều trị. Bệnh nhân có thể bị viêm bàng quang, viêm niệu quản, viêm thận bể thận hoặc ứ mủ đài bể thận.
• Nhiễm khuẩn huyết: nếu vi khuẩn có thể xâm nhập từ niệu đạo vào máu sẽ gây ra viêm nhiễm lan rộng sang các cơ quan khác và đe dọa tính mạng của người bệnh.
• Viêm tuyến tiền liệt: thường gặp ở nam giới có viêm niệu đạo kéo dài. Người bệnh thường đau nhói vùng sàn chậu, tuyến tiền liệt, sốt nhẹ kèm theo tiểu khó.
• Ảnh hưởng đến sinh sản: viêm niệu đạo do các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể dẫn đến viêm tử cung, viêm vùng chậu làm tăng tỷ lệ thai ngoài tử cung ở nữ giới và viêm tinh hoàn ở nam giới khiến bệnh nhân bị vô sinh, hiếm muộn.

Viêm niệu đạo làm tăng nguy cơ thai ngoài tử cung ở phụ nữ

7Cách chẩn đoán viêm niệu đạo

Để chẩn đoán mức độ và nguyên nhân gây viêm niệu đạo, bác sĩ sẽ kết hợp các kỹ năng lâm sàng và kết quả xét nghiệm bổ trợ như:

Thăm khám lâm sàng

Đối với một bệnh nhân đến khám với những triệu chứng nghi ngờ bệnh tiết niệu - sinh dục, bác sĩ sẽ khai thác và thăm khám những thông tin như:

• Các dị tật vùng tiết niệu bẩm sinh đã được phát hiện và điều trị trước đây.
• Tiền sử quan hệ tình dục không an toàn và số lượng bạn tình, tiền sử viêm đường tiết niệu - sinh dục trước đây.
• Diễn biến của triệu chứng tiểu buốt, tiểu đau rát.
• Sự thay đổi về màu sắc nước tiểu, khí hư.
• Quan sát hình dạng và những đặc điểm bất thường tại lỗ niệu đạo.

Bác sĩ sẽ khai thác thông tin tiền sử, bệnh sử để định hướng chẩn đoán

Xét nghiệm

Để phát hiện được nguyên nhân gây viêm niệu đạo thì ngoài việc hỏi bệnh và thăm khám, bác sĩ sẽ sử dụng thêm một số loại xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm nước tiểu: nhằm phân tích các chỉ số bạch cầu, hồng cầu và nitrit trong nước tiểu. Từ đó, bác sĩ có định hướng thể chẩn đoán viêm niệu đạo.
• Xét nghiệm máu: giúp bác sĩ kịp thời phát hiện tình trạng nhiễm trùng lan tràn sang cơ quan khác hoặc nhiễm trùng máu.
• Nuôi cấy nước tiểu: nhằm xác định chính xác loại tác nhân gây bệnh để lựa chọn kháng sinh phù hợp.

Nuôi cấy nước tiểu có thể giúp bác sĩ xác định được tác nhân gây bệnh

8Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Viêm niệu đạo nếu không được điều trị sớm có thể tái phát nhiều lần cũng như dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, người bệnh nên đến gặp bác sĩ ngay nếu có một số dấu hiệu sau:

• Sưng nề, đỏ rát quanh lỗ niệu đạo.
• Chảy mủ tại lỗ sáo của nam giới.
• Thay đổi màu sắc khí hư ở nữ giới.
• Đi tiểu nhiều, tăng số lượng nước tiểu kèm theo tiểu buốt, tiểu rắt.
• Nước tiểu có lẫn vẩn đục hoặc máu.

Nơi khám chữa viêm niệu đạo

Nếu có những dấu hiệu nghi ngờ bệnh viêm niệu đạo, người bệnh nên đến khám ở các phòng khám chuyên khoa Tiết niệu hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108, Bệnh viện E Trung ương.

9Viêm niệu đạo có tự khỏi không?

Viêm niệu đạo là nhóm bệnh lý nhiễm trùng đường tiết niệu nên không thể tự khỏi mà cần điều trị bằng các loại thuốc kháng sinh đường uống trong 5 - 7 ngày.

Tuy nhiên, với những trường hợp viêm niệu đạo nặng, phức tạp thì việc điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn hơn:

• Biến chứng nhiễm trùng huyết: dùng kháng sinh đường tiêm truyền tĩnh mạch.
• Viêm niệu đạo tái phát: thực hiện các thăm dò dị dạng đường tiết niệu và cấy vi khuẩn để điều trị triệt để căn nguyên.
• Viêm niệu đạo có áp xe đường tiết niệu: cần phẫu thuật can thiệp kết hợp với kháng sinh.

