Nấm da đầu gây cảm giác ngứa ngáy, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, nếu không được điều trị có thể gây biến chứng nguy hiểm. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa nấm da đầu qua bài viết này nhé!
1Nấm da đầu là gì?
Nấm da đầu là một dạng nhiễm trùng xảy ra trên vùng da đầu, nguyên nhân chủ yếu do sự tấn công của các loại vi nấm ngoài da. Trên bề mặt da khỏe mạnh, nhiều loại vi nấm bao gồm nấm men Candida và Dermatophytes, thường tồn tại mà không gây hại.
Tuy nhiên, khi điều kiện thuận lợi cho các loại vi nấm này phát triển vượt mức, chúng có thể gây kích ứng và dẫn đến viêm nhiễm da.
Bệnh nấm da đầu thường biểu hiện bằng các mảng da có vảy, ửng đỏ hoặc rụng tóc cục bộ. Với những người có làn da tối màu, các mảng này có thể xuất hiện màu nâu hoặc xám thay vì đỏ. Tình trạng nhiễm trùng có thể lan rộng trên da đầu, tạo thành nhiều mảng rời rạc hoặc kết hợp thành khu vực tổn thương lớn hơn.
Bệnh liên quan đến các bệnh nhiễm nấm ngoài da (hắc lào, nấm móng). Đây là bệnh truyền nhiễm phổ biến, rất dễ lây lan giữa người với người, giữa động vật nhiễm nấm với người.
Bệnh hay gặp ở trẻ em (đặc biệt là trẻ em lứa tuổi học đường), hiếm gặp ở người lớn. Bệnh phát triển qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: da đầu ngứa và rụng tóc, đồng thời gàu cũng xuất hiện nhiều.
- Giai đoạn 2: cảm giác ngứa tăng lên, có thể xuất hiện những nốt mụn đỏ li ti.
- Giai đoạn 3: rụng tóc với mức độ tăng dần, không kiểm soát.[1]
Nấm da đầu là tình trạng xuất hiện vết bong tróc, vảy trên da đầu
2Nguyên nhân gây ra nấm da đầu
Nấm da đầu chủ yếu do nhiễm vi nấm thuộc nhóm Dermatophytes, trong đó hai chủng nấm phổ biến nhất là Microsporum và Trichophyton - là những tác nhân chính gây ra các bệnh lý nhiễm nấm trên da đầu. Môi trường ấm và ẩm là điều kiện lý tưởng để các loại vi nấm này phát triển và lan rộng.
Thông thường, trên da đầu tồn tại sự cân bằng tự nhiên giữa nấm men và vi khuẩn. Vi khuẩn đóng vai trò ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ, nấm có cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ, gây ra tình trạng nấm da đầu.
Vi nấm Dermatophytes
Vi nấm Dermatophytes có khả năng xâm nhập vào lớp ngoài của nang lông và thậm chí tấn công vào thân tóc. Những loại nấm này gây tổn thương cho các mô keratin và keratin hóa bao gồm tóc. Các chủng vi nấm phổ biến như Trichophyton, Microsporum và Epidermophyton thường lây lan qua:
- Người: Tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.
- Động vật: Tiếp xúc với vật nuôi bị nhiễm nấm.
- Đất: Tiếp xúc với đất bị nhiễm nấm.
- Vật dụng cá nhân: Dùng chung các đồ dùng như nón, lược, khăn.
Vệ sinh cá nhân kém
Thói quen vệ sinh không tốt, chẳng hạn như không gội đầu thường xuyên dễ khiến da đầu tích tụ bã nhờn, bụi bẩn và vi khuẩn. Điều này gây mất cân bằng vi sinh vật trên da đầu, tạo điều kiện cho nấm phát triển và gây bệnh.
Môi trường ẩm ướt
Vi nấm gây nấm da đầu phát triển mạnh mẽ trong điều kiện khí hậu nóng và ẩm. Do đó, những khu vực như Đông Nam Á, Trung Mỹ hay Châu Phi có tỷ lệ mắc bệnh nấm da đầu cao hơn các nơi khác.
