Thủng dạ dày: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Thủng dạ dày là một cấp cứu bụng ngoại khoa, nếu không được chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp điều trị bệnh thủng dạ dày hiệu quả qua bài viết dưới đây!

1Thủng dạ dày là gì?

Thủng dạ dày là sự hình thành vết thủng nằm trên dạ dày gây tình trạng thoát dịch tiêu hóa và thức ăn vào trong ổ bụng. Đây là bệnh lý nguy hiểm, cấp tính, được coi như một cấp cứu bụng ngoại khoa và yêu cầu phải thực hiện phẫu thuật càng sớm càng tốt.

Bệnh lý này nguy hiểm do thức ăn lẫn dịch tiêu hóa có chứa enzym tiêu hóa và axit dạ dày thông qua lỗ thủng đi vào ổ bụng. Các thành phần này khi ở trong ổ bụng sẽ gây viêm phúc mạc và tổn thương các nội tạng khác trong ổ bụng.

Nếu không được chẩn đoán sớm, thời gian bị bệnh càng kéo dài sẽ càng khiến tình trạng tổn thương nặng nề và gây các biến chứng đe dọa tính mạng người bệnh.[1]

Thủng dạ dày khiến dịch dạ dày lẫn thức ăn chảy vào ổ bụng gây viêm phúc mạc

2Nguyên nhân gây ra thủng dạ dày

Có nhiều nguyên nhân gây thủng dạ dày. Dưới đây là các nguyên nhân gây bệnh thường gặp:

• Loét dạ dày tá tràng: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, đặc biệt ở bệnh nhân có nhiễm HP (Helicobacter pylori). Bệnh nhân thường có tiền sử bệnh viêm dạ dày, gây trợt loét niêm mạc dạ dày trong thời gian dài, nếu không được điều trị đúng cách khiến bệnh diễn biến nặng, vết loét lan sâu qua lớp cơ và thanh mạc gây thủng dạ dày.
• Ung thư dạ dày: Khối ung thư thường khởi phát từ tế bào niêm mạc dạ dày, lan sâu xuống lớp cơ và vượt ra khỏi lớp phúc mạc.
• Chấn thương tạng: Nhiều trường hợp thủng dạ dày gây ra bởi các chất thương như đạn bắn, dao kéo đâm, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt. Người bệnh đến khám sau chấn thương với vết xuyên qua da tại vùng thượng vị và thường có kèm tổn thương tạng lân cận như gan, tụy, ruột.
• Nuốt nhầm vật sắc nhọn: Nhiều trường hợp bệnh nhân vào viện vì thủng dạ dày do nuốt phải lưỡi dao, kim, tăm hoặc xương động vật, đặc biệt ở những bệnh nhân có vấn đề về nhận thức.
• Tai biến thủ thuật: Thủng dạ dày có thể gặp do tai biến trong một số thủ thuật như nội soi thực quản - dạ dày, đặt stent.
• Thoát vị nghẹt dạ dày: Dạ dày bị thoát vị ra khỏi thành bụng và nghẹt lại, dần dần vết thoát vị bị tổn thương thậm chí là hoại tử gây thủng dạ dày
• Thiếu máu cục bộ: Tương tự như thoát vị nghẹt do sự thiếu máu nuôi 1 vùng dạ dày khiến vùng này suy yếu, hoại tử, dần dần dẫn đến thủng dạ dày.

Loét dạ dày là nguyên nhân gây thủng dạ dày hàng đầu

3Triệu chứng của thủng dạ dày

Đau là triệu chứng quan trọng nhất trong bệnh thủng dạ dày. Đặc điểm cơn đau thường khá đặc trưng với các tính chất dưới đây:

• Đau xuất hiện đột ngột và dữ dội.
• Người bệnh thường mô tả triệu chứng đau giống như dao đâm.
• Cơn đau ban đầu có thể khu trú ở vùng thượng vị, trên rốn. Tuy nhiên, sau đó đau có thể lan rộng tại nhiều vị trí, do axit trong dạ dày sau khi trào ra ngoài lan rộng trong ổ bụng, tiếp xúc với phúc mạc và gây đau tại những nơi bị axit làm tổn thương.
• Cơn đau kéo dài và có xu hướng tăng dần.
• Người bệnh không có tư thế nào giúp giảm nhẹ được cơn đau và thường họ sẽ nằm yên, không dám cử động.

