Rối loạn ngôn ngữ là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Rối loạn ngôn ngữ là tình trạng người bệnh gặp khó khăn trong việc hiểu và diễn đạt suy nghĩ thành lời nói. Cùng tìm hiểu về bệnh lý rối loạn ngôn ngữ qua bài viết dưới đây nhé!

1Rối loạn ngôn ngữ là gì?

Ngôn ngữ là hình thức truyền đạt và tương tác của con người với xã hội và môi trường xung quanh. Nó được hình thành nhờ việc tiếp nhận và xử lý thông tin tại hệ thần kinh trung ương.

Rối loạn ngôn ngữ là tình trạng bất thường trong quá trình hình thành ngôn ngữ. Điều này khiến người bệnh không thể hiểu và sử dụng lời nói, cử chỉ để diễn đạt suy nghĩ của bản thân.

Rối loạn ngôn ngữ thường xảy ra khi một phần não bộ gặp tổn thương. Bệnh lý này khác với rối loạn giọng nói có biểu hiện khó phát âm liên quan chủ yếu đến tổn thương tại lưỡi, hàm và thanh quản.[1].

Rối loạn ngôn ngữ là tình trạng người bệnh không thể hiểu hoặc bày tỏ suy nghĩ

2Nguyên nhân gây ra rối loạn ngôn ngữ

Nguyên nhân chủ yếu gây rối loạn ngôn ngữ là do những tổn thương tại nhu mô não khiến cản trở quá trình hình thành ngôn ngữ. Một số bệnh lý có thể dẫn đến rối loạn ngôn ngữ phổ biến gồm:

• Đột quỵ não: thường gặp trong nhồi máu não hoặc xuất huyết não có thể làm một số tế bào thần kinh của vùng kiểm soát ngôn ngữ ở thùy thái dương bị thiếu oxy và chết đi.
• Khối u não, u màng não: có thể gây chèn ép các dây thần kinh và vùng não chi phối ngôn ngữ khiến người bệnh không thể nghe hiểu hoặc biểu đạt suy nghĩ.
• Chấn thương sọ não: các khối máu tụ gia tăng về kích thước cũng là một căn nguyên gây chèn ép não và dẫn đến rối loạn ngôn ngữ thường gặp.
• Nhiễm trùng thần kinh trung ương: rối loạn ngôn ngữ trong các bệnh lý viêm não, viêm màng não thường diễn ra cấp tính và đa phần biến mất sau khi tình trạng nhiễm trùng được cải thiện.
• Các bệnh thoái hóa thần kinh: do số lượng các tế bào thần kinh bị sụt giảm nhanh chóng vì thoái hóa. Điều này khiến khả năng liên kết suy nghĩ và kiểm soát lời nói bị rối loạn, không hồi phục, hay gặp trong bệnh Alzheimer, Parkinson.
• Rối loạn ngôn ngữ thoáng qua: người bệnh thường không thể suy nghĩ và nói được trong thời gian ngắn và tự hồi phục sau đó. Tình trạng này thường gặp ở người mắc chứng đau nửa đầu Migraine, co giật hoặc cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA).[2]

Khối u não là một trong những nguyên nhân gây rối loạn ngôn ngữ

3Các dạng rối loạn ngôn ngữ thường gặp

Dựa vào khả năng thể hiện câu từ một các lưu loát, khả năng nghe hiểu lời người khác nói và mức độ nói nhại lại mà người ta chia rối loạn ngôn ngữ thành một số nhóm sau:

• Chứng mất ngôn ngữ Broca: đây là dạng rối loạn ngôn ngữ thường gặp nhất. Người bệnh thường không thể nói hoặc lặp đi lặp lại 1 từ đơn giản. Tuy nhiên, họ vẫn có thể hiểu được lời nói của người khác.
• Chứng mất ngôn ngữ Wernicke: tình trạng rối loạn ngôn ngữ này là khá phổ biến. Bệnh nhân mất hoặc giảm khả năng nghe hiểu lời nói của người khác nhưng vẫn có thể phát âm bình thường.
• Mất ngôn ngữ hoàn toàn: là dạng rối loạn ngôn ngữ nghiêm trọng nhất. Người bệnh gần như không thể nghe hiểu cũng như biểu đạt suy nghĩ bằng lời nói và cử chỉ. Ngoài ra, có thể kèm theo biểu hiện tê bì, yếu liệt tay chân hoặc nhìn mờ.

Ngoài các dạng rối loạn ngôn ngữ phổ biến ở trên, người bệnh có thể gặp một số thể bệnh hiếm gặp như:

• Mất ngôn ngữ vận động xuyên vỏ: giống thể Broca nhưng không kèm theo triệu chứng lặp lại từ.
• Mất ngôn ngữ cảm giác xuyên vỏ: tương tự Wernicke nhưng diễn biến bệnh chậm hơn, trong một thời gian dài. Thể bệnh này thường gặp ở người bệnh Alzheimer.
• Mất ngôn ngữ xuyên vỏ hỗn hợp: giống chứng mất ngôn ngữ hỗn hợp nhưng người bệnh không lặp đi lặp lại 1 từ.
• Chứng mất ngôn ngữ dẫn truyền: bệnh nhân không hiểu được từ ngữ nhưng luôn cố gắng lặp lại những điều mà mình nghe được.
• Chứng mất ngôn ngữ dị thường: người bệnh gặp khó khăn trong việc lựa chọn từ ngữ để diễn đạt ý nghĩ. Vì thế, họ thường sử dụng những từ hiếm dùng để nói chuyện.[1]