Dùng chung đồ dùng cá nhân
Sử dụng chung các vật dụng như mũ, lược, khăn,… với người bị nấm da đầu có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm vi nấm. Ngoài ra, tiếp xúc với môi trường ẩm như hồ bơi công cộng cũng là một nguồn lây lan phổ biến.
Hệ miễn dịch suy yếu
Những người có hệ miễn dịch kém dễ bị nhiễm nấm hơn, do khả năng bảo vệ cơ thể bị suy giảm.
Một số yếu tố làm giảm sức đề kháng bao gồm:
Tiếp xúc với động vật nhiễm nấm
Động vật bị nhiễm nấm ngoài da có thể truyền bệnh sang người khi tiếp xúc trực tiếp. Để hạn chế nguy cơ, nên rửa tay sau khi chạm vào động vật. Nếu nghi ngờ thú cưng bị nhiễm nấm, cần đưa chúng đến bác sĩ thú y để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.[2]
Các con đường lây truyền nấm da đầu
3Dấu hiệu nhiễm nấm da đầu
Biểu hiện của nấm da đầu rất đa dạng, có thể thay đổi tùy theo chủng nấm và mức độ nhiễm bệnh. Tuy nhiên, bệnh thường có các nhóm triệu chứng đặc trưng liên quan đến tình trạng da đầu (vảy gàu, mụn mủ) và sự thay đổi của tóc (gãy rụng). Việc nhận biết chính xác các dấu hiệu này là bước đầu tiên để có hướng điều trị phù hợp, bao gồm [3]:
- Da đầu ngứa và nổi mụn: trên vùng da đầu xuất hiện những nốt mụn đỏ. Ngoài ra, gàu tích tụ nhiều trên da đầu làm cho người bệnh luôn có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu.
- Gàu: nấm kích thích da đầu tiết bã nhờn nhiều hơn so với bình thường gây nên tình trạng các vảy gàu sinh ra gặp tình trạng da đầu đầy bã nhờn sẽ gây nên tình trạng gàu bết dính, ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ.
- Tóc giòn, dễ gãy rụng: nấm tác động vào các tế bào nang tóc gây nên tình trạng da đầu yếu khiến tóc giòn, dễ gãy rụng. Đây là triệu chứng muộn, xuất hiện khoảng 20 ngày đến 1 tháng sau khi xuất hiện nấm. Nếu không được điều trị, có thể gây ra hói cả một mảng trên da đầu.
Người mắc nấm da đầu xuất hiện nhiều gàu
4Biến chứng của nấm da đầu
Bệnh nếu không được điều trị sẽ gây ra nấm tổ ong da đầu (Kerion). Loại nấm này là tình trạng viêm nặng gây nên sưng nóng, chảy dịch, chảy mủ gây nên tình trạng vảy dày trên da đầu.
Biến chứng này khiến tóc rất dễ gãy rụng, tổn thương sâu vùng da đầu gây ra những vết sẹo trên vùng da bị viêm, có thể gây rụng tóc vĩnh viễn.
Nấm tổ ong da đầu là biến chứng nguy hiểm của nấm da đầu
5Chẩn đoán nấm da đầu
Khám da liễu
Bác sĩ dựa vào các đặc điểm tổn thương trên da đầu để chẩn đoán đó có phải là nấm da đầu hay không. Ngoài ra, bác sĩ sẽ dùng đèn Wood (đèn chuyên dụng trong da liễu) để xác định các biến chứng nhiễm trùng trên da đầu.
Soi nấm
Trong trường hợp không thể chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể yêu cầu lấy mẫu da đầu để soi dưới kính hiển vi để tìm nấm.