10Phương pháp điều trị viêm niệu đạo

Với mỗi nguyên nhân và biến chứng khác nhau của bệnh viêm niệu đạo, bác sĩ có thể lựa chọn một số phương pháp điều trị sau:

• Thuốc kháng sinh: là thuốc phổ biến được chỉ định cho bệnh nhân viêm niệu đạo do vi khuẩn. Bác sĩ sẽ dựa vào số lượng vi khuẩn trong nước tiểu và kết quả cấy vi khuẩn hoặc kinh nghiệm để xác định loại kháng sinh và thời gian điều trị phù hợp.
• Thuốc kháng nấm: thường dùng cho trường hợp viêm niệu đạo do nấm. Bên cạnh việc uống thuốc, bệnh nhân có thể đặt viên kháng nấm vào âm đạo để phối hợp điều trị.
• Loại bỏ nguyên nhân gây bệnh: bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thay đổi các sản phẩm vệ sinh cá nhân dịu nhẹ để tránh bị kích ứng và làm nặng thêm bệnh trong quá trình điều trị.
• Điều trị cho bạn tình: bệnh nhân viêm niệu đạo do các bệnh lây truyền qua đường tình dục nên thông báo và hướng dẫn bạn tình đến thăm khám và xử trí sớm để tránh tái phát và lây lan bệnh.

Người bệnh viêm niệu đạo do nấm có thể sử dụng đồng thời viên kháng nấm đặt âm đạo

11Viêm niệu đạo nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Chế độ ăn uống dù không phải biện pháp điều trị đặc hiệu trong bệnh viêm niệu đạo nhưng nó có vai trò hỗ trợ cải thiện triệu chứng thông qua việc:

• Tăng cường lưu thông nước tiểu, đào thải bớt vi khuẩn ra ngoài.
• Điều chỉnh pH nước tiểu.
• Nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể, hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn.

Viêm niệu đạo nên ăn gì?

Người bệnh viêm niệu đạo nên xây dựng cho mình một chế độ ăn uống hợp lý để cải thiện bệnh với một số thực phẩm sau:

• Nước: sử dụng từ 1,5 - 2 lít nước/ngày sẽ khiến bạn thường xuyên đi tiểu, nhờ đó đào thải vi khuẩn ra ngoài hệ tiết niệu hiệu quả hơn.
• Sữa chua: trong sữa chua có nhiều lợi khuẩn nên có khả năng cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, sinh dục tiết niệu. Ngoài ra, sữa chua cũng là loại thực phẩm giúp tăng cường hệ miễn dịch để hỗ trợ các bệnh nhiễm trùng.
• Rau xanh: là nguồn cung cấp dồi dào chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Nhờ đó, sử dụng rau xanh trong mỗi bữa ăn có thể giúp kích thích nhu động đường ruột, hạn chế sự phát triển vi khuẩn đường ruột di chuyển sang niệu đạo gây bệnh.
• Tỏi: tỏi là một loại gia vị có chứa nhiều chất kháng khuẩn tự nhiên nên thường có giá trị cao trong việc cải thiện các tình trạng viêm nhiễm.
• Các loại quả giàu vitamin C: vitamin C là một chất chống oxy hóa giúp giảm viêm hiệu quả. Vì thế, bạn có thể bổ sung các loại quả giàu vitamin C hàng ngày như cam, quýt, cà chua, dâu tây.

Người bệnh viêm niệu đạo có thể ăn sữa chua để hỗ trợ điều trị bệnh

Viêm niệu đạo kiêng ăn gì?

Ngược lại, người bệnh viêm niệu đạo nên hạn chế một số thực phẩm có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bệnh như:

• Thực phẩm cay nóng: các niêm mạc đường tiết niệu sẽ bị kích thích khi ăn quá nhiều thức ăn cay chứa ớt hoặc hạt tiêu. Điều này làm tăng các triệu chứng của bệnh như đau, tiểu buốt, tiểu rát.
• Cà phê: trong cà phê có chứa nhiều cafein gây kích thích co bóp bàng quang khiến cảm giác đau buốt của bệnh viêm niệu đạo trầm trọng hơn.
• Rượu: sử dụng rượu trong quá trình điều trị bệnh viêm niệu đạo có thể xảy ra nhiều tương tác thuốc làm giảm hoặc mất hoạt tính của thuốc kháng sinh. Qua đó, việc điều trị bệnh sẽ trở nên kém hiệu quả.
• Thực phẩm nhiều đường: nồng độ đường trong máu cao có thể là yếu tố giúp vi khuẩn phát triển nhanh chóng và lan tràn ra xung quanh khiến thời gian điều trị bệnh kéo dài.

Người viêm niệu đạo nên hạn chế ăn thực phẩm ngọt

12Biện pháp phòng ngừa viêm niệu đạo

Bệnh viêm niệu đạo có thể được phòng ngừa hiệu quả nếu bạn áp dụng một số biện pháp đơn giản sau:

• Hạn chế các bệnh lây truyền qua đường tình dục bằng việc quan hệ tình dục chung thủy và sử dụng bao cao su.
• Vệ sinh vùng niệu đạo, sinh dục sạch sẽ hàng ngày bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh phụ nữ.
• Tránh mặc quần quá bó sát gây xây xước niệu đạo.
• Nam giới cần được phát hiện và điều trị sớm bệnh hẹp bao quy đầu để tránh tích tụ vi khuẩn gây viêm nhiễm.
• Phụ nữ nên khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện bệnh, tránh biến chứng nguy hiểm.

Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh viêm niệu đạo. Bạn hãy thường xuyên thực hiện các biện pháp vệ sinh, thăm khám định kỳ để phòng ngừa bệnh hiệu quả nhé!