Ngoài ra, tùy vào vị trí và kích thước lỗ thủng cũng như thời gian bị bệnh, người bệnh có thể biểu hiện các triệu chứng khác kèm theo như:

• Sốt cao: Thường gặp ở những trường hợp đến muộn khiến nhiễm trùng trong ổ bụng lan rộng. Ngoài ra, người bệnh có biểu hiện các triệu chứng của hội chứng nhiễm trùng như vẻ mặt mệt mỏi, hốc hác, môi khô, lưỡi bẩn, hơi thở hôi...
• Bụng gồng cứng và chướng bụng tăng dần.
• Buồn nôn, nôn: Người bệnh có thể nôn dịch tiêu hóa, đôi khi có thể nôn máu trong ung thư, chấn thương tạng. Đây là triệu chứng của liệt ruột do viêm phúc mạc.
• Không trung tiện, không đại tiện được từ khi bị bệnh.
• Dấu hiệu mất nước: Da khô, môi lưỡi khô, mắt trũng, mặt hốc hác.

Người bệnh xuất hiện đau bụng đột ngột, cảm giác đau như dao đâm

4Biến chứng của thủng dạ dày

Thủng dạ dày là một bệnh lý cấp tính và cần can thiệp phẫu thuật sớm. Những trường hợp người bệnh đến muộn, không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây các biến chứng nặng nề, thậm chí đe dọa tính mạng. Một số biến chứng của thủng dạ dày bao gồm:

• Nhiễm trùng huyết: Dịch tiêu hóa lẫn thức ăn có chứa cả vi khuẩn đường ruột cùng enzym tiêu hóa sẽ tấn công vào hệ thống mạch máu trong ổ bụng. Vi khuẩn đường ruột xâm nhập vào máu được gọi là nhiễm khuẩn huyết.
• Sốc nhiễm khuẩn: Tình trạng viêm nhiễm tiến triển khiến người bệnh dần suy kiệt, rơi vào tình trạng sốc nhiễm trùng. Biểu hiện của sốc nhiễm trùng bao gồm sốt cao liên tục, vật vã hoặc li bì, mạch nhanh, huyết áp tụt kẹt.
• Suy đa tạng: Các tạng trong ổ bụng bị chính axit dạ dày tấn công gây viêm lớp thanh mạc, nhiễm trùng lan tỏa. Người bệnh nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời sẽ khiến các tạng trong ổ bụng bị tổn thương nặng nề không hồi phục.
• Áp xe ổ bụng: Với lỗ thủng nhỏ, dịch dạ dày thoát ra khoang ổ bụng không nhiều có thể được chính các quai ruột, mạc nối đến bao quanh, tạo thành một khối áp xe để ngăn tình trạng viêm không lan rộng.
• Dính và tắc ruột: Thường gặp biến chứng này trong trường hợp người bệnh đến trễ khiến tình trạng viêm, hình thành giả mạc và sản phẩm phân hủy fibrin, làm cho các quai ruột và mạc nối dính lại với nhau. Người bệnh biểu hiện hội chứng tắc ruột bao gồm đau bụng lan tỏa, buồn nôn, nôn, bụng chướng tăng dần, không trung tiện, không đại tiện được.[2]

Thủng dạ dày nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng sẽ dẫn đến các biến chứng nặng nề

5Cách chẩn đoán thủng dạ dày

Thủng dạ dày cần được phát hiện và chẩn đoán càng sớm càng tốt để người bệnh được điều trị kịp thời. Để chẩn đoán xác định bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh, thăm khám lâm sàng và kết hợp các biện pháp chẩn đoán hình ảnh.

Thăm khám lâm sàng

Người bệnh thủng dạ dày với triệu chứng điển hình có thể được phát hiện và chẩn đoán sớm. Tuy nhiên, nhiều trường hợp triệu chứng không rõ ràng và người bệnh đến muộn, bác sĩ sẽ dựa vào diễn biến, tính chất cơn đau ban đầu để định hướng và chỉ định cận lâm sàng cần thiết phục vụ chẩn đoán.

Bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng và thăm khám để định hướng chẩn đoán bệnh

Cận lâm sàng

• X-quang: Trên phim chụp X-quang có thể quan sát thấy vùng hơi tự do trong ổ bụng, thường ở vị trí dưới vòm hoành. Đây được xem là một tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán thủng dạ dày.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner): Cận lâm sàng rất có giá trị trong chẩn đoán, cho chất lượng hình ảnh tốt nhất, quan sát thấy vị trí nghi ngờ, khí tự do trong ổ bụng cùng với tình trạng tổn thương các tạng lân cận.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng nhiễm trùng hoặc mức độ chảy máu trong ổ bụng và đây cũng là một xét nghiệm thường quy để đánh giá các yếu tố nguy cơ trước khi thực hiện phẫu thuật.
• Ngoài ra người bệnh có thể phải thực hiện một số xét nghiệm khác để chuẩn bị cho phẫu thuật: Chỉ số đông máu, sinh hóa máu để đánh giá chức năng gan thận…

Chụp CT-scanner rất có giá trị trong chẩn đoán thủng dạ dày

Nơi thăm khám thủng dạ dày

Nếu có các dấu hiệu của thủng dạ dày, bạn cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tiêu hoá, Nội tổng quát hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

6Các phương pháp điều trị thủng dạ dày

Bệnh nhân cần được thực hiện phẫu thuật càng sớm càng tốt sau khi được chẩn đoán chính xác là thủng dạ dày. Với người bệnh vào viện có sốc nhiễm trùng hoặc nhiễm khuẩn huyết cần được hồi sức tích cực và sử dụng kháng sinh phổ rộng để điều trị nhiễm trùng trước khi tiến hành phẫu thuật.

Phẫu thuật trong thủng dạ dày sẽ tùy vào vị trí, kích thước lỗ thủng và tình trạng nhiễm trùng trong ổ bụng kèm theo. Phương thức phẫu thuật có thể bằng nội soi khâu lỗ thủng hoặc phương pháp mổ mở cổ điển. Phẫu thuật thường được chia thành 3 nhóm:

• Khâu lỗ thủng bằng chỉ thông thường: Dùng cho các vết thủng nhỏ và mới, các vết thủng chấn thương, người bệnh còn trẻ, kết cấu dạ dày còn vững chắc
• Khâu lỗ thủng bằng mảnh vá: Áp dụng cho vết thủng do viêm loét tái phát, bệnh nhân lớn tuổi, kết cấu thành bụng và dạ dày kém.
• Cắt 1 phần dạ dày và khâu lại: Rất hiếm khi được sử dụng, thường cho các bệnh nhân có hoại tử (thiếu máu cục bộ), nghi ngờ ung thư dạ dày, vết thủng nhiễm trùng nặng, đánh giá khó lành nếu chỉ khâu đơn thuần.

Phẫu thuật cần được chỉ định sớm sau khi đã chẩn đoán xác định thủng dạ dày

7Biện pháp phòng ngừa thủng dạ dày

Hiện nay viêm loét dạ dày và viêm loét dạ dày có H.P là nguyên nhân hàng đầu gây thủng dạ dày. Do đó, các biện pháp phòng bệnh hàng đầu là phát hiện và tuân thủ điều trị viêm loét dạ dày bằng thuốc dạ dày theo phác đồ của bác sĩ:

• Không tự ý sử dụng các thuốc nhóm chống viêm corticoid, NSAIDs... để tránh tác dụng phụ của thuốc lên niêm mạc dạ dày.
• Hạn chế rượu bia và bỏ thuốc lá.
• Chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh, chất xơ, giảm nguy cơ táo bón và ứ đọng thức ăn.
• Thay đổi lối sống lành mạnh, ăn đúng giờ và đặc biệt không bỏ bữa sáng.
• Bỏ thói quen ngậm tăm khi ngủ.

Thủng dạ dày là một cấp cứu trong y khoa, người bệnh cần được chẩn đoán sớm và phẫu thuật càng sớm càng tốt để phòng các biến chứng nặng có thể xảy ra. Cùng chia sẻ những thông tin hữu ích trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!