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi gặp các tình trạng liên quan đến nấm da đầu như gàu xuất hiện nhiều, da đầu ẩm, tóc dễ gãy rụng, ngứa ngáy khó chịu hoặc viêm da đầu nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Cần chuẩn bị trả lời một số câu hỏi của bác sĩ liên quan đến tình trạng nấm như:
- Nấm da đầu xuất hiện lần đầu tiên vào thời gian nào, có đặc điểm gì?
- Tình trạng da đầu có gây ngứa hay không?
- Có tiếp xúc với người hay vật nuôi mắc bệnh hay không?
Nơi điều trị nấm da đầu uy tín
Khi có tình trạng nấm da đầu, bạn nên đến các cơ sở chuyên khoa Da liễu hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Y dược TP.HCM.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Da liễu Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội 108.
7Các phương pháp điều trị nấm da đầu
Việc điều trị nấm da đầu đòi hỏi sự kiên trì với thời gian điều trị trung bình kéo dài từ 4 đến 6 tuần, đôi khi lâu hơn.
Thuốc uống trị nấm
Thuốc trị nấm đường uống chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Thuốc uống được sử dụng cho đến khi tóc mọc lại nhằm loại bỏ hoàn toàn nấm ra khỏi cơ thể.
Các loại thuốc kháng nấm thường dùng là griseofulvin. Nếu bị dị ứng với các thành phần của thuốc có thể sử dụng thuốc kháng nấm khác như terbinafin, fluconazol, itraconazol.
Tác dụng phụ của griseofulvin là: mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, nhạy cảm với ánh sáng, nổi phát ban khắp người.
Tác dụng phụ của terbinafine là: đau bụng, ngứa, phát ban khắp người, sốt, đau đầu, hiếm gặp các vấn đề về gan.
Tác dụng phụ của thuốc kháng nấm nhóm azol là: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy đồng thời tăng nhẹ nhất thời transaminase và bilirubin huyết thanh, nổi ban da, ngứa.
Ngoài ra có thể kết hợp các thuốc giảm triệu chứng ngứa và tăng cường hệ miễn dịch cho bệnh nhân:
- Giảm ngứa bằng thuốc kháng histamin H1: cetirizin, loraradin, fexofenadin.
- Tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch: vitamin C, vitamin E, vitamin A, vitamin D, vitamin B, Zn, Se.
Thuốc bôi trị nấm
Thuốc bôi nấm da đầu được sử dụng trực tiếp lên vùng da đầu nhiễm nấm giúp giảm ngứa và diệt nấm nhanh chóng. Tuy nhiên nhược điểm là thuốc khó tiếp cận hoàn toàn tế bào nấm do tóc che khuất, đôi khi phải loại bỏ tóc hoàn toàn để bôi thuốc.
Một số loại thuốc bôi trị nấm thường dùng như: Miconazol, Ketoconazol, Naftifine, Fluconazol, Clotrimazol.
Có thể dùng thuốc bôi trị nấm nhưng thuốc khó tiếp cận hoàn toàn tế bào nấm do tóc che khuất
Dầu gội trị nấm
Sử dụng dầu gội để ngăn tình trạng nấm và nhiễm trùng vùng da đầu. Dầu gội chứa thành phần chính ketoconazole. Bạn cần phải sử dụng dầu gội loại này trong vài tháng.
Loại dầu gội này chỉ có tác dụng kìm hãm sự phát triển chứ không chữa được tận gốc nấm. Vì vậy, cần phải kết hợp dầu gội với thuốc uống.
Ngoài ra có thể kết hợp các dầu gội từ dược liệu dùng trong điều trị nấm da đầu.
Phương pháp trị nấm tự nhiên
Các biện pháp tự nhiên sau hiệu quả với các trường hợp nấm da đầu nhẹ hoặc bệnh nhân có thể sử dụng kết hợp với điều trị bằng thuốc để tăng hiệu quả.
- Dùng chanh: Chanh chứa acid tự nhiên có khả năng kháng khuẩn, tiêu diệt nấm tốt. Cách trị nấm bằng chanh là sử dụng nước cốt chanh pha loãng, thoa hỗn hợp lên tóc và massage trong 10 - 15 phút trước khi xả sạch.