Bệnh nhân rối loạn ngôn ngữ có thể không nghe hiểu được lời nói của người khác

4Dấu hiệu của rối loạn ngôn ngữ

Triệu chứng rối loạn ngôn ngữ rất đa dạng tùy theo nguyên nhân gây bệnh và vùng não bị tổn thương. Một số triệu chứng thường gặp của bệnh gồm:

• Nói chuyện bằng những câu ngắn, không đầy đủ ý nghĩa.
• Trả lời khác biệt so với câu hỏi.
• Sử dụng từ hiếm gặp để diễn đạt câu nói.
• Không hiểu được nội dung của cuộc hội thoại.
• Không thể viết được 1 từ hoặc 1 câu có nghĩa.[2]

Nói những câu hoặc từ vô nghĩa có thể là dấu hiệu của rối loạn ngôn ngữ

5Biến chứng của rối loạn ngôn ngữ

Rối loạn ngôn ngữ là một bệnh lý gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng trong cuộc sống. Một số biến chứng phổ biến của bệnh gồm:

• Giảm hoặc khả năng sinh hoạt và làm việc bình thường.
• Mất kết nối với các mối quan hệ.
• Rối loạn ngôn ngữ trong đột quỵ hoặc chấn thương có thể kèm theo các di chứng liệt nửa người hoặc hôn mê.[2]

6Cách chẩn đoán rối loạn ngôn ngữ

Để chẩn đoán thể rối loạn ngôn ngữ và nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ sẽ kết hợp giữa việc thăm khám lâm sàng và sự hỗ trợ từ một số biện pháp cận lâm sàng. Các kỹ thuật chẩn đoán bệnh bao gồm:[1]

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ tiến hành thực hiện bài kiểm tra khả năng nghe hiểu, trí nhớ và cách biểu đạt suy nghĩ ra ngoài của người bệnh. Từ đó, bác sĩ có thể phân loại thể rối loạn ngôn ngữ.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh thông qua việc thăm khám:

• Chức năng vận động của chân tay.
• Mức độ đáp ứng của cảm giác.
• Các phản xạ gân xương.

Xét nghiệm

Bên cạnh việc thăm khám lâm sàng, các bác sĩ có thể sử dụng thêm các xét nghiệm khác để phục vụ chẩn đoán như:

• Chụp cắt lớp vi tính sọ não: giúp phát hiện các chấn thương sọ não và tình trạng xuất huyết não.
• Chụp cộng hưởng từ sọ não: nhằm đánh giá các khối u não, viêm não hoặc tình trạng máu não.
• Điện não đồ: nhằm chẩn đoán rối loạn ngôn ngữ do các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer, Parkinson.
• Chọc dịch não tủy: được chỉ định khi nghi ngờ rối loạn ngôn ngữ do viêm màng não.

Chụp cộng hưởng từ sọ não có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Rối loạn ngôn ngữ là bệnh lý cần được bác sĩ chẩn đoán và điều trị sớm nhằm cải thiện chức năng sinh hoạt của người bệnh. Vì thế, bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ khi có những biểu hiện như:

• Rối loạn ngôn ngữ sau chấn thương vùng đầu.
• Rối loạn ngôn ngữ kèm theo tê bì, rối loạn cảm giác hoặc yếu liệt tay chân.
• Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ và người già.
• Kèm theo sốt cao, đau cứng cổ.

Rối loạn ngôn ngữ kèm theo tê bì tay chân là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ

Nơi khám chữa rối loạn ngôn ngữ

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Tâm lý, Tâm thần. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108, Bệnh viện Xanh Pôn.

8Các liệu pháp điều trị rối loạn ngôn ngữ

Việc điều trị rối loạn ngôn ngữ phụ thuộc và nguyên nhân gây bệnh. Một số biện pháp điều trị hiện nay bao gồm:

• Đột quỵ nhồi máu não: sử dụng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp mạch để tái tưới máu não.
• Chấn thương sọ não: phẫu thuật nhằm giải phóng khối máu tụ chèn ép nhu mô não.
• Nhiễm trùng thần kinh trung ương: sử dụng kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Bệnh thoái hóa thần kinh: dùng các liệu pháp tập phục hồi chức năng để cải thiện khả năng nghe hiểu và thể hiện suy nghĩ bằng lời nói và hành động.
• Ngoài ra, một số nguyên nhân gây rối loạn ngôn ngữ tạm thời như chứng đau nửa đầu, thiếu máu cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ thì người bệnh có thể theo dõi các triệu chứng mà không cần điều trị gì.[3], [1]

9Biện pháp phòng ngừa rối loạn ngôn ngữ

Rối loạn ngôn ngữ là một bệnh lý thường xảy ra đột ngột và không thể báo trước. Vì vậy, bạn chỉ có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh thông qua một số biện pháp sau:

• Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông bằng xe máy.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế dầu mỡ.
• Kiểm soát tốt cân nặng, tuân thủ điều trị của bác sĩ với các bệnh như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu.
• Vệ sinh tai mũi họng hàng ngày với nước muối sinh lý để tránh viêm đường hô hấp trên, viêm tai giữa - có thể là căn nguyên gây viêm não, viêm màng não.[1]

Bạn nên đội mũ bảo hiểm để giảm tai nạn giao thông gây rối loạn ngôn ngữ

Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích về nguyên nhân và triệu chứng của bệnh rối loạn ngôn ngữ. Bạn hãy thực hiện tốt việc phòng tránh bệnh cũng như xây dựng cho mình lối sống lành mạnh nhé!