- Dùng tinh dầu tràm trà: Tinh dầu tràm trà có tác dụng chống nấm và thúc đẩy làm lành tổn thương da. Mỗi lần sử dụng, bạn chỉ cần 1 - 2 giọt tinh dầu tràm trà nguyên chất trộn với dầu dừa để ủ tóc. Thực hiện cách ngày kiên trì để thấy được kết quả.
- Dầu dừa: Massage da đầu bằng dầu dừa từ 1 - 2 phút không những giảm bớt ngứa ngáy, khó chịu do nấm da đầu mà tinh chất dưỡng còn nuôi dưỡng tóc rất tốt.
- Giấm: Pha loãng giấm với nước, bạn đã có được một dung dịch tẩy tế bào chết, giảm gàu và ngứa hiệu quả.
Nấm da đầu không phải là bệnh lý khó điều trị, điều quan trọng là bạn cần phối hợp tích cực với bác sĩ, điều trị kiên trì và thường xuyên.
Tinh dầu tràm trà có tác dụng chống nấm và thúc đẩy làm lành tổn thương da
8Biện pháp phòng ngừa và tránh lây lan nấm da đầu
Nấm da đầu là một bệnh rất dễ lây lan. Vì vậy, cần thực hiện những biện pháp phòng ngừa hiệu quả như:
Hạn chế việc tiếp xúc với thú nuôi bị bệnh. Bởi những động vật này có thể là nguồn lây nhiễm bệnh cho bạn và gia đình. Đồng thời, với thú nuôi nghi nhiễm nấm, cần đưa đến bệnh viện thú y để khám và điều trị tránh lây lan sang người.
Kiểm tra định kỳ vật nuôi để phát hiện các bệnh liên quan đến nấm có thể lây từ vật nuôi sang người.
Giữ gìn vệ sinh da đầu đúng cách là điều cần thiết để bảo vệ da đầu của bạn trước nguy cơ tạo điều kiện cho các loại nấm gây bệnh phát triển.
- Gội đầu thường xuyên.
- Quá trình gội đầu không cào gãi mạnh khiến da đầu bị xây xước.
- Phải xả nước sạch nhiều lần.
- Hạn chế gội đầu quá nhiều bằng các chất gội đầu với độ tẩy gàu cao.
- Làm khô tóc sau khi gội hay lúc về nhà khi trời mưa làm ướt tóc.
Hạn chế đội mũ quá chật cũng như đội với thời gian quá lâu khiến tóc bị ẩm.
Sử dụng sản phẩm dưỡng da đầu như dầu dừa hoặc sáp chứa selen.
Rửa sạch tay bằng xà phòng sau khi chơi hoặc tiếp xúc với vật nuôi.
Giữ môi trường xung quanh sạch sẽ, đặc biệt là khu vực trường học, các khu sinh hoạt chung.
Không nên sử dụng chung đồ dùng cá nhân của người khác như khăn, lược, mũ nhằm hạn chế nguy cơ lây bệnh từ những người xung quanh.
Nên ăn nhiều rau quả, đặc biệt là trái cây, rau củ giàu vitamin C có thể dùng các thực phẩm bổ sung vitamin C. Cung cấp đủ nước cho cơ thể, hạn chế sử dụng rượu bia cũng như tránh bị căng thẳng.
Tích cực tuyên truyền giáo dục nguy cơ mắc bệnh nấm da đầu từ người sang người và từ vật nuôi sang người.
Giáo dục trẻ em cần giữ da khô sạch, luôn rửa tay xong sau khi chơi với vật nuôi, giữ gìn sạch sẽ môi trường lớp học, không sử dụng chung đồ cá nhân với người khác.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về nấm da đầu giúp bạn có thể phòng ngừa hiệu quả cho người thân và gia đình. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho bạn bè tham khảo